Ο ελασίτης αξιωματικός Ευθύμιος Ζούλας, το προσωπικό του μίσος για τον Ψαρρό και η περίεργη ασυλία που έχαιρε απ΄το ΚΚΕ

 Όσοι έχουν ασχοληθεί λίγο με το χρονικό της αντιπαράθεσης μεταξύ του συντάγματος 5/42 του Δημήτριου Ψαρρού και του ΕΛΑΣ, θα γνωρίζουν ότι υπήρχε ένα πρόσωπο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτά τα θλιβερά γεγονότα. Αυτός ήταν ο ταγματάρχης Ευθύμιος Ζούλας που ήταν απ΄τους πρώτους αξιωματικούς που είχαν ενταχθεί στον ΕΛΑΣ.

 Η δεύτερη διάλυση του 5/42 τον Ιούνιο του 1943 έγινε κατόπιν διαταγής του Ζούλα προς το συγκρότημα (ο ΕΛΑΣ ακόμη δεν είχε οργανωθεί σε συντάγματα, μεραρχίες κ.ο.κ.) ανατολικής Στερεάς του ΕΛΑΣ. Η διαταγή με ημερομηνία 19/06/1943 έλεγε:
 "Γνωστής ούσης της θέσεως ημών έναντι των μη υπογραψασών το συμφωνητικόν μας οργανώσεων, δύνασθε επιδιώξη την διάλυσιν 5/42. Προσοχή από ενέδρας Ιταλών ή Γερμανών. Για το Γενικό Αρχηγείο Στερεάς, υπογραφή: Ζούλας ταγματάρχης." [1]


 Η επίθεση του ΕΛΑΣ έγινε στις 23/06/1943 και ήταν ανεπιτυχής. Όμως ο Ψαρρός για να αποφύγει περαιτέρω αιματοχυσία διέταξε την αυτοδιάλυση του 5/42, εφόσον είχε εντωμεταξύ φανεί και μία απροθυμία παρέμβασης απ΄τον Άγγλο ταγματάρχη Τζεφ που ήταν αξιωματικός-σύνδεσμος στο 5/42.
  Η είδηση της δεύτερης διάλυσης του 5/42 ανησύχησε το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ που συνεδρίασε εκτάκτως. Εκεί ο Ζούλας παραδέχτηκε ως στρατιωτικός διοικητής του Γενικού Αρχηγείου Στερεάς, ότι ήταν αυτός που είχε στείλει την διαταγή διάλυσης του 5/42 στο συγκρότημα ανατολικής Στερεάς του ΕΛΑΣ. Ο Ζούλας είπε ότι "το έκανε εις κατάστασιν εξάψεως για την στάση του Ψαρρού".
 Η συνεδρίαση τελείωσε χωρίς καμμία επίπτωση για τον Ζούλα.[2]

 Αλλά και μετά την ανασυγκρότηση του 5/42 η στάση του Ζούλα δεν άλλαξε. Στις 27 Αυγούστου 1943 έστειλε στον Ψαρρό την παρακάτω επιστολή:
 "Το 5/42 δεν έχει κανένα δικαίωμα να στρατολογεί αντάρτες και σε περίπτωση που θα εξακολουθήσει να την συνεχίζει, αυτό θα θεωρηθεί σαν επιθετική πρόκληση κατά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και ο Ψαρρός θα φέρει ακέραια την ευθύνη απέναντι του απελεευθερωτικού αγώνα και του στρατού του ΕΛΑΣ" [3]

 Η παραπάνω απαίτηση του Ζούλα ήταν τελείως παράλογη, διότι πλέον η ΕΚΚΑ και κατ'επέκτασιν το στρατιωτικό της σκέλος το σύνταγμα 5/42, ήταν αντιστασιακή οργάνωση αναγνωρισμένη απ΄τους Συμμάχους και συμμετείχε κανονικά στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο των Ανταρτών.

 Μετά από συγκρούσεις του 5/42 με Γερμανούς τον Σεπτέμβριο του ΄43, ο υποδιοικητής του Λαγγουράνης πρότεινε προς τον Ζούλα την από κοινού συνεργασία των δύο οργανώσεων κατά του κατακτητή. Ο Ζούλας απάντησε:
 "Δεν χρειάζεται καμμία συνεργασία γιατί ο ΕΛΑΣ είναι ικανός να εκτελέσει  μόνος του οποιαδήποτε αποστολή και ότι, ειδικώς το 5/42 το αγνοεί γιατί δεν πρέπει να υφίσταται. Το 5/42 πρέπει να πάψει να στρατολογεί αντάρτες και να μετασταθμεύσει εντός δύο ημερών από την θέση Παπού στην θέση Ταράτσα της Γκιώνας, αλλιώς θα υφίστατο αποκλεισμό μέχρι να δεχθεί τους παραπάνω όρους" [4] 

Τα παραπάνω είναι απλά κάποια παραδείγματα της γενικότερης επιθετικής και προκλητικής στάσης του Ζούλα σε βάρος του Ψαρρού και του 5/42. Ως γνωστόν αυτή η επιθετικότητα εκφράστηκε με την δολοφονία του αιχμάλωτου Ψαρρού τον Απρίλιο του 1944. Ο Ζούλας σε έκθεσή του προς την ηγεσία του ΚΚΕ με ημερομηνία 02/03/1951 παραδέχτηκε (σχεδόν με περηφάνεια!) πως τον εκτέλεσε ο ίδιος:
 "Τον Ψαρρό τον σκότωσα εγώ, όταν τον έπιασα αιχμάλωτο στην μάχη της διάλυσης του 5/42 στο Κλήμα τον Απρίλη του 1944" [5]

 Το ερώτημα λοιπόν είναι που οφειλόταν αυτή η εμπάθεια του Ζούλα κατά του Ψαρρού που ήταν κατα γενική παραδοχή ένας έντιμος αξιωματικός.

 - Ο Φαράκος γράφει για τον Ψαρρό και τον Ζούλα ότι:
 "τα δύο πρόσωπα συνέδεε από παλιά, γνωριμία αλλά και έντονη αντιπάθεια, αν όχι μίσος" [6]

- Ο αριστερός ιστορικός Ανδρέας Κέδρος γράφει:
 "Ο αναγνώστης θα θυμάται ότι απ΄τον Ζούλα ξεκίνησε η διαταγή που οδήγησε στην δεύτερη διάλυση του 5/42 σε αδιαμφισβήτητη αντίφαση τότε με την πολιτική γραμμή που είχε υιοθετήσει το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Είναι άραγε ο ταγματάρχης Ζούλας προσωπικός εχθρός του συνταγματάρχη Ψαρρού;" [7]

- Ο Γεώργιος Αθανασίου ήταν στρατιωτικός διοικητής λόχου στο 3ο τάγμα του 36ου συντάγματος του ΕΛΑΣ, το αλλιώς λεγόμενο και "τάγμα θανάτου" που πρωταγωνίστησε στην διάλυση του 5/42.
Ο Αθανασίου είπε ότι ο Ζούλας και ο Ψαρρός είχαν προσωπικές διαφορές για θέματα γυναικών. [8] 

 - Ο Ιωάννης Παπαθανασίου ήταν εκ των στενών συνεργατών του Ψαρρού και συγγραφέας του βιβλίου για την ΕΚΚΑ που αναφέρεται στην βιβλιογραφία του παρόντος. Ο γιος του Σταμάτης Παπαθανασίου είναι εν ζωή και σε συζήτησή του με τον γράφοντα είπε και αυτός ότι υπήρχε ζήτημα σοβαρής ερωτικής αντιζηλίας μεταξύ Ψαρρού-Ζούλα.


Απ΄τα παραπάνω προκύπτει ότι πιθανότατα ο Ζούλας είχε προηγούμενα με τον Ψάρρο και τον μισούσε σφόδρα. Ίσως έτσι να εξηγείται και η εχθρική στάση του ελασίτη αξιωματικού κατά του Ψαρρο και της οργάνωσής του.
 Αυτό όμως σε καμμία περίπτωση δεν απαλλάσσει το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ απ΄τις τεράστιες ευθύνες του για την δολοφονία του Ψαρρού. Ο Ζούλας, και ο κάθε Ζούλας, δεν ήταν ούτε αυτόνομος ούτε ανεξέλεγκτος. Ήταν ενταγμένος σε έναν πολιτικοστρατιωτικό μηχανισμό και ήταν υπόλογος στους ανωτέρους του. Κανείς από αυτούς όμως δεν τον ανακάλεσε στην τάξη όταν στρεφόταν κατά του 5/42, και φυσικά ούτε λόγος έγινε για τιμωρία του μετά την δολοφονία του Ψαρρού.
 Όπως ξέρουν και οι πέτρες, η εν ψυχρώ εκτέλεση αιχμαλώτων είναι έγκλημα πολέμου.
 Και στην εξεταζόμενη περίπτωση βλέπουμε έναν αξιωματικό να διαπράττει προκλητικά ένα τέτοιο έγκλημα και να μην του γίνεται ούτε καν επίπληξη! Και όλα αυτά παρά το ότι παρών σε αυτά τα γεγονότα ήταν και ο "πολύς" Άρης Βελουχιώτης που στο παρελθόν δεν είχε διστάσει να εκτελέσει έναν αντάρτη του επειδή έκλεψε μία.. κότα... Φαίνεται πως κατά την βελουχιώτεια ηθική, η κλοπή μίας κότας ήταν ειδεχθέστερο έγκλημα απ΄την δολοφονία ενός αξιωματικού.

 Είναι προφανές ότι ο Ζούλας έχαιρε μίας περίεργης ασυλίας που του έδινε την δυνατότητα να εκφράζει (εκ του ασφαλούς) με λόγια και έργα το προσωπικό του μίσος για τον Ψαρρό.
 Αυτή η ασυλία του δεν περιοριζόταν μόνο στα της υπόθεσης Ψαρρού αλλά είχε και άλλες προεκτάσεις. Όπως είχαμε δει και εδώ, ο Μακρίδης (διευθυντής του 3ου γραφείου επιχειρήσεων του Γ.Σ του ΕΛΑΣ) είχε καταγγείλει ότι ο Ζούλας διατήρησε την θέση του και δεν τιμωρήθηκε παρά το ότι είχε επιδείξει χαρακτηριστική αδράνεια κατά την διάρκεια μιας εκκαθαριστικής επιχείρησης των Γερμανών που έφερε σε δύσκολη θέση μονάδες του ΕΛΑΣ!!
 Αργότερα κατά τον συμμοριτόπολεμο, ο Ζούλας συνέχισε την "καριέρα" του στον ΔΣΕ.

Για την γενικότερη στάση του ΚΚΕ απέναντί του, αξίζει να δώσουμε πάλι τον λόγο στον κομμουνιστή Γρηγόρη Φαράκο που λέει για τον Ζούλα:
 "Στο διάστημα των ερευνών μου, συνάντησα τα τελευταία χρόνια, στα αρχεία το προσωπικό του σημείωμα όπου -κατά κάποιο τρόπο, υπερηφάνως (!) θα έλεγε κανείς- δήλωσε πως σκότωσε τον Ψαρρό. Ομολογώ πως η μόλις αποκρυπτόμενη ικανοποίησή του από την πράξη του, μου προκάλεσε έκπληξη και έντονη απαρέσκεια. Διερευνώντας παραπέρα την στάση της ηγεσίας του ΚΚΕ απέναντί του, ήταν ακόμη πιο οδυνηρή η εντύπωσή μου. Όχι μόνο δεν προέβη σε κάποια, απλή έστω, κριτική της πρωτοβουλίας του εκείνης, αλλά, αντίθετα, όπως προκύπτει από τα αρχειακά υλικά, προχώρησε σε σειρά ενεργειών για να πετύχει -ωσεί επιβράβευση (;)- την ανάδειξή του όταν, αργότερα, ζούσε ως πολιτικός πρόσφυγας στην Ρουμανία" [9]


 
  Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε το που οφειλόταν αυτή η ασυλία του Ζούλα που κυριολεκτικά "δεν τον έπιανε τίποτα" όπως λέγεται στην στρατιωτική αργκό. Το μυστήριο γίνεται ακόμη μεγαλύτερο αν αναλογιστούμε ότι ακόμα και άτομα πιο ισχυρά από αυτόν έπεφταν πολύ εύκολα σε δυσμένεια...


 [1] "Αντιστασιακή Οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944" του Ιωάννη Παπαθανασίου, σελ.66
       "Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία" του Γρηγόρη Φαράκου, β' τόμος, σελ.289
 [2] "Αντιστασιακή Οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944" του Ιωάννη Παπαθανασίου, σελ.70
 [3] "Αντιστασιακή Οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944" του Ιωάννη Παπαθανασίου, σελ.85
 [4] "Αντιστασιακή Οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944" του Ιωάννη Παπαθανασίου, σελ.99-100
 [5] "Άρης Βελουχιώτης. Το χαμένο αρχείο - Άγνωστα κείμενα" του Γρηγόρη Φαράκου, σελ.296
 [6] "Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία" του Γρηγόρη Φαράκου, α' τόμος, σελ.192
 [7] "Η ελληνική αντίσταση 1940-1944" του Ανδρέα Κέδρου, σελ.140
 [8] "Μόνιμοι αξιωματικοί στον ΕΛΑΣ. Οικειοθελώς ή εξ'ανάγκης" του Γιάννη Πριόβολου, σελ.376
 [9] "Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία" του Γρηγόρη Φαράκου, α' τόμος, σελ.192