Τι λένε επίσημα βρετανικά στρατιωτικά αρχεία για τον ΕΛΑΣ στην δυτική Μακεδονία

 Στα ορεινά της Μακεδονίας δρούσαν σε συνεργασία με τον ΕΛΑΣ βρετανοί αξιωματικοί που έπαιζαν τον ρόλο του συνδέσμου μεταξύ των ανταρτών και των συμμαχικών υπηρεσιών του Καϊρου. Είχαν επίσης καταφτάσει και μονάδες βρετανών κομμάντος που συμμετείχαν ενεργά στις επιχειρήσεις δολιοφθοράς κατά των Γερμανών. Οι αξιωματικοί αυτοί ζούσαν εκ των έσω τον ΕΛΑΣ, ως εκ τούτου είχαν προσωπική άποψη για το επίπεδο της μαχητικότητάς του, για τις μεθόδους του αλλά και για τους πολιτικούς σκοπούς που εξυπηρετούσε.

 Επικεφαλής της συμμαχικής στρατιωτικής αποστολης στην Μακεδονία ήταν ο Νίκολας Χάμμοντ, ο οποίος στο βιβλίο του "Δυτική Μακεδονία. Αντίσταση και Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή 1943-1944", αναφέρει πολλές λεπτομέρειες. Εκτός απ’την δική του οπτική παραθέτει, μεταξύ άλλων και πολλά σήματα βρετανών αξιωματικών που περιέγραφαν λεπτομερώς την κατάσταση.

Τον Ιούλιο του 1944 ξεκινούν γερμανικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην δυτική Μακεδονία. Επ’αυτού, υπάρχει η αναφορά του ταγματάρχη Πρέντις που είχε τοποθετηθεί απ΄τον Χάμμοντ επικεφαλής της συμμαχικής αποστολής στην δυτική Μακεδονία.

 Ο Πρέντις στην παράγραφο 45 της αναφοράς του λέει:

  "Το περισσότερο όμως σημαντικό ήταν ότι όλοι οι ΤΥΚ (Τμήματα Υποστηρίξεως Καταδρομών, δηλ. βρετανοί κομμάντος) είχαν χάσει την εμπιστοσύνη τους προς τους αντάρτες και ήταν δύσκολο να προβλέψει κανείς πως θα ξανασυνεργάζονταν. Ο ΕΛΑΣ ήταν επίσης στην πιο δυσάρεστη και απωθητική διάθεση. Μετά από την γερμανική εξόρμηση άρχισαν μια βδομάδα τρόμου στα χωριά για να ξανακερδίσουν πάλι τον έλεγχο.

 Επισήμως επρόκειτο για ελέγχο  που παρατηρείτο μετά τις γερμανικές επιθέσεις, στην πραγματικότητα όμως επρόκειτο για εκμετάλλευση της ευκαιρίας να απαλλαγούν από μερικούς αντιφρονούντες. Παρατηρήθηκαν πολλές φορές περιπτώσεις χωρικών που οδηγήθηκαν σιωπηρά για εκτέλεση (…)

Η 9^η Μεραρχία (σ.σ του ΕΛΑΣ) διέταξε την Αποστολή να συγκεντρωθεί και κατά τις πρώτες ημέρες του Αυγούστου, πολύ ανοικτά, μας έκλεψαν φορτία εκρηκτικών και πυρομαχικών που είχαν καταγραφεί μετά την γερμανική σύμπτυξη. Συνέλαβαν έκπληκτα μέλη των ΤΥΚ με τις γελοωδέστατες κατηγορίες και ξανεφάρμοσαν απαγορευτικές διατάξεις για μετακινήσεις."

  "Δυτική Μακεδονία. Αντίσταση και Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή 1943-1944" του Νίκολας Χάμμοντ,σελ.135

Ο αντισυνταγματάρχης Έντμοντς είχε στείλει προς το Κάιρο ένα σήμα που έλεγε:

 "Μετά την αποχώρηση της 9^ης Μεραρχίας προς την περιοχή 2 (σ.σ: Περιοχή 2 αποκαλούταν η περιοχή δράσης της 10ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, δηλ. Κεντρική Μακεδονία) οι αντάρτες έφυγαν προς τους λόφους σε ασύντακτες ομάδες φυγάδων.

 (…)

 Στα περισσότερα χωριά οι κάτοικοι την έπαθαν με τους αντάρτες που είναι τώρα πολύ αποδιοργανωμένοι. Κύριος λόγος της αποστροφής τους είναι η αποτυχία τους να κάνουν καλή εμφάνιση και το γεγονός ότι έφυγαν"

 στο ίδιο, σελ.144-5

 

Πάλι ο ταγματάρχης Πρέντις σε σήμα του προς το Κάιρο:

 "Ο ΕΛΑΣ ανακάλεσε ακόμα και τμήματα που βρίσκονταν μακριά, στο Βίτσι, Σινιάτσικο, Βούρινος στην υπο εκκαθάριση επριοχή, αντί να τ’αφήσει να παρεμποδίσουν την προσέγγιση της αμυντικής περιοχής απ΄τις αρχικές τους θέσεις. Εν συνεχεία η τακτική του ΕΛΑΣ εξελίχθη στις περισσότερες περιπτώσεις στο να περιμένουν τους Ούννους (σ.σ έτσι χαρακτήριζαν υποτιμητικά οι Βρετανοί τους Γερμανούς) να ρίχνουν μερικές ριπές από μεγάλη απόσταση και μετά ν’αποσύρονται πριν αρχίσει η πραγματική επαφή με τον εχθρό σε νέα γραμμή περίπου 10 χλμ πίσω."

  στο ίδιο, σελ.147

  

και:

 "Δράση ανταρτών:  Εκτός από απροθυμία εκ μέρους των ανταρτών να εμπλακούν με τους Ούννους όταν αυτοί εκτένιζαν τα δάση, οι αντάρτες που ήταν μαζί μας και τράπηκαν σε φυγή. Άλλοι από αυτούς κουβαλούσαν μαζί τους πολιτικά ρούχα για τυχόν γρήγορη αλλαγή αν ήταν ανάγκη."

  στο ίδιο, σελ.148

 Ο Έντμοντς σε σήμα του προς τον Χάμμοντ:

 "Με την εξαίρεση λίγων ομάδων οι αντάρτες υπήρξαν λίαν ανεπαρκείς στην πρόσφατη εχθρική εκκαθαριστική επιχείρηση."

 στο ίδιο, σελ.156

 Σε άλλο σήμα του Πρέντις προς το Κάιρο:

 "Το επιτέλειο της μεραρχίας (σ.σ της 9^ης) συγκεντρώνει ο ενδιαφέρον του κυρίως στην επανεγκατάσταση του πολιτικού ελέγχου, εκτελώντας για κλοπές, και καυχάται για νίκες κατά την εχθρική επιχείρηση αντί να αναδιοργανώσει τους αντάρτες"

 στο ίδιο, σελ.149

  

και:

"Στον Αυγερινό είπαν καθαρά στον Μακλήν ότι από τους 100 άνδρες πάνω από 20 ετών μόνον 20 ήταν του ΕΑΜ και οι 25 που κατετάγησαν στον ΕΛΑΣ η πλειοψηφία κατετάγη τον τελευταίο χειμώνα μόνο μετά από απειλή εκτελέσεως. Από αυτούς μερικοί προσπάθησαν να γυρίσουν στα σπίτια τους μετά την εχθρική επίθεση αλλά κρατήθηκαν δια της βίας στις μονάδες τους. 

 Συμπέρασμα : 1) η 9^η Μεραρχία συνεκλονίσθη άσχημα, αλλά είναι αποφασισμένη να μην χάσει την στενή πίεση, λαμβάνοντα αυστηρότερα μέτρα τα οποία μπορεί να τρομοκρατήσουν τους χωρικούς σε σύντομο χρόνο(…) 2) Το ηθικό του λαού είναι υψηλό και εναντίον του ΕΛΑΣ

       στο ίδιο, σελ.152

           

  Βλέπουμε λοιπόν ότι τα βρετανικά στρατιωτικά αρχεία εκθέτουν ανεπανόρθωτα την δράση του ΕΛΑΣ στην δυτική Μακεδονία κατά την διάρκεια των γερμανικών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων του Ιουλίου του 1944.

Κραυγαλέα αδυναμία ή και απροθυμία αντίστασης στους Γερμανούς, απροκάλυπτη εχθρικότητα κατά Ελλήνων αντιφρονούντων, κακή στάση απέναντι στους Βρετανούς συμμάχους συνθέτουν το σύνολο της ελασίτικης στάσης που κάθε άλλο παρά εθνική και αντιστασιακή δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί.