Τρίτη 4 Μαρτίου 2014

Η ΟΠΛΑ Θεσσαλονίκης


 Τα τελευταία χρόνια γίνεται κάποια προσπάθεια από διάφορους ιστορικούς για να βγουν στο φως περισσότερα στοιχεία για την ΟΠΛΑ. Η αλήθεια είναι ότι για την ΟΠΛΑ δεν υπάρχει πληθώρα στοιχείων και ιστορικών ντοκουμέντων, κάτι λογικό καθώς επρόκειτο για έναν μηχανισμό που δρούσε με αυστηρούς συνωμοτικούς κανόνες που υπαγόταν μάλιστα απευθείας στην ηγεσία του ΚΚΕ παρακάμπτοντας έτσι τις εαμικές οργανώσεις.
 Και αν για την ΟΠΛΑ στην Αθήνα έχουν βγει κάποια στοιχεία, για την συμπρωτεύουσα η ιστορία και η δράση της συγκεκριμένης ένοπλης οργάνωσης είναι ακόμα πιο σκοτεινή.
 Μία πρώτη προσπάθεια χαρτογράφησης της ΟΠΛΑ στην Θεσσαλονίκη έκανε η ιστορικός Σοφία Ηλιάδου-Τάχου στο πρόσφατο έργο της "Μέρες της ΟΠΛΑ στην Θεσσαλονίκη" το οποίο χρησιμοποιήσαμε ως πηγή για την παρούσα ανάρτηση.

 Μέχρι πρότινος ήταν κοινή πεποίθηση ότι η ΟΠΛΑ ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 1943.
 Κάποιοι αριστεροί ισχυρίζονται μάλιστα ότι η ίδρυσή της έγινε σαν αντίβαρο στην ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας απ΄την κυβέρνηση Ράλλη. Αυτό όμως δεν φαίνεται να είναι ακριβές.

 Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει η προαναφερθείσα συγγραφέας, το επισφαλές συμπέρασμα είναι πως: "θα πρέπει να τοποθετήσουμε την επίσημη σύσταση της ΟΠΛΑ στην Θεσσαλονίκη μες στο 1942". Αυτό δεν θα πρέπει να θεωρηθεί πανάκεια, διότι στην Θεσσαλονίκη δρούσαν ένοπλες ομάδες υπό κομμουνιστική καθοδήγηση από αρκετά νωρίτερα. Το αν έφεραν ή όχι τον τίτλο ΟΠΛΑ, ή το πότε πήραν το όνομα αυτό, είναι δευτερεύον ζήτημα.

Οι πρώτες από αυτές τις ένοπλες ομάδες σχετίζονταν με την βραχύβια αντιστασιακή οργάνωση "Ελευθερία" που είχε ιδρυθεί τον Μάιο του 1941 με πρωτοβουλία του Μακεδονικού Γραφείου (Μ.Γ) του ΚΚΕ σε συνεργασία με τον συνταγματάρχη Ψαρρό και άλλους αξιωματικούς.
 Τον πρώτο καιρό της Κατοχής, η επαφή του Μ.Γ του ΚΚΕ με την κομματική ηγεσία των Αθηνών ήταν δυσχερέστατη, αλλά ακόμα και αν υπήρχε θα ήταν αμφιβόλου αποτελεσματικότητας αφού το σύνολο του κομματικού μηχανισμού είχε αποδιοργανωθεί απ΄τα συντριπτικά πλήγματα που υπέστη επί Ιωάννη Μεταξά. Χαρακτηριστικό είναι ότι το Μ.Γ είχε μείνει μακριά απ΄την σύγκρουση μεταξύ της Προσωρινής Διοίκησης και της Παλαιάς Κεντρικής Επιτροπής που ταλαιπωρούσε τότε το ΚΚΕ.
Αυτή η κατάσταση είχε σαν συνέπεια το Μ.Γ -όντας αποκομμένο απ΄την επίσημη κομματική καθοδήγηση- να δώσει δυσανάλογο για την εποχή βάρος στην συγκρότηση των πρώτων ένοπλων τμημάτων στα πλαίσια της οργάνωσης "Ελευθερία" όσον αφορά την Θεσσαλονίκη τουλάχιστον.

  Η αποκατάσταση της επαφής με την νέα Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ που είχε συσταθεί στην Αθήνα, η ίδρυση του ΕΑΜ, οι αλλαγές στην κομματική καθοδήγηση του Μ.Γ και η άνοδος της Χρύσας Χατζηβασιλείου (ανώτατο κομματικό στέλεχος) στην Θεσσαλονίκη ενίσχυσαν την οπτική της καταδίκης του ένοπλου αγώνα. Αυτή η καταδίκη όμως ήταν περισσότερο θεωρητική χωρίς πρακτικό αντίκρυσμα. Άλλωστε είχε ήδη χυθεί το πρώτο αίμα με την εκτέλεση ενός φύλακα των γραφείων της ΕΕΕ τον Αύγουστο του 1941 και ενός χωροφύλακα τον Σεπτέμβριο. Το Νοέμβριο εξαρθρώθηκε απ΄την Ειδική Ασφάλεια μία ένοπλη ομάδα κομμουνιστών, δύο από αυτούς εκτελέστηκαν και οι υπόλοιποι κλείστηκαν στο στρατόπεδο "Παύλος Μελάς".
 Λίγες εβδομάδες μετά, τον Δεκέμβριο του 1941 σαν αντίποινα έγινε απόπειρα εμπρησμού στο σπίτι του Πούλου.

 Για το 1942, απ΄τα υπάρχοντα στοιχεία στην ΟΠΛΑ (ή στην πρόδρομη ένοπλη οργάνωση) μπορούν να χρεωθούν δύο σαμποτάζ γερμανικών αυτοκινήτων δίχως νεκρούς, η εκτέλεση ενός υπαλλήλου επισιτισμού και ενός χωροφύλακα.

 Με την ίδρυση της ΕΠΟΝ τον Φεβρουάριο του 1943, η ΟΠΛΑ (που τότε σύμφωνα με στελέχη της ήδη ονομαζόταν έτσι) ανέλαβε τον ρόλο της περιφρούρησης των εκδηλώσεων της πρώτης. Δεν υπάρχουν στοιχεία για εκτελέσεις της ΟΠΛΑ το 1943.

 Το 1944 με την σύμπραξη και του εφεδρικού ΕΛΑΣ, η ΟΠΛΑ επιδόθηκε σε ανοικτή σύγκρουση με άλλους Έλληνες, αντικομμουνιστές ή γερμανόφιλους, που είχαν εξοπλιστεί απ΄τους Γερμανούς. Για να μην μακρυγορήσουμε δεν θα κάνουμε τώρα λεπτομερή αναφορά σε αυτές τις συγκρούσεις.
 Τον Απρίλιο του 1944 με την σύσταση της Εθνικής Πολιτοφυλακής (δηλαδή της αστυνομίας του ΕΑΜ) ένα μέρος της ΟΠΛΑ συγχωνεύτηκε με την ΕΠ, αλλά η οργάνωση δεν διαλύθηκε. Η ΟΠΛΑ στράφηκε ακόμα περισσότερο προς την ατομική τρομοκρατία αφού τον ρόλο της περιφρούρησης τον είχε αναλάβει πλέον η Εθνική Πολιτοφυλακή (ΕΠ), και σύμφωνα με μαρτυρίες στην πορεία κατέληξε να επιβλέπει ακόμα και την ίδια την Εθνική Πολιτοφυλακή.
 Αυτό δεν δείχνει παράλογο αφού η ΟΠΛΑ υπαγόταν εξ'ολοκλήρου στο ΚΚΕ, πράγμα που την καθιστούσε όργανο ενός μονολιθικού σταλινικού μηχανισμού, με ότι αυτό συνεπαγόταν τότε.

 Γενικότερα, η ΟΠΛΑ και στην Θεσσαλονίκη διακρίθηκε για τις άγριες συγκρούσεις της με άλλους Έλληνες. Γερμανοί θύματα της ΟΠΛΑ δεν έχουν καταγραφεί, και αυτό είναι πολύ σημαντικό.
 Οι αυθαιρεσίες της δεν ήταν διόλου σπάνιες και ανάγκασαν ακόμα και τον Βασβανά, γραμματέα του Πολιτικού Γραφείου ΚΚΕ Θεσσαλονίκης, να πει:
 "Αυτές τις μέρες σύντροφοι έχουμε καταγγελίες για το παρακράτημα το υπερβολικό που κάνουν οι οργανώσεις... σοβαρές καταγγελίες έχουμε για εκτελέσεις άσκοπες που αν είσαστε εδώ θα τραβούσατε τα μαλλιά σας, γιατί πραγματικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι στα ζητήματα αυτά η ΟΠΛΑ και ο ΕΛΑΣ πέρασαν πάνω απ΄τις καθοδηγήσεις"

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου