Τον Μάρτιο του 1943 οι ιταλικές αρχές κατοχής στην Καστοριά πήραν την πρωτοβουλία να εξοπλίσουν βουλγαρόφιλους σλαβόφωνους απ΄την ευρύτερη περιοχή της Καστοριάς και των Πρεσπών. Ο σκοπός των Ιταλών ήταν η αντιμετώπιση των ανταρτών (του ΕΛΑΣ και της ΠΑΟ) που είχαν μόλις αρχίσει να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο γειτονικό Βόιο.
Ο κύριος πρωτεργάτης αυτής της ενέργειας ήταν ο ιταλός υπολοχαγός Τζιοβάνι Ραβάλι, διευθυντής του γραφείου πληροφοριών στο ιταλικό φρουραρχείο Καστοριάς. Αυτός ήταν που πρότεινε τον εξοπλισμό των βουλγαρίζοντων και κατάφερε να πείσει επ΄αυτού τους ανωτέρους του.
Με τα όπλα που προσέφεραν οι Ιταλοί εξοπλίστηκε ένας σεβαστός αριθμός βουλγαρίζοντων. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό τους ποικίλουν. Οι πιο μετριοπαθείς υπολογισμοί τους έφερναν γύρω στους 2000, ενώ αλλού υπολογίζονταν εώς και 7.000. Γενικότερα ο υπολογισμός τους δεν ήταν εύκολη υπόθεση αφού επρόκειτο για ατάκτους που από ένα σημείο και μετά με ευκολία άλλαζαν στρατόπεδο και εντάσσονταν στον κομμουνιστικό ΕΛΑΣ.
Αυτές οι εξοπλισμένες ομάδες έφεραν τον τίτλο Αξονοβουλγαρομακεδονικό Κομιτάτο, απ'όπου πήραν και την ονομασία κομιτατζήδες, και εγκατέστησαν φρουραρχεία και τοπικές επιτροπές σε κωμοπόλεις και χωριά της περιοχής. Αρχικά, επικεφαλής του Κομιτάτου στην Καστοριά ήταν ο Νίκος Σιστοβάρης, γνωστότερος και ως Μπάι Κόλε και υπαρχηγός ο Λουκάς Δαμιανίδης που ήταν ίσως η κυριότερη φυσιογνωμία του Κομιτάτου και διετέλεσε φρούραρχος στο ΄Αργος Ορεστικό. ΄Αλλοι τοπικοί ηγέτες των κομιτατζήδων ήταν οι Πασχάλης Καλλιμάνης, Κοσμάς Κυριακόπουλος ή αλλιώς Μπάι Κούζε, Χρήστος Νασκόπουλος, Παντελής Μακρής κ.α.
Από στρατιωτικής άποψης οι κομιτατζήδες δεν επέδειξαν ιδιαίτερες αρετές. Κατά κανόνα αρκούνταν σε ρόλο βοηθητικό των ιταλικών στρατευμάτων κατοχής και επιδίδονταν σε αυθαίρετες εκτελέσεις, τρομοκρατία, πλιάτσικο, λεηλασίες και βιαιότητες σε βάρος των Ελλήνων.
Γρήγορα οι Ιταλοί αντιλλήφθηκαν ότι τα προβλήματα που προκαλούσαν οι κομιτατζήδες με την συμπεριφορά τους ήταν περισσότερα απ΄τα όποια οφέλη είχαν να αποκομίσουν απ΄αυτούς. 'Ετσι απ΄τον Μάιο του '43 άρχισαν να επανεξετάζουν το ζήτημα προσβλέποντας στην αφαίρεση των αρμοδιοτήτων που τους είχαν παραχωρήσει. Αυτό απετέλεσε και την αφορμή για το πρώτο κύμα της μεταπήδησης κομιτατζήδων στον ΕΛΑΣ. ΄Οπως είχαμε δει και εδώ τον Ιούνιο του ΄43 ξεκίνησαν οι προσχωρήσεις κομιτατζήδων στον ΕΛΑΣ.
Ο πιο σημαντικός όμως λόγος γι'αυτήν την αλλαγή στάσης των Ιταλών ήταν επειδή κατάλαβαν πως οι κομιτατζήδες ήταν σταθερά προσανατολισμένοι προς την Βουλγαρία και δεν ενδιαφέρονταν φυσικά για την προάσπιση των ιταλικών συμφερόντων στην περιοχή.
Αυτό ήταν αναμενόμενο διότι ήταν φυσιολογικό οι βουλγαρίζοντες σλαβόφωνοι να είναι στραμμένοι προς την Βουλγαρία. Καθοριστικής σημασίας σε αυτό το θέμα ήταν και ο ρόλος του βούλγαρου υπολοχαγού Αντόν Κάλτσεφ που υπηρετούσε ως σύνδεσμος-διερμηνέας στο γερμανικό φρουραρχείο Φλωρίνης.
Ο Κάλτσεφ καταγόταν απ΄το χωριό Σπήλαιο της Καστοριάς, ήταν στενός συνεργάτης του Ραβάλι και πολύ σύντομα ανεδείχθη στον κυριότερο παράγοντα εξοπλισμού των βουλγαρόφιλων της Καστοριάς και των Πρεσπών. Ο Ραβάλι πιθανότατα ήθελε να εκμεταλλευτεί την επιρροή του Κάλτσεφ στους βουλγαρίζοντες, αλλά στην πορεία μάλλον υποσκελίστηκε απ΄αυτόν, πράγμα λογικό αφού ο δεύτερος λόγω εθνικότητας μπορούσε να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή, ενώ καταγόταν κιόλας και απ΄την περιοχή.
Επίσης ο Κάλτσεφ λόγω της θέσεώς του βρισκόταν σε διαρκή επικοινωνία τόσο με τις βουλγαρικές αρχές κατοχής στο Μοναστήρι (στα σημερινά Σκόπια που ήταν τότε υπό βουλγαρική κατοχή) όσο και με το βουλγαρομακεδονικό Κομιτάτο του Περλεπέ (επίσης των Σκοπίων) που είχε αρχηγό τον Ιβάν Μιχαήλοφ και εξόπλιζε ντόπιους βουλγαρόφιλους των Σκοπίων.
Παράλληλα οι Ιταλοί χάρη σε αλληλογραφία που έπεσε στα χέρια τους είχαν σημαντικές ενδείξεις ότι το Κομιτάτο του Περλεπέ καθοδηγούσε ανοικτά τους κομιτατζήδες της ιταλοκρατούμενης Μακεδονίας.
Η επίσημη βουλγαρική κυβέρνηση δεν είχε άμεση εμπλοκή στον εξοπλισμό των κομιτατζήδων. Δεν δίστασε όμως μέσω δημοσιευμάτων στον ελεγχόμενο βουλγαρικό τύπο της εποχής να χαιρετίσει το γεγονός.
Λίγους μήνες αργότερα, όταν οι Γερμανοί αντικατέστησαν τους Ιταλούς ως κατοχικός στρατός στην περιοχή, ακολούθησαν την πεπατημένη του εξοπλισμού των κομιτατζήδων.
Για το ξεκίνημα του κακού όμως ευθύνονταν αναμφίβολα οι Ιταλοί οι οποίοι με τον εξοπλισμό των κομιτατζήδων άνοιξαν την όρεξη σε κάθε ανθελληνικό και καιροσκοπικό στοιχείο και προκάλεσαν αναστάτωση σε μια εθνικά ευαίσθητη ελληνική περιοχή. Με την άμεση εμπλοκή τόσο των ελασιτών (που δεν είχαν και τις πιο φιλελληνικές θέσεις για το μακεδονικό) όσο και του Τίτο το θέμα πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις και παραλίγο να στοιχίσει ακριβά στον ελληνισμό.
Πηγές: "Λεηλασία φρονημάτων", τόμος α' του Ιωάννη Κολλιόπουλου.
"Η Κατοχή εν Μακεδονία" του Αθανάσιου Χρυσοχόου, βιβλίο β' τεύχος β'
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου