Μύθοι για την ανατίναξη της ΕΣΠΟ από την ΠΕΑΝ

Όσοι ασχολούνται με την ιστορία της περιόδου 1941-44 λίγο-πολύ γνωρίζουν για την αντιστασιακή οργάνωση ΠΕΑΝ που δραστηριοποιήθηκε στην Αθήνα και έμεινε στην ιστορία κυρίως για την ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ στην Πατησίων στις 20 Σεπτέμβριο του 1942. Η ΕΣΠΟ ήταν η κυριότερη φιλογερμανική οργάνωση της Κατοχής με προπαγανδιστική εθνικοσοσιαλιστική δράση, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες, αλλά τίποτα περισσότερο.

  Το αναμφισβήτητο γεγονός είναι ότι η ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ στο κέντρο της Αθήνας ήταν μία πολύ δύσκολη και παράτολμη επιχείρηση που σχεδίασε και εκτέλεσε με πλήρη επιτυχία ο ουλαμός καταστροφών της ΠΕΑΝ.
 Σχετικά με την επιχείρηση αυτή όμως υπάρχουν δύο μύθοι:

- Ο πρώτος μύθος έχει να κάνει με τα θύματα της επίθεσης. Έχει γραφτεί κατα κόρον ότι η επίθεση στοίχισε την ζωή σε 43 Γερμανούς και 29 Έλληνες μέλη της ΕΣΠΟ. Αυτό φυσικά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
 Αν είχαν όντως σκοτωθεί 43 Γερμανοί, τότε τα αντίποινα θα ήταν βαρύτατα. Οι Γερμανοί τον Οκτώβριο του 1941 είχαν ισοπεδώσει τα Άνω και Κάτω Κερδύλια και εκτέλεσαν πάνω από 200 Έλληνες επειδή υπήρχαν πληροφορίες ότι τα χωριά αυτά υποστήριζαν μία μικρή αντιστασιακή ομάδα που δρούσε στην περιοχή. Ως γνωστόν, παρόμοιας έκτασης αντίποινα είχαν γίνει και σε πολλές ακόμα περιπτώσεις.
 Εύκολα μπορεί να υποθέσει ο καθένας τι θα γινόταν αν είχαν σκοτωθεί 43 Γερμανοί στο κέντρο της Αθήνας από σαμποτάζ...

 Πέραν της παραπάνω λογικής προσέγγισης, υπάρχουν και κάποια στοιχεία:
 Μετά την ανατίναξη της ΕΣΠΟ, οι Γερμανοί το μόνο που έκαναν ήταν να διενεργήσουν έρευνες που κατέληξαν στην σύλληψη -μετά από προδοσία- 5 μελών της οργάνωσης, εκ των οποίων μόλις 2 εκτελέστηκαν (Περρίκος, Μπίμπα). Ο ένας (Γαλάτης) μάλιστα αποφυλακίστηκε. [1]
 Απαίτησαν επίσης απ'τον τότε κατοχική κυβέρνηση χρηματική αποζημίωση για την καταστροφή υλικού της γερμανικής αεροπορίας που βρισκόταν στο κτίριο της ΕΣΠΟ. Καμμία νύξη για νεκρούς. [2]
Ο Χάγκεν Φλάισερ βασιζόμενος σε πηγές της εποχής μιλάει για 40 τραυματίες μέλη της ΕΣΠΟ, εκ των οποίων πέθανε τελικά μόνο ο αρχηγός της ο Στεροδήμος και για 6 ελαφρά τραυματίες Γερμανούς. [3]
 Δημοσίευμα της εφημερίδας "Βραδυνή" της 23/09/1942 αναφέρεται στην έκρηξη στα γραφεία της ΕΣΠΟ λέγοντας ότι προκάλεσε "τραυματισμούς πολλαπλών προσώπων". Καμμία αναφορά σε νεκρούς. [4]

 - Ο δεύτερος μύθος είναι ο ισχυρισμός ότι η ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ ήταν η αιτία που δεν συγκροτήθηκε η λεγεώνα των Ελλήνων εθελοντών που θα στελνόταν στο ανατολικό  μέτωπο για να πολεμήσει στο πλευρό των Γερμανών.

 Αυτό φυσικά είναι λάθος, αφού η προσπάθεια για την συγκρότηση της ελληνικής λεγεώνας είχε ήδη ναυαγήσει απ'το καλοκαίρι του 1941, σχεδόν ένα χρόνο πριν το σαμποτάζ της ΠΕΑΝ.
 Σχετικό άρθρο υπάρχει εδώ.

Αυτά προς αποκατάσταση της αλήθειας, χωρίς καμμία πρόθεση να υποτιμηθεί ο αγώνας της ΠΕΑΝ. Ας έχουμε όμως υπόψη ότι την εποχή εκείνη όλες ανεξαιρέτως οι αντιστασιακές οργανώσεις είχαν την τάση να μεγαλοποιούν τις όποιες επιτυχίες τους και τις συνέπειές τους και να διογκώνουν υπερβολικά τον αριθμό των θυμάτων που προκαλούσαν.
Καλό είναι λοιπόν να ξεδιαλύνονται κάποια πράγματα και να μην αιωρούνται ανακρίβειες.



 [1] "ΠΕΑΝ οι βομβιστές της ελευθερίας", μονογραφία του Στ.Τουρνάκη, σελ.28
 [2] " Ιδού η αλήθεια" του Κ.Λογοθετόπουλου, σελ.59
 [3] "Στέμμα και σβάστιγκα" του Χ.Φλάισερ, (εκδ. της εφημερίδας "Το Βήμα") τόμος Β', σελ.15
 [4] "Η Μαύρη Σκιά στην Ελλάδα" του Ιακ. Χονδροματίδη, σελ.65