Σάββατο 31 Μαρτίου 2012

Ο Καμμένος ονειρεύεται νέο ΕΑΜ!!!



Είχαμε σχολιάσει εδώ τις εμμονές του όψιμου αριστερού "εθνοσωτήρα" Δ.Καζάκη, ο οποίος είχε εκφράσει παλιότερα την επιθυμία του για ίδρυση ενός νέου ΕΑΜ.
 Δεν είναι ο μόνος που έχει τέτοιες φαντασιώσεις. Υπάρχει και ο Π.Καμμένος ο οποίος είχε δηλώσει   περίπου τα ίδια πριν ανακοινώσει την ίδρυση του κόμματος του:

 “Να κατέβουμε σε ένα κοινό εκλογικό μέτωπο. Μπορεί να είναι καν μια διακομματική συνεργασία για τις εκλογές. Μπορεί να είναι ένα μέτωπο αντίστασης, ένα νέο ΕΑΜ”.

 Και αν δεν πρέπει να μας ξενίζει το ότι ένας φανατικός κομμουνιστής όπως ο Καζάκης ονειρεύεται ένα νέο ΕΑΜ, κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τον αντιμνημονιακό λαϊκοδεξιό Πάνο Καμμένο. Και αυτός νέο ΕΑΜ ονειρεύεται; Δεν έχει άλλα πρότυπα αντίστασης και καταφεύγει στην υιοθέτηση αριστερών προτύπων; Γιατί δεν μίλησε π.χ. για νέο ΕΔΕΣ; Δεν τον εκφράζει ο ΕΔΕΣ και τον εκφράζει το ΕΑΜ;  Από πού και ως πού;
  
Εδώ πρέπει να διευκρινιστεί ότι το να μιλάει κανείς σήμερα για ίδρυση νέων ΕΑΜ, νέων ΕΔΕΣ κτλ συνιστά γραφικότητα, διότι άλλο πράγμα είναι η ιστορική ενασχόληση και άλλο πράγμα είναι η κωμικοτραγική επιθυμία αντιγραφής του παρελθόντος. Αν όμως ένας λαϊκοδεξιός επιθυμεί διακαώς να αλιεύσει ιστορικά πρότυπα αντίστασης τότε υπάρχουν πολύ καλύτερα παραδείγματα απ΄το διχαστικό κομμουνιστοκίνητο ΕΑΜ.
  
 Δεν πρέπει να προξενεί βέβαια εντύπωση ότι ο Καμμένος έσπευσε να υιοθετήσει την αριστερή ρητορεία περί ΕΑΜ. Η ασχετοσύνη επί των ιστορικών ζητημάτων και τα συμπλέγματα απέναντι στην αριστερά είναι βασικά χαρακτηριστικά της θλιβερής μεταπολιτευτικής δεξιάς (είτε λαϊκής είτε φιλελεύθερης). Και ο Καμμένος ως γέννημα θρέμμα της δεξιάς παράταξης δεν μπορεί παρά να διέπεται από αυτά.

 Πέραν αυτών, αξίζει να τονιστεί ότι ο Καμμένος κατάγεται από το Γαλαξίδι της Φωκίδας. Αφού λοιπόν δεν έχει ανοίξει κανένα βιβλίο ιστορίας για να μάθει τι ρόλο βάραγε το ΕΑΜ το 1941-44, ας κάνει τον κόπο να ρωτήσει για το ΕΑΜ τους παλιότερους συντοπίτες και συγχωριανούς του απ’το Γαλαξίδι αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Φωκίδας. 
Υπενθυμίζουμε ότι η Φωκίδα ήταν η κύρια περιοχή δράσης του Συντάγματος 5/42 του Δημήτριου Ψαρρού ο οποίος καταγόταν απ’το Χρισσό της Φωκίδας. Όλη η περιοχή συνεισέφερε ουσιαστικά στον εθνικό αγώνα του 5/42 με στρατολόγηση αντρών και πολύπλευρη ενίσχυσή του, με αποτέλεσμα να θρηνήσει πολλά θύματα απ’την κομμουνιστική θηριωδία. Ειδικότερα η γενέτειρα των Καμμένων, το Γαλαξίδι, υπήρξε εθνικό προπύργιο κατά την Κατοχή.
 
 Απ’ότι φαίνεται όμως, οι όψιμοι εθνοσωτήρες σαν τον Καμμένο μπροστά στις φοβίες τους απέναντι στην αριστερά, δεν σέβονται ούτε τους αγώνες και τις θυσίες των προγόνων τους.. 
 Φυσικά αυτός που δεν σέβεται κάτι τόσο ιερό, δεν θα έχει απολύτως κανέναν ενδοιασμό να επιδείξει αντίστοιχη ασέβεια μετεκλογικά και στην εμπιστοσύνη των πολιτών που τον ψήφισαν....

Πέμπτη 29 Μαρτίου 2012

Τα αίτια της ρήξης των τουρκόφωνων Ποντίων με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ


 
Όπως έχουμε δει, ο σημαντικότερος εχθρός του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στην Μακεδονία την περίοδο της Κατοχής ήταν οι εξοπλισμένοι χωρικοί που περίπου απ’το τέλος του 1943 και μετά είχαν οργανωθεί στον Εθνικό Ελληνικό Στρατό (ΕΕΣ). Το κυριότερο χαρακτηριστικό αυτών των αντι-εαμικών χωρικών ήταν ότι στην μεγάλη τους πλειοψηφία ήταν τουρκόφωνοι Πόντιοι πρόσφυγες. Είχαν έρθει στην Ελλάδα μετά την συνθήκη της Λωζάνης και εγκαταστάθηκαν στην Μακεδονία προσπαθώντας να ξαναφτιάξουν απ΄την αρχή την ζωή τους μετά τον ξεριζωμό. Πολλοί εξ’αυτών συμμετείχαν ενεργά στο αντάρτικο του δυτικού Πόντου την περίοδο 1915-1921 κατά των Τούρκων, στο οποίο βασίστηκε η αντάρτικη παράδοση της συγκεκριμένης κοινότητας.
 Εκ πρώτης όψεως, θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι μία κοινότητα ξεριζωμένων προσφύγων με παράδοση στα αντάρτικο θα μπορούσε να βοηθήσει ενεργά την αντάρτικη δράση του ΕΛΑΣ που ελεγχόταν απ’τους κομμουνιστές οι οποίοι ήταν γνωστοί για τα κηρύγματά τους υπέρ των αδυνάτων. Αυτό όμως δεν συνέβη. Και όχι απλά δεν συνέβη, αλλά οι τουρκόφωνοι Πόντιοι έγιναν ο μεγαλύτερος εχθρός του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στην βόρειο Ελλάδα και φυσικά αντιμετωπίστηκαν από αυτόν με την ανάλογη σκληρότητα.
  
 Η παρούσα ανάρτηση θα επιχειρήσει να αναλύσει τα αίτια αυτής της αντιπαλότητας μεταξύ τουρκόφωνων πόντιων και ΕΛΑΣ.  
 Αρχικά πρέπει να τονιστεί ότι η αριστερή φρασεολογία περί "προδοτών και γκεσταπιτών" δεν αντέχει σε κριτική. Άνθρωποι που κράτησαν ζωντανό μέσα τους τον ελληνισμό για τόσους αιώνες σε εχθρικό περιβάλλον και πρωτοστάτησαν στο ποντιακό αντάρτικο δεν μπορεί από την μία στιγμή στην άλλη να έγιναν προδότες. Ούτε βέβαια μπορεί κανείς να εντοπίσει ιδεολογικά κίνητρα στην συνεργασία πολλών Ποντίων οπλαρχηγών με τους Γερμανούς. Οι αμόρφωτοι ως επί το πλείστον Πόντιοι πρόσφυγες δεν είχαν ιδέα περί εθνικοσοσιαλισμού και στην μεγάλη τους πλειοψηφία άνηκαν από την προπολεμική περίοδο στην βενιζελική παράταξη. 

 Μία βασική αιτία της ρήξης ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και τουρκόφωνων Ποντίων ήταν το ότι η αντάρτικη παράδοση των τελευταίων βασιζόταν στην ηγεσία ενός τοπικού οπλαρχηγού που δρούσε αυτόνομα και ανεξάρτητα απ’τους υπολοίπους. Ασκούσε τοπική εξουσία στην περιοχή δράσης του, δίχως να έχει να δώσει λογαριασμό σε κανέναν ανώτερό του. Αυτό ερχόταν εξ’ορισμού σε ευθεία αντίθεση με την δομή του ΕΛΑΣ που ήταν ένας στρατός με ιεραρχική δομή (ειδικότερα απ΄τα μέσα του 1943 και μετά όταν και μετεξελίχθηκε σε τακτικό στρατό), πειθαρχία και υποταγή στα κελεύσματα του σταλινικού ΚΚΕ. Στον ΕΛΑΣ δεν υπήρχαν περιθώρια για παροχή αυτονομίας σε κανέναν τοπικό καπετάνιο ανεξάρτητα απ’το πόσο ικανός ήταν ή το πόσο κόσμο επηρέαζε. Αυτό καθιστούσε αδύνατη την ένταξη των Πόντιων καπεταναίων στον ΕΛΑΣ, και η διάθεση του τελευταίου να μονοπωλήσει τον αντιστασιακό αγώνα έκανε αναπόφευκτη την σύγκρουση μεταξύ τους.

 Αντιθέτως, η άλλη οργάνωση που δρούσε στην Μακεδονία, η ΠΑΟ δεν είχε την ολοκληρωτική λογική του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και ήταν διατεθειμένη να συνεργαστεί με τους Πόντιους οπλαρχηγούς παρέχοντάς τους μία σχετική αυτονομία κινήσεων. Η συνεργασία των Ποντίων καπεταναίων με την ΠΑΟ στο Κιλκίς, στην Πιερία, στην Κοζάνη και αλλού ήταν ακόμα ένας παράγοντας που χειροτέρεψε τις σχέσεις τους με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Οι κομμουνιστές ποτέ δεν αποδέχτηκαν την ύπαρξη και δράση της ΠΑΟ και εξ αρχής είχαν θέσει σαν στόχο τους την ηθική και φυσική εξόντωσή της. Από την στιγμή που οι Πόντιοι αντάρτες ταυτίστηκαν περισσότερο ή λιγότερο με την ΠΑΟ, ήταν λογικό να μπούνε στο στόχαστρο του ΕΛΑΣ. Η ΠΑΟ δεν άντεξε και διαλύθηκε λόγω της μαλθακότητας και της αναποφασιστικότητας της ηγεσίας της. Οι Πόντιοι οπλαρχηγοί αποδείχθηκαν πολύ σκληρότερα καρύδια, καθώς ήταν ικανότατοι σκληροτράχηλοι μαχητές και δεν δίσταζαν να πάρουν όπλα απ’τους Γερμανούς για να υπερασπιστούν τα χωριά τους απ’τον ΕΛΑΣ.

  Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας ήταν ο κομμουνιστικός χαρακτήρας του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Οι τουρκόφωνοι Πόντιοι ήταν αρνητικοί απέναντι στον κομμουνισμό για πολλούς λόγους. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο κυριότερος είχε να κάνει με το θρησκευτικό ζήτημα. Λόγω της τουρκοφωνίας τους, ο κυριότερος παράγοντας της εθνικής τους συνείδησης ήταν η ορθοδοξία. Μία ελληνική κοινότητα με έντονη εθνική συνείδηση που έχει όμως απωλέσει την γλώσσα της ανά τους αιώνες, είναι λογικό να δώσει δυσανάλογα μεγάλο βάρος στην θρησκεία και να την ανάγει στο κυριότερο στοιχείο της εθνικής της ταυτότητας. Αυτό όμως από μόνο του δεν αρκεί για να εξηγήσει τα αντικομμουνιστικά αισθήματα των τουρκόφωνων Πόντιων. Άλλωστε τότε το ΕΑΜ σε καμμία περίπτωση δεν έθιγε το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού ενώ μέχρι και κάποιοι ιερείς είχαν ενταχθεί σε αυτό (π.χ. μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ). Παράλληλα υπήρχαν και άλλοι τουρκόφωνοι πρόσφυγες μη-Πόντιοι (μικρασιάτες) που ενίσχυσαν τον ΕΛΑΣ.
Οπότε ο κυριότερος λόγος του αντικομμουνισμού των τουρκόφωνων Ποντίων θα πρέπει να αναζητηθεί αλλού. Και αυτό είναι οι  δυσάρεστες αναμνήσεις τους για την φιλική στάση της ΕΣΣΔ απέναντι στην Τουρκία του Κεμάλ, κάτι που έπληξε καίρια το ποντιακό αντάρτικο και τον ελληνισμό γενικότερα και συνέβαλλε αποφασιστικά στα δεινά που υπέστησαν οι Πόντιοι απ’τους Τούρκους.
 Για τον ίδιο λόγο, οι τουρκόφωνοι Πόντιοι ήταν πολύ επιφυλακτικοί και με τους Άγγλους τους οποίους επίσης θεωρούσαν συνυπεύθυνους για την μικρασιατική καταστροφή. Αυτή ήταν μία ακόμη διαφοροποίησή τους απ’την ΠΑΟ, της οποίας οι αξιωματικοί θεωρούνταν -και ήταν- ως επί το πλείστον αγγλόφιλοι. Όσο όμως πέρναγε ο καιρός και διαφαινόταν η προοπτική της απόλυτης κυριαρχίας του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ μετά την γερμανική αποχώρηση τα όποια αντιαγγλικά αισθήματα των Ποντίων υποχωρούσαν μπροστά στον κομμουνιστικό κίνδυνο.
 
 Μία άλλη σημαντική αιτία ήταν το ότι στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ εντάχθηκαν ομάδες με τις οποίες οι  τουρκόφωνοι Πόντιοι δεν είχαν καθόλου καλές σχέσεις. Τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ήταν οι σλαβόφωνοι της Μακεδονίας και οι Έλληνες πρόσφυγες απ’τον Καύκασο. Οι σχέσεις αυτών των δύο κοινοτήτων με τους τουρκόφωνους Πόντιους ήταν τεταμένες από την προπολεμική περίοδο, και η υπερεκπροσώπησή τους στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ αυτομάτως λειτουργούσε αποτρεπτικά για την συνεργασία των Ποντίων με την ίδια οργάνωση. Ειδικότερα για το μέρος των σλαβόφωνων που δεν είχαν ελληνική συνείδηση (μικρό ποσοστό μεν, υπαρκτό δε), οι βάσεις για την ταύτιση τους με τους κομμουνιστές είχαν μπει από την περίοδο 1924-1935 κατά την οποία επίσημη θέση του ΚΚΕ ήταν η ανεξαρτητοποίηση της Μακεδονίας. Στην Κατοχή, η πολιτική ανοχής του ΚΚΕ/ΕΑΜ απέναντι στους βουλγαρίζοντες σλαβόφωνους κομιτατζήδες οι οποίοι είχαν εξοπλιστεί απ’τους κατακτητές, που αποσκοπούσε στο να τους προσεταιριστεί (όπως και κατάφερε σε πολύ μεγάλο ποσοστό) έριξε λάδι στην φωτιά και ενέτεινε την αντιπαράθεση.

 Αυτή ήταν μία σύνοψη των σημαντικότερων και λιγότερο σημαντικών λόγων της αντιπαλότητας μεταξύ τουρκόφωνων Πόντιων και ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στην κατοχική Μακεδονία. Η αντιπαλότητα αυτή πήρε σύντομα την μορφή ενός άγριου τοπικού εμφυλίου, αντίστοιχου άλλων κατοχικών εμφυλίων συρράξεων που ξέσπασαν σε άλλες περιοχές. Οι Γερμανοί κατά κανόνα περιορίζονταν σε ρόλο παρατηρητή, και αρκούνταν στο να ενισχύουν, από ένα σημείο και μετά, με ελαφρύ οπλισμό και πυρομαχικά τους τουρκόφωνους Πόντιους οι οποίοι ξεκάθαρα θεωρούσαν τον ΕΛΑΣ πολύ χειρότερο εχθρό απ’τους Γερμανούς των οποίων η σύντομη αποχώρηση ήταν βέβαιη. Με αντίστοιχη εχθρότητα βέβαια τους έβλεπε και ο ΕΛΑΣ που στρεφόταν πρωτίστως εναντίον τους και δευτερευόντως κατά των κατακτητών. Τελικώς, ο ΕΛΑΣ επικράτησε μετά από πολύ κόπο τον Νοέμβριο του 1944, πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος και καταφεύγοντας σε ανήκουστες βιαιότητες που μόνο κακό του έκαναν στο πολιτικό επίπεδο.

Τρίτη 27 Μαρτίου 2012

Η ιταλική κατοχή στα Επτάνησα


 
Μετά την κατάρρευση της Ελλάδος τον Απρίλιο του 1941, τα Επτάνησα τέθηκαν υπό αποκλειστική ιταλική πολιτική και στρατιωτική διοίκηση, εν αντιθέσει με την υπόλοιπη Ελλάδα που ήταν μεν υπό ξένη στρατιωτική κατοχή αλλά υπήρχε ελληνική πολιτική διοίκηση η οποία βέβαια υπαγόταν υποχρεωτικά στις κατοχικές αρχές. Οι Ιταλοί με σειρά μέτρων προχώρησαν στην αποκοπή των Επτανήσων απ΄την Ελλάδα και απέβλεπαν στην προσάρτησή τους στην Ιταλία.
  
 - Διορίστηκαν πολιτικοί διοικητές σε όλα τα νησιά, οι οποίοι υπάγονταν απευθείας στο ιταλικό υπουργείο εξωτερικών. Ήταν εξουσιοδοτημένοι να εκδίδουν διατάγματα γύρω από διοικητικά θέματα (οικοδομή, επισιτισμός, υγιεινή κτλ).
  
 - Η εκμάθηση της ιταλικής γλώσσας στα σχολεία έγινε υποχρεωτική, ενώ αντίθετα περιορίστηκε η διδασκαλία της ελληνικής ιστορίας. Οι Έλληνες εκπαιδευτικοί ήταν υπό ιταλική εποπτεία αφού τους απαγορεύτηκε οποιαδήποτε επαφή με την ελληνική διοίκηση της υπόλοιπης Ελλάδας.
  
 - Ιδρύθηκε η Ανώνυμος Εταιρεία Ιονικού Εμπορίου που είχε την αποκλειστικότητα εισαγωγών και εισαγωγών, καθώς και υποκαταστήματα ιταλικών τραπεζών. Εισήχθη νέο νόμισμα, η ιόνιος δραχμή, με συνέπεια να σταματήσουν οι συναλλαγές με την υπόλοιπη Ελλάδα. Τα γεωργικά προϊόντα σε μεγάλο ποσοστό δεσμεύονταν και μεταφέρονταν στην Ιταλία.
  
 - Οι Ιταλοί εισήγαγαν νέο φορολογικό σύστημα, ενώ και οι δικαστές εφάρμοζαν υποχρεωτικά τον ιταλικό νόμο και δίκαζαν εν ονόματι του Ιταλού βασιλιά. Παράλληλα άνοιξαν και στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους "ανυπάκουους" Έλληνες σε Παξούς, Οθωνούς και Λαζαρέτο.

 Με όλα τα παραπάνω μέτρα, οι Ιταλοί προετοίμαζαν το έδαφος για την τυπική προσάρτηση των Επτανήσων. Αυτό δεν συνέβη όμως, προφανώς λόγω των Γερμανών που είχαν απορρίψει αντίστοιχες ιταλικές διεκδικήσεις σε βάρος της ηττημένης Γαλλίας το 1940.   
 Αυτά καλό θα είναι να γνωρίζουν όλοι όσοι έχουν την τάση να παραβλέπουν την πολύ σκληρή και ανθελληνική στάση των ιταλικών κατοχικών δυνάμεων την περίοδο 1941-43, και να εστιάζουν μόνο στην γερμανική κατοχή.
 Ναι, ασφαλώς και οι Γερμανοί ήταν κατακτητές, σκληρότατοι σε πολλές περιπτώσεις, αλλά συνιστά ιστορική αφέλεια το να μένουν οι ύπουλοι Ιταλοί στο απυρόβλητο μόνο και μόνο επειδή ως γνήσιοι καιροσκόποι άλλαξαν ουσιαστικά στρατόπεδο τον Σεπτέμβριο του 1943 στρεφόμενοι κατά των πρώην συμμάχων τους.


 Τα στοιχεία για την ανάρτηση προέρχονται απ'το βιβλίο του Αννίβα Βελλιάδη "Κατοχή - Γερμανική πολιτική διοίκηση στην κατεχόμενη Ελλάδα 1941-1944", σελ.117-120

Δευτέρα 26 Μαρτίου 2012

Οι κυνηγοί και οι αντάρτες

 του Στάθη Καλύβα

 Ο Χέρμαν Φρανκ Μάγερ δεν είναι επαγγελματίας ιστορικός αλλά το βιβλίο του θα το ζήλευαν πολλοί επαγγελματίες ιστορικοί. Πρόκειται για μια υποδειγματική στρατιωτική ιστορία βασισμένη σε πολύχρονη έρευνα πολλαπλών, αρχειακών και μη, πηγών που καταφέρνει να φωτίσει τη γερμανική κατοχή στην Πελοπόννησο με μοναδικό τρόπο, φέρνοντας στο φως ορισμένα νέα στοιχεία και διαλύοντας πολλούς μύθους. Αξίζει να τονιστεί ότι η έκδοση είναι ιδιαίτερα προσεγμένη και καλαίσθητη, διανθισμένη με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Δεν χωράει αμφιβολία ότι ο Μάγερ έγραψε ένα βιβλίο αναφοράς για τη γερμανική κατοχή που θα αποτελέσει απαραίτητο βοήθημα για τη μελέτη της ιστορίας της δεκαετίας του '40. Συγχρόνως πρόκειται για ένα βιβλίο που διαβάζεται εύκολα, παρά τον όγκο και τη σοβαρότητά του.
Κλειδί στην επιτυχία του εγχειρήματος, παράλληλα με την εξαντλητική έρευνα, υπήρξε η απόφαση του συγγραφέα να ερευνήσει ολόκληρο τον ιστορικό κύκλο μιας στρατιωτικής μονάδας, από τη δημιουργία της ως και τη διάλυσή της, γεγονός που επιτρέπει την τοποθέτηση του κεντρικού γεγονότος που πραγματεύεται - τη σφαγή των Καλαβρύτων - σε ένα ευρύτερο και πολύ πιο γόνιμο πλαίσιο.

 Η συνέχεια εδώ

Σάββατο 24 Μαρτίου 2012

Βετεράνοι ελασίτες παραδέχονται την εγκληματική τακτική τους εναντίον χωρικών της Μακεδονίας

 
Είχαμε δει εδώ την ενδιαφέρουσα ομολογία του ελασίτη καπετάνιου λόχου Κώστα Τσανικλίδη σχετικά με τους πραγματικούς λόγους της επίθεσης του ΕΛΑΣ εναντίον χωρικών.
 Ο Τσανικλίδης είναι γενικώς αρκετά κατατοπιστικός γύρω από παρόμοια περιστατικά στην περιοχή του Κιλκίς τα οποία και έζησε απο πρώτο χέρι.

 Ενδεικτικό είναι το παρακάτω απόσπασμα απ΄το βιβλίο του:



                           "Το 13ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ" του Κώστα Τσανικλίδη, σελ.201-2
                                     
        Σύμφωνα με τον συγγραφέα που συμμετείχε στην επίθεση:

   - Ο καπετάνιος του τάγματος με το ψευδώνυμο Όμηρος αποφάσισε την επίθεση στον χωριό Αναβρυττό, επειδή σύμφωνα με την κρίση του "το ηθικό των ανταρτών ήταν πεσμένο"...
  - Σύμφωνα με την διαταγή του δεν θα παίρνονταν αιχμάλωτοι !!!! Προφανώς θεωρούσε ότι η μαζική σφαγή θα ανύψωνε το ηθικό των ανταρτών του...
 - Κανείς από τους αντάρτες δεν αντέδρασε στο άκουσμα αυτής της παρανοϊκής διαταγής, κάτι που προξένησε εντύπωση στον Τσανικλίδη που ήταν παρών, και ισχυρίζεται ότι ήταν ο μόνος που εξέφρασε αντιρρήσεις.
- Τελικώς η επίθεση έγινε και ολοκληρώθηκε με το κάψιμο του χωριού και πολλούς νεκρούς κατοίκους του μεταξύ των οποίων και ο αδελφός ενός μέλους του ΕΑΜ!!!! Ούτε που λογαριάζανε ποιον σκοτώνανε δηλαδή...
- Η διαταγή του καπετάν-Όμηρου για ολοκληρωτική εξολόθρευση των ανδρών του χωριού δεν εφαρμόστηκε, χάρη στον Τσανικλίδη. Έτσι ισχυρίζεται ο τελευταίος τουλάχιστον. Αυτό που προκαλεί όμως εντύπωση είναι ότι δεν αναφέρεται πουθενά η αντίδραση του ανώτερου του στην ιεραρχία του ΕΛΑΣ καπετάν-Όμηρου του οποίου η διαταγή δεν εκτελέστηκε. Με δεδομένη την αυστηρή ιεραρχική δομή του ΕΛΑΣ (όσον αφορά τους καπετάνιους τουλάχιστον), είναι απίθανο να μην αντέδρασε ο υπεύθυνος καπετάνιος του τάγματος. Ο Τσανικλίδης όμως σιωπά επί του θέματος και αυτό μοιραία δημιουργεί υποψίες για το αν λέει όλη την αλήθεια. Επίσης δεν γίνεται αναφορά στην τύχη των αιχμαλώτων χωρικών του Αναβρυττού που σύμφωνα με τον συγγραφέα στάλθηκαν στην Ποντοκερασιά.
- Ο Τσανικλίδης κάνει την αυτοκριτική του γράφοντας ότι μετά την επίθεση "δεν τον χώραγε ο τόπος" και ότι θεωρούσε απαράδεκτο να σκοτώνονται Έλληνες μεταξύ τους και να αφήνονται ανενόχλητοι οι κατακτητές, εκθέτοντας με την τρόπο αυτό την εμφυλιοπολεμική τακτική και τις προτεραιότητες του ΕΛΑΣ.
 


        Μία αντίστοιχη ομολογία για τις καταστροφές που προκάλεσαν οι κομμουνιστές στα χωριά της Πτολεμαϊδας κάνει και ο Τάκης Μπουρλίδης, ομαδάρχης της διμοιρίας ΕΠΟΝ στο 2ο Τάγμα του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ:

"ΕΛΑΣ - Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου" του Τάκη Μπουρλίδη, σελ.264
    

 Όταν οι ίδιοι οι κομμουνιστές παραδέχονται τον πόνο και την δυστυχία που προκάλεσαν βυθίζοντας στο πένθος και στην ανέχεια ολόκληρα χωριά για γελοίους λόγους (βλ. ανύψωση του πεσμένου ηθικού των ανταρτών...), τότε τα περαιτέρω σχόλια είναι περιττά...           

Πέμπτη 22 Μαρτίου 2012

Η διάσπαση του ΕΔΕΣ Αθηνών - μέρος Β'


 
 Το καλοκαίρι του 1943 ο Δέπος, εκπρόσωπος των "νομιμοφρόνων", συναντιέται με τον Γονατά για να διαμορφωθεί μία σαφή εικόνα για τις προθέσεις του τελευταίου. Ο Γονατάς ήταν σαφής. Θεωρούσε ότι απόντος του Πλαστήρα, ο ίδιος έπρεπε να θεωρείται ο φυσικός αρχηγός του ΕΔΕΣ και όχι ο Ζέρβας. Σύμφωνα με τον Γονατά, στόχος του ΕΔΕΣ θα έπρεπε να είναι η μη-επάνοδος του βασιλιά και αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με την συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας τα οποία θα αντιμάχονταν τόσο τους κομμουνιστές όσο και την επάνοδο του βασιλιά Γεωργίου. Μπροστά στον στόχο αυτό η όποια συνεργασία με τους Γερμανούς και την κατοχική κυβέρνηση Ράλλη, είναι δευτερευούσης σημασίας.
 
Μετά την συνάντηση αυτή, έγινε σαφές ότι υπάρχει χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών. Με ενέργειες της ομάδας Γιαννακόπουλου διαγράφεται ο "στασιαστής" Μαυρίκης απ΄τον ΕΔΕΣ. Αυτό κοινοποιείται στους επικεφαλείς των "στασιαστών" μερικές μέρες αργότερα σε συνεδρίαση της ΚΔΕ. Η συνεδρίαση αυτή που έγινε αρχές Ιουλίου του 1943, σήμανε την οριστικοποίηση της διάσπασης του ΕΔΕΣ Αθηνών. Τα πνεύματα οξύνθηκαν πολύ, και λίγο έλειψε οι διαφωνούντες να έρθουν στα χέρια. 
 Οι "στασιαστές" κατηγορούσαν ανοικτά τους Ζέρβα και Πυρομάγλου και ήταν υπέρ της δυναμικής αντιμετώπισης του ΕΑΜ και της συμμετοχής στην συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας. Δεν βρέθηκε κανένα σημείο επαφής μεταξύ των δύο πλευρών.
 Το γεγονός όμως ήταν ότι οι "στασιαστές" ήταν πλέον μειοψηφία. Αυτό ήταν λογικό, καθώς η χρονική συγκυρία δεν τους ευνοούσε. Λίγες ημέρες πριν (αρχές Ιουνίου του ’43) είχε γίνει η σύσκεψη στο Λιάσκοβο μεταξύ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ με την παρότρυνση των Άγγλων, που κατέληξε στην υπογραφή συμφωνίας μεταξύ τους. Συνεπώς η εμφυλιοπολεμική φαγωμάρα έδειχνε να υποχωρεί (φυσικά αυτό απεδείχθη προσωρινό), προς όφελος της εθνικής συνεννόησης. Άρα εκ των πραγμάτων η πλευρά που υποστήριζε την συνεργασία με το ΕΑΜ, δηλαδή οι "νομιμόφρονες" εδεσίτες, έδειχνε να δικαιώνεται απ’τις εξελίξεις.
 
 Κατόπιν αποφασίστηκε να μεταβούν στον Ζέρβα εκπρόσωποι των "νομιμοφρόνων" του ΕΔΕΣ για να τον ενημερώσουν για την κατάσταση. Ο Ζέρβας αποκηρύττει τους "στασιαστές" αλλά η αποκήρυξη δημοσιεύεται στον παράνομο τύπο του ΕΔΕΣ με τετράμηνη καθυστέρηση. 
Οι "στασιαστές" μόλις μαθαίνουν την μετάβαση εκπροσώπων των αντιπάλων τους στο βουνό, προβαίνουν στην διαγραφή τους  και στην ανακήρυξη του Παπαγεωργίου ως επικεφαλής του ΕΔΕΣ Αθηνών στις 17/09/1943, επιβάλλοντας μία  μορφή εσωτερικής δικτατορίας στην οργάνωση. 
Η συντριπτική πλειοψηφία των μελών και στελεχών του ΕΔΕΣ παρέμενε όμως πιστή στον Ζέρβα.

 Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Στις 04/11/1943 εκτελείται απ’την Ειδική Ασφάλεια ο Γιαννακόπουλος, κυριότερος εκφραστής των "νομιμοφρόνων" εδεσιτών. Ο Ζέρβας με επιστολές του προς τους Παπαγεωργίου και Παπαθανασόπουλο τους συνιστά να πάψουν να ασχολούνται με τον ΕΔΕΣ και να κόψουν τις επαφές τους με την κατοχική κυβέρνηση. Τους αποκηρύσσει κατ’επανάληψη. Παράλληλα τονίζει και στους Άγγλους και στο εσωτερικό ότι ο Γονατάς ουδεμία σχέση έχει με τον ΕΔΕΣ. Οι προσπάθειες του Ζέρβα να μεταπείσει τους "στασιαστές" δεν έχουν αποτέλεσμα. 
Η οργάνωση διασπάται οριστικά τον Ιανουάριο του 1944 και οι δύο πλευρές ακολουθούν τον δικό τους δρόμο.

  Όπως θα παρατήρησε ο αναγνώστης χρησιμοποιήθηκαν οι όροι "νομιμόφρονες" και "στασιαστές" για να χαρακτηριστούν οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές σε σχέση με την στάση τους απέναντι στον φύσει αρχηγό του ΕΔΕΣ, τον Ναπολέοντα Ζέρβα. Θεωρούμε ότι αυτοί οι όροι είναι ακριβέστεροι απ’τους αντίστοιχους "αγωνιστικός ΕΔΕΣ" και "προδοτικός ΕΔΕΣ" που χρησιμοποιούνταν κατά καιρούς. Καμμία απ’τις δύο  πλευρές δεν ήταν προδοτική ούτε βέβαια μπορεί καμμιά να μονοπωλεί τους αγώνες.
 
 Συνοψίζοντας, τα κυριότερα αίτια για την διάσπαση του ΕΔΕΣ Αθηνών είναι πάνω-κάτω τα εξής:
- Το λάθος του Ζέρβα να μην ορίσει εκπρόσωπο του στην Αθήνα που θα εξασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία της τοπικής οργάνωσης. Αντ’αυτού, άφησε πίσω του επιτροπές που γρήγορα φαγώθηκαν μεταξύ τους.
- Η φιλοδοξία του Γονατά να καπελώσει τον ΕΔΕΣ και να παρουσιαστεί ως αρχηγός του εκμεταλλευόμενος την φιλία του με τον Πλαστήρα και την επιρροή που είχε στις τάξεις των βενιζελικών δημοκρατικών αξιωματικών που άνηκαν στον ΕΔΕΣ. Αυτή η φιλοδοξία του προφανώς ήταν απόρροια τόσο του αντιβασιλικού του μένους όσο και των πολιτικών του φιλοδοξιών όσον αφορά την μεταπολεμική Ελλάδα.
- Η απαράδεκτη αξίωση των "στασιαστών" να σταματήσει ο αντάρτικος αγώνας του Ζέρβα στο βουνό, και γενικότερα η προσπάθεια υποβάθμισής του προς όφελος του Γονατά. Αν έπαυε το αντάρτικο του Ζέρβα, τότε ο ΕΛΑΣ θα κυριαρχούσε ολοκληρωτικά στο σκηνικό της εθνικής αντίστασης. Παντελώς λανθασμένη η στάση τους.
- Η αφέλεια των "νομιμοφρόνων" του ΕΔΕΣ που πίστευαν ότι θα μπορούσαν να συνεργαστούν με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στα πλαίσια του αντιστασιακού αγώνα. Η εξέλιξη των πραγμάτων απέδειξε ότι κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο. Το ΕΑΜ, δηλαδή το ΚΚΕ, ήθελε να μονοπωλήσει την αντίσταση και είχε δείξει επανειλημμένως δεν ήταν διατεθειμένο να προβεί σε καμμία ειλικρινή ισότιμη συνεργασία.

 Όταν σε μία οργάνωση πρέπει να συνυπάρξουν:
 α) ένθερμοι νεολαίοι με διάθεση πρωτίστως για αντιστασιακό αγώνα, με
 β) στρατιωτικούς προσκολλημένους σε παλαιούς πολιτικούς, με διάθεση πρωτίστως για πολιτικό αγώνα,
  τότε η ρήξη είναι μοιραία. 

 Διαφορετικές νοοτροπίες, διαφορετικές προτεραιότητες, διαφορετική αντίληψη περί εθνικού συμφέροντος. 
 Οι μεν πρώτοι έβλεπαν σαν πρώτο και κύριο εχθρό τους κατακτητές, πιστεύοντας λανθασμένα ότι με τους κομμουνιστές θα μπορούσε να επέλθει κάποια -προσωρινή έστω- συνεννόηση. 
 Οι δεύτεροι μπολιασμένοι απ΄την βενιζελική νοοτροπία του μεσοπόλεμου έβλεπαν σαν πρώτο και κύριο εχθρό τους τον βασιλιά κατ΄αρχήν και τους κομμουνιστές στην συνέχεια, πιστεύοντας λανθασμένα ότι ο αντιστασιακός αγώνας δεν έχει να τους προσφέρει πολλά.

 Καμμία απ'τις δύο πλευρές δεν διεκδικεί το αλάθητο και δεν είναι άμοιρη ευθυνών για την διάσπαση της μεγαλύτερης εθνικής οργάνωσης στην μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας.
       

   
       Τα στοιχεία για τις δύο αναρτήσεις προέρχονται απ'την μονογραφία του Ιωάννη Παπαφλωράτου "ΕΔΕΣ - Άγνωστες πτυχές απ'την ιστορία της οργάνωσης"

Τετάρτη 21 Μαρτίου 2012

Η διάσπαση του ΕΔΕΣ Αθηνών - μέρος Α'


Πολλά έχουν λεχθεί κατά καιρούς για την δράση του ΕΔΕΣ στην κατοχική Αθήνα. Ο ΕΔΕΣ Αθηνών ήταν όντως μία περίπλοκη ιστορία λόγω της διάσπασης που υπέστη και της συνακόλουθης εσωτερικής φαγωμάρας η οποία ήρθε να προστεθεί στην ήδη ταραγμένη κατοχική περίοδο και τις εμφύλιες διενέξεις με τους κομμουνιστές.
  
 Ο Ζέρβας φεύγοντας για το βουνό τον Ιούλιο του 1942 έκανε το λάθος να μην ορίσει σαφώς έναν αντικαταστάτη του επιφορτισμένο με την οργάνωση και την δράση του ΕΔΕΣ στην Αθήνα. Αντ’αυτού, άφησε 3 επιτροπές. Η πρώτη ήταν η ανασυγκροτημένη Κεντρική Διοικούσα Επιτροπή (Γεωργιάνης, Γιαννακόπουλος, Κυριάκος, Ματσούκας, Πετιμεζάς, Σταματόπουλος) η άλλη ήταν το νεοσύστατο στρατιωτικό επιτελείο της οργάνωσης  με τους απόστρατους συνταγματάρχες Πλούταρχο Μεταξά, Παπαγεωργίου και Παπαθανασόπουλο. Υπεράνω αυτών τυπικά βρισκόταν η λεγόμενη ανωτάτη επιτροπή στην οποία συμμετείχαν δύο μέλη της ΚΔΕ (Ματσούκας και Σταματόπουλος) και ο απόστρατος συνταγματάρχης Βασίλειος Πετρόπουλος. Το κακό με αυτήν την επιτροπή ήταν ότι δεν είχε σαφείς αρμοδιότητες.
 Χωρίς λοιπόν σαφή ηγεσία αφού η επικοινωνία με τον Ζέρβα στο βουνό δεν ήταν άμεση, με την ανώτατη επιτροπή χωρίς ξεκαθαρισμένες αρμοδιότητες, με την ΚΔΕ και το στρατιωτικό επιτελείο να αντιπαρατίθενται θέλοντας ο καθένας για τον εαυτό του τον ρόλο του βασικού αντικαταστάτη του Ζέρβα στην Αθήνα, ήταν λογικό να υπάρχουν προβλήματα στον ΕΔΕΣ.

 Παράλληλα είχε αρχίσει να σχηματίζεται μία ομάδα εδεσιτών που συσπειρώνονταν γύρω απ΄τον απόστρατο στρατηγό Στυλιανό Γονατά. Ο Γονατάς ήταν προσωπικός φίλος του Πλαστήρα (που τότε ήταν στην Γαλλία και τυπικά ήταν ο αρχηγός του ΕΔΕΣ βάσει του καταστατικού της οργάνωσης), μαζί με τον οποίο είχαν ηγηθεί του επαναστατικού κινήματος το 1922. Ως εκ τούτου έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στους εδεσίτες οπαδούς του Πλαστήρα, παρά το ότι ο ίδιος ο Γονατάς δεν ήταν ούτε καν μέλος του ΕΔΕΣ. Ο υπαρχηγός του Ζέρβα, Κομνηνός Πυρομάγλου σε κάθοδό του στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1942, ανησύχησε απ’την δραστηριότητα των οπαδών του Γονατά και πρότεινε την προσεκτική απομόνωσή τους.
 Μετά την αναχώρηση του Πυρομάγλου για το βουνό, παρουσιάστηκαν τα πρώτα σοβαρά προβλήματα. Ανώτερα στελέχη με πρωτεργάτες τους Παπαγεωργίου και Παπαθανασόπουλο, τον Σταματόπουλο της ΚΔΕ, τον Μαυρίκη και τον Αντωνάτο προσπάθησαν να παραμερίσουν τους Ζέρβα-Πυρομάγλου και να επιβάλλουν άλλη πολιτική. Πίστευαν ότι ο αγώνας δεν θα κριθεί στο βουνό (όπου ο ΕΔΕΣ είχε ήδη ξεκινήσει επιτυχώς τον αντάρτικο αγώνα) αλλά στις μεγάλες πόλεις. Γι’αυτό έπρεπε να δυναμώσει ο ΕΔΕΣ στις πόλεις, ενώ παράλληλα να δοθεί έμφαση στην πολιτική δράση κατά του βασιλιά και των εκπροσώπων του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου. Ήδη απ’το το τέλος του 1942 η συγκεκριμένη ομάδα του ΕΔΕΣ μέσω επιστολών ή ακόμα και επισκέψεων στο βουνό πίεζε τον Ζέρβα να σταματήσει την αντάρτικη δράση. Ο Ζέρβας φυσικά δεν δέχτηκε.

 Τον Φεβρουάριο του 1943 συλλαμβάνονται απ΄τις κατοχικές αρχές οι Παπαγεωργίου και Παπαθανασόπουλος. Απελευθερώθηκαν υπο αδιευκρίνιστες συνθήκες μετά από 45 μέρες, και αμέσως μετά αξίωσαν την αποκήρυξη του Ζέρβα και γενικώς του αντάρτικου. Επήλθε διαφωνία στην ΚΔΕ με τους Γιαννακόπουλο και Ματσούκα να υποστηρίζουν τον Ζέρβα. Τελικώς οι Παπαγεωργίου και Παπαθανασόπουλος κατάφεραν και ήλεγξαν (προσωρινά) την ΚΔΕ, ισχυριζόμενοι ότι δρούσαν κατόπιν συνεννοήσεως με τον Γονατά. 
 
 Ο Γιαννακόπουλος όμως είχε μεγάλη απήχηση στα χαμηλόβαθμα μέλη του ΕΔΕΣ, πολλοί εκ των οποίων συσπειρώθηκαν γύρω του παραμένοντας πιστοί στην αντιστασιακή γραμμή του Ζέρβα. Αυτοί συγκρότησαν την Επαναστατική Επιτροπή και φυσικά απέρριπταν την δραστηριότητα των Παπαγεωργίου-Παπαθανασόπουλου, κατέκριναν τις επαφές των τελευταίων με την κατοχική κυβέρνηση Ράλλη και φυσικά ήταν υπέρ της συνέχισης του αντάρτικου αγώνα. Καταφέρονταν κατά του Γονατά, αφού συν τοις άλλοις φάνταζε στα μάτια τους ως εκπρόσωπος του προπολεμικού πολιτικού κατεστημένου το οποίο δεν ήθελαν να επανέλθει μεταπολεμικώς. 
 Η Επαναστατική Επιτροπή ήταν κατά της οποιασδήποτε εμπλοκής του ΕΔΕΣ στην συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας, εν αντιθέσει με τον Γονατά που –μαζί με τον Πάγκαλο- ήταν ένθερμος υποστηρικτής της ιδρύσεώς τους και είχε επαφές με τους "στασιαστές" του ΕΔΕΣ Αθηνών, κυρίως αξιωματικούς.
 Οι τοπικές επιτροπές του ΕΔΕΣ (η ακριβή τους ονομασία ήταν επιτροπές συγκροτημάτων) στην μεγάλη πλειοψηφία τους ακολούθησαν την γραμμή του Γιαννακόπουλου, και συνέχισαν την δραστηριότητα υπέρ του Ζέρβα, κατά των κατακτητών και των "στασιαστών" του ΕΔΕΣ. Ήταν υπέρ της συνεργασίας με τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, του ΕΑΜ συμπεριλαμβανομένου.
 Οι "στασιαστές" του ΕΔΕΣ είχαν μεγαλύτερη επιρροή κυρίως στον Πειραιά, αλλά το κυριότερο πρόβλημά τους ήταν ότι δεν είχαν την απαιτούμενη συνοχή. Σημειώθηκαν αποχωρήσεις και διαφοροποιήσεις στελεχών, κάτι που εκνεύρισε τους επικεφαλείς των στασιαστών Παπαγεωργίου, Παπαθανασόπουλο και Σταματόπουλο.

 συνεχίζεται..