O καπετάν-Βαγγέλης Καρανάσιος των ΕΑΟ/ΕΣΕΑ

O Βαγγέλης Καρανάσιος γεννήθηκε το 1918 στην ανατολική Θράκη.  Ήρθε σαν πρόσφυγας στην κυρίως Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στον Περιστερεώνα Καβάλας. Τον Σεπτέμβριο του 1941 κατέφυγε στο δάσος του Κοτζά Ορμάν επειδή καταδιωκόταν απ’τις βουλγαρικές κατοχικές αρχές για τον φόνο ενός βούλγαρου κοινοτικού υπαλλήλου. Κρυβόταν επί 18 μήνες στην ορεινή περιοχή Μακρυχωρίου Καβάλας και μετά επέστρεψε στο δάσος του Κοτζά Ορμάν. Εκεί, τον Φεβρουάριο του 1943 ήρθε σε επαφή με άλλους καταδιωκόμενους, και λίγο καιρό μετά συμμετείχε σε μία συνάντηση ανταρτών στην Στενωπό στην οποία ήταν παρών και ένας πολιτικός καθοδηγητής, προφανώς του ΚΚΕ. Ο Καρανάσιος διαφώνησε μαζί του και απεχώρησε μαζί με άλλους 19 άντρες. Εγκατέλειψε προσωρινά το Κοτζά Ορμάν, στο οποίο όμως επανήλθε τον Ιούνιο του 1943.

 Εκεί πλέον είχαν καταφύγει και αρκετοί νέοι απ’τα γύρω χωριά με την πρόθεση για συμμετέχουν στο αντάρτικο. Οι περισσότεροι από αυτούς απευθύνθηκαν στον Καρανάσιο, τον οποίο και αναγνώρισαν ως αρχηγό των ανταρτών του Κοτζά Ορμάν. Υπαρχηγός του ορίστηκε ο Στρατής Τουτζέρογλου.

 Ως τις αρχές του ’44 η ομάδα του Καρανάσιου δρούσε αυτόνομα, προβαίνοντας σε επιθέσεις εναντίον μεμονωμένων Βουλγάρων και συμπλοκές με βουλγαρικά αντιαντάρτικα αποσπάσματα. Στην συγκρότηση των Εθνικών Αντάρτικων Ομάδων στις 18/01/1944 στο Τσαλ Νταγ υπό την ηγεσία του Φωστερίδη, στον Καρανάσιο (που ήταν απών από την συνάντηση των οπλαρχηγών) ανατέθηκε το αρχηγείο ΕΑΟ του Κοτζά Ορμάν. Γύρω στο τέλος Ιανουαρίου-αρχές Φεβρουαρίου του 1944 σημειώθηκε μία πρώτη μικρής έκτασης αψιμαχία του τμήματος Καρανάσιου με ένα μικρό τμήμα του ΕΛΑΣ που έδρευε στο Κοτζά Ορμάν και είχε αρχηγό τον Χατζηνικολάου.

Στις 18/02/1944 οι Βούλγαροι έκαναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο Κοτζά Ορμάν για να πλήξουν τους αντάρτες που δρούσαν στην περιοχή. Κατά την διάρκειά τους σκοτώθηκε ο υπαρχηγός του Καρανάσιου, Στρατής Τουτζέρογλου που διεύθυνε την μάχη και άλλοι αντάρτες. Ο Καρανάσιος δεν ήταν παρών σε αυτές τις συγκρούσεις διότι λίγες μέρες πριν είχε μεταβεί στην άλλη πλευρά του ποταμού Νέστου όπου ρύθμιζε ζητήματα τροφοδοσίας του τμήματός του.

 Μετά την αποχώρηση των Βουλγάρων απ’το Κοτζά Ορμάν και τις καταστροφές που έκαναν στα γύρω χωριά, ο Καρανάσιος και οι αντάρτες του επέστρεψαν στα λημέρια τους. Πήρε μία ομάδα ανταρτών του και μετέβη στο Τσαλ Νταγ όπου ήταν η ηγεσία των ΕΑΟ (Φωστερίδης) και η αγγλική αποστολή. Τον Απρίλιο του ΄44 οι αντάρτες των ΕΑΟ στο Τσαλ Νταγ ανέπτυξαν έντονη δράση συγκρουόμενοι τόσο με Βούλγαρους όσο και με ελασίτες. Ειδικά στην σύγκρουση με τον ΕΛΑΣ επικεφαλής των ανταρτών των ΕΑΟ ήταν ο Καρανάσιος μαζί με τον Φωστερίδη.

Μετά, ακολούθησε τον Τσαούς Αντών στην Χαϊδού όπου και μεταφέρθηκε το αρχηγείο των ΕΑΟ, επειδή εκεί ο χώρος ήταν καλύτερος για ρίψεις από αέρος. Εκεί ήρθε σε ρήξη με τους Άγγλους επειδή διαφώνησε με την ενίσχυση από αυτούς των Βούλγαρων κομμουνιστών παρτιζάνων με πολεμικό υλικό. Ο Καρανάσιος διαφωνούσε ρητώς με τέτοιες κινήσεις αφού θεωρούσε ότι όλοι οι Βούλγαροι είναι εχθροί της πατρίδας του. Αναφέρεται επίσης ότι διενήργησε μόνος του επιχειρήσεις (πιθανότατα επιδρομές σε βουλγαρικό έδαφος) χωρίς να ΄χει πάρει σχετική έγκριση. Αυτά είχαν σαν συνέπεια να αποκηρυχτεί απ’την αγγλική αποστολή και να αποκλειστεί απ’την ενίσχυση με πολεμικό υλικό απ’τους Συμμάχους.

Οι συχνές επιδρομές που έκανε ο Καρανάσιος με τους άντρες του σε βουλγαρικό έδαφος ενόχλησαν και τον επικεφαλή των ΕΑΟ, Αντώνη Φωστερίδη που του συνέστησε να τις σταματήσει προς αποφυγή αντιποίνων σε βάρος του ελληνικου πληθυσμού απ΄τον βουλγαρικό στρατό. Επήλθε ψυχρότητα μεταξύ των δύο αντρών και ο Καρανάσιος έφυγε για να ξαναγυρίσει στο Κοτζά Ορμάν. Τον Ιούλιο του 1944 συγκρούστηκε με βουλγαρικό απόσπασμα στην περιοχή της Ξάνθης, και στις 20 Αυγούστου συγκρούστηκε με τους ελασίτες του Κοτζά Ορμάν.

 Κατά την διάρκεια της εαμοκρατίας, ο Καρανάσιος συνελήφθη απ΄τους κομμουνιστές αλλά κατάφερε να δραπετεύσει. Συμμετείχε στις συγκρούσεις ΕΑΟ και ΕΛΑΣ τον Δεκέμβριο του 1944 και μετά την ήττα των πρώτων κατέφυγε στο γνώριμο Κοτζά Ορμάν το οποίο και άφησε τον Μάρτιο του ’45 με σκοπό να παραδώσει τον οπλισμό του στους Άγγλους. Συμμετείχε και στο ανταρτοπόλεμο (ή συμμοριτοπόλεμο) σαν επικεφαλής ένοπλης μονάδας με δράση κατά των κομμουνιστών.

 Ο καπετάν Βαγγέλης Καρανάσιος ήταν μία τυπική περίπτωση Έλληνα οπλαρχηγού που δεν εντασσόταν εύκολα σε οργανωμένα σχήματα, δεν αναγνώριζε ανωτέρους και αρεσκόταν στο να δρα αυτόνομα. Για τους λόγους αυτούς η συνεργασία του με τον εξίσου σκληροτράχηλο Φωστερίδη ήταν βραχύβια και οι σχέσεις τους χάλασαν γρήγορα. Ουσιαστικά διατήρησε την αυτονομία του καθ’όλη την διάρκεια της δράσης του. Δεν μπόρεσε να αντιληφθεί ότι το συμφέρον του ήταν να μείνει δίπλα στους υπόλοιπους οπλαρχηγούς των ΕΑΟ και στην αγγλική αποστολή, και όχι να κινείται μόνος του. Παρ’ολ’αυτά κατάφερε να επιβιώσει υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, προφανώς χάρη στην ανθεκτικότητα και στις ικανότητές του.

 Πηγές:

 "Αντάρτες και Καπετάνιοι" του Τάσου Χατζηαναστασίου

 "Οι άλλοι καπετάνιοι" σελ. 317-322