Πολλά έχουν λεχθεί κατά καιρούς για την δράση του ΕΔΕΣ στην κατοχική Αθήνα. Ο ΕΔΕΣ Αθηνών ήταν όντως μία περίπλοκη ιστορία λόγω της διάσπασης που υπέστη και της συνακόλουθης εσωτερικής φαγωμάρας η οποία ήρθε να προστεθεί στην ήδη ταραγμένη κατοχική περίοδο και τις εμφύλιες διενέξεις με τους κομμουνιστές.
Ο Ζέρβας φεύγοντας για το βουνό τον Ιούλιο του 1942 έκανε το λάθος να μην ορίσει σαφώς έναν αντικαταστάτη του επιφορτισμένο με την οργάνωση και την δράση του ΕΔΕΣ στην Αθήνα. Αντ’αυτού, άφησε 3 επιτροπές. Η πρώτη ήταν η ανασυγκροτημένη Κεντρική Διοικούσα Επιτροπή (Γεωργιάνης, Γιαννακόπουλος, Κυριάκος, Ματσούκας, Πετιμεζάς, Σταματόπουλος) η άλλη ήταν το νεοσύστατο στρατιωτικό επιτελείο της οργάνωσης με τους απόστρατους συνταγματάρχες Πλούταρχο Μεταξά, Παπαγεωργίου και Παπαθανασόπουλο. Υπεράνω αυτών τυπικά βρισκόταν η λεγόμενη ανωτάτη επιτροπή στην οποία συμμετείχαν δύο μέλη της ΚΔΕ (Ματσούκας και Σταματόπουλος) και ο απόστρατος συνταγματάρχης Βασίλειος Πετρόπουλος. Το κακό με αυτήν την επιτροπή ήταν ότι δεν είχε σαφείς αρμοδιότητες.
Χωρίς λοιπόν σαφή ηγεσία αφού η επικοινωνία με τον Ζέρβα στο βουνό δεν ήταν άμεση, με την ανώτατη επιτροπή χωρίς ξεκαθαρισμένες αρμοδιότητες, με την ΚΔΕ και το στρατιωτικό επιτελείο να αντιπαρατίθενται θέλοντας ο καθένας για τον εαυτό του τον ρόλο του βασικού αντικαταστάτη του Ζέρβα στην Αθήνα, ήταν λογικό να υπάρχουν προβλήματα στον ΕΔΕΣ.
Παράλληλα είχε αρχίσει να σχηματίζεται μία ομάδα εδεσιτών που συσπειρώνονταν γύρω απ΄τον απόστρατο στρατηγό Στυλιανό Γονατά. Ο Γονατάς ήταν προσωπικός φίλος του Πλαστήρα (που τότε ήταν στην Γαλλία και τυπικά ήταν ο αρχηγός του ΕΔΕΣ βάσει του καταστατικού της οργάνωσης), μαζί με τον οποίο είχαν ηγηθεί του επαναστατικού κινήματος το 1922. Ως εκ τούτου έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στους εδεσίτες οπαδούς του Πλαστήρα, παρά το ότι ο ίδιος ο Γονατάς δεν ήταν ούτε καν μέλος του ΕΔΕΣ. Ο υπαρχηγός του Ζέρβα, Κομνηνός Πυρομάγλου σε κάθοδό του στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1942, ανησύχησε απ’την δραστηριότητα των οπαδών του Γονατά και πρότεινε την προσεκτική απομόνωσή τους.
Μετά την αναχώρηση του Πυρομάγλου για το βουνό, παρουσιάστηκαν τα πρώτα σοβαρά προβλήματα. Ανώτερα στελέχη με πρωτεργάτες τους Παπαγεωργίου και Παπαθανασόπουλο, τον Σταματόπουλο της ΚΔΕ, τον Μαυρίκη και τον Αντωνάτο προσπάθησαν να παραμερίσουν τους Ζέρβα-Πυρομάγλου και να επιβάλλουν άλλη πολιτική. Πίστευαν ότι ο αγώνας δεν θα κριθεί στο βουνό (όπου ο ΕΔΕΣ είχε ήδη ξεκινήσει επιτυχώς τον αντάρτικο αγώνα) αλλά στις μεγάλες πόλεις. Γι’αυτό έπρεπε να δυναμώσει ο ΕΔΕΣ στις πόλεις, ενώ παράλληλα να δοθεί έμφαση στην πολιτική δράση κατά του βασιλιά και των εκπροσώπων του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου. Ήδη απ’το το τέλος του 1942 η συγκεκριμένη ομάδα του ΕΔΕΣ μέσω επιστολών ή ακόμα και επισκέψεων στο βουνό πίεζε τον Ζέρβα να σταματήσει την αντάρτικη δράση. Ο Ζέρβας φυσικά δεν δέχτηκε.
Τον Φεβρουάριο του 1943 συλλαμβάνονται απ΄τις κατοχικές αρχές οι Παπαγεωργίου και Παπαθανασόπουλος. Απελευθερώθηκαν υπο αδιευκρίνιστες συνθήκες μετά από 45 μέρες, και αμέσως μετά αξίωσαν την αποκήρυξη του Ζέρβα και γενικώς του αντάρτικου. Επήλθε διαφωνία στην ΚΔΕ με τους Γιαννακόπουλο και Ματσούκα να υποστηρίζουν τον Ζέρβα. Τελικώς οι Παπαγεωργίου και Παπαθανασόπουλος κατάφεραν και ήλεγξαν (προσωρινά) την ΚΔΕ, ισχυριζόμενοι ότι δρούσαν κατόπιν συνεννοήσεως με τον Γονατά.
Ο Γιαννακόπουλος όμως είχε μεγάλη απήχηση στα χαμηλόβαθμα μέλη του ΕΔΕΣ, πολλοί εκ των οποίων συσπειρώθηκαν γύρω του παραμένοντας πιστοί στην αντιστασιακή γραμμή του Ζέρβα. Αυτοί συγκρότησαν την Επαναστατική Επιτροπή και φυσικά απέρριπταν την δραστηριότητα των Παπαγεωργίου-Παπαθανασόπουλου, κατέκριναν τις επαφές των τελευταίων με την κατοχική κυβέρνηση Ράλλη και φυσικά ήταν υπέρ της συνέχισης του αντάρτικου αγώνα. Καταφέρονταν κατά του Γονατά, αφού συν τοις άλλοις φάνταζε στα μάτια τους ως εκπρόσωπος του προπολεμικού πολιτικού κατεστημένου το οποίο δεν ήθελαν να επανέλθει μεταπολεμικώς.
Η Επαναστατική Επιτροπή ήταν κατά της οποιασδήποτε εμπλοκής του ΕΔΕΣ στην συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας, εν αντιθέσει με τον Γονατά που –μαζί με τον Πάγκαλο- ήταν ένθερμος υποστηρικτής της ιδρύσεώς τους και είχε επαφές με τους "στασιαστές" του ΕΔΕΣ Αθηνών, κυρίως αξιωματικούς.
Οι τοπικές επιτροπές του ΕΔΕΣ (η ακριβή τους ονομασία ήταν επιτροπές συγκροτημάτων) στην μεγάλη πλειοψηφία τους ακολούθησαν την γραμμή του Γιαννακόπουλου, και συνέχισαν την δραστηριότητα υπέρ του Ζέρβα, κατά των κατακτητών και των "στασιαστών" του ΕΔΕΣ. Ήταν υπέρ της συνεργασίας με τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, του ΕΑΜ συμπεριλαμβανομένου.
Οι "στασιαστές" του ΕΔΕΣ είχαν μεγαλύτερη επιρροή κυρίως στον Πειραιά, αλλά το κυριότερο πρόβλημά τους ήταν ότι δεν είχαν την απαιτούμενη συνοχή. Σημειώθηκαν αποχωρήσεις και διαφοροποιήσεις στελεχών, κάτι που εκνεύρισε τους επικεφαλείς των στασιαστών Παπαγεωργίου, Παπαθανασόπουλο και Σταματόπουλο.
συνεχίζεται..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου