Η άγνωστη εθνική αντιστασιακή οργάνωση δημοκρατικών του Έβρου και η διάλυσή της απ'τον ΕΛΑΣ

 Όπως είναι γνωστό, οι Γερμανοί το 1941 έδωσαν στους Βούλγαρους άδεια προσωρινής στρατιωτικής κατοχής της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Αυτό όμως δεν ίσχυε για το μεγαλύτερο μέρος του νομού Έβρου που παρέμεινε υπό γερμανική στρατιωτική διοίκηση λόγω της αμφιλεγόμενης στάσης της γειτονικής Τουρκίας.

 Όπως την υπόλοιπη Ελλάδα, έτσι και στον νομό Έβρου έγιναν προσπάθειες ανάπτυξης αντιστασιακού κινήματος. Καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση της αντιστασιακής δράσης στην περιοχή έπαιξε το κοντινό ελληνικό προξενείο της Αδριανούπολης. Τον Φεβρουάριο του 1943 δημιουργήθηκε η αντιστασαική οργάνωση των δημοκρατικών με στρατιωτικούς και πολίτες του Έβρου. Μεταξύ των στελεχών ήταν ο απόστρατος ταγματάρχης Γιώργος Σταθάτος, ο νομάρχης 'Εβρου Σταύρος Ευταξίας, ο δήμαρχος Σουφλίου Παναγιώτης Δεμερτζής κ.α.

 Μία απ'τις πρώτες ενέργειες της οργάνωσης δημοκρατικών ήταν να έρθουν σε επαφή και να συνεργαστούν με τοπικούς αντιστασιακούς κομμουνιστικούς πυρήνες. Σε δύο κοινές συσκέψεις, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1943 οι δύο πλευρές δέχτηκαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να συγκροτήσουν ένα κοινό συλλογικό διοικητικό όργανο με εφτά μέλη. Επικεφαλής των ανταρτών του Έβρου ανακηρύχτηκε ο Σταθάτος. Συμφωνήθηκε επίσης να έχουν τακτική επικοινωνία μέσω ασυρμάτου τόσο με το ελληνικό προξενείο της Αδριανούπολης όσο και με τις ελληνικές και συμμαχικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής.

 Οι κομμουνιστές όμως δεν τήρησαν την συμφωνία. Αρνήθηκαν να δεχτούν στις τάξεις τους Έλληνες αξιωματικούς απ'την Μέση Ανατολή, ούτε έδωσαν πληροφορίες για την δύναμη των τμημάτων τους. Έτσι δεν στάλθηκαν καθόλου όπλα στους αντιστασιακούς του Έβρου.

 Παράλληλα η στάση του αρχηγού των κομμουνιστών με το ψευδώνυμο Οδυσσέας ήταν επιεικώς προβληματική. Παρά την αρχική συμφωνία με την οργάνωση δημοκρατικών, δεν ήταν διατεθειμένος να δείξει ανοχή σε μη-κομμουνιστικές αντιστασιακές ομάδες.
 Σύμφωνα με τον ελασίτη Κώστα Κωνσταντάρα, μετέπειτα επιτελάρχη της 6ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ, ο καπετάν-Οδυσσέας "στο δεκαπεντάμηνο που ήταν αρχηγός των ανταρτών, υπήρξε ανελέητος προς κάθε αντιφρονούντα και κατεδίωξε με φανατισμό όσους εκδήλωναν φιλοαγγλικά αισθήματα"
 Έστηνε σε πασάλους τα κεφάλια των φονευόμενων εχθρών και προδοτών και με αποφασιστικότητα εκμηδένισε κάθε προσπάθεια συμπήξεως άλλων οργανώσεων, μη επιτρέψας να κάνει την εμφάνισή της άλλη ποικιλία ανταρτών"

  Ο καπετάν Οδυσσέας σκότωσε τον ταγματάρχη Σταθάτο στις 23/12/1943. Τ' άλλα στελέχη της οργάνωσης δημοκρατικών σκόρπισαν, προφανώς για να γλιτώσουν. Ο Ευταξίας κυνηγημένος και απ'τους Γερμανούς τελικώς κατάφερε να διαφύγει στην Τουρκία και από εκεί στην Μέση Ανατολή.
Ο Δεμερτζής συνελήφθη και φυλακίστηκε απ΄τους Γερμανούς στο Διδυμότειχο.

 Ο Οδυσσέας τελικά είχε άσχημη κατάληξη. Όχι βέβαια απ΄τους κατακτητές τους οποίους ουδέποτε ουσιαστικά ενόχλησε, αλλά απ'τους ομοϊδεάτες του που θεωρούσαν ότι είχε καταστή φόβητρο στους κατοίκους. Τον Μάρτιο του 1944 έφτασε στον Έβρο ο Αθηνόδωρος (προφανώς ψευδώνυμο), νέος γραμματέας του ΚΚΕ Έβρου με αποστολή "να βάλει τα πράγματα στην θέση τους", όπως έλεγε χαρακτηριστικά. Μόλις έφτασε ενήργησε άμεσα για την σύλληψη και την εκτέλεση του καπεταν-Οδυσσέα με την κατηγορία του εξτρεμιστή.  Προφανώς ήταν πολύ ακραίος ακόμα και για τα δεδομένα του τότε ΚΚΕ. Άλλωστε αυτό μαρτυρά και η άνωθεν περιγραφή της συμπεριφοράς του απ'τον Κωνσταντάρα. Έτσι αυτός ο κομμουνιστής σφαγέας εκτελέστηκε.
 Προηγουμένος όμως είχε φροντίσει να διαλύσει μία ανεξάρτητη εθνική αντιστασιακή κίνηση...


 Πηγές: "Αγώνες και διωγμοί" του Κώστα Κωνσταντάρα, σελ.210
     "1941-1944 Σκληροί αγώνες και μεγάλες θυσίες" του Δημήτριου Καραϊσαρλή, σελ.217-9