Βαλτέτσι 1944. Το χρονικό μιας ακόμη κομμουνιστικής θηριωδίας - μέρος α'

 Σχεδόν όλοι γνωρίζουμε για τα αίσχη των κομμουνιστών στον Μελιγαλά, στους Γαργαλιάνους στον Κούκο Πιερίας, στον Βαθύλακκο Κοζάνης, στο Κιλκίς κ.α. Λίγοι όμως γνωρίζουν για την σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή του Βαλτετσίου στις 15/06/1944 απ΄το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.

 Το Βαλτέτσι είναι χωριό της ορεινής Αρκαδίας, κοντά στην Τρίπολη, με μεγάλη ιστορία καθώς συνεισέφερε τα μέγιστα στο επιτυχές ξεκίνημα της Επανάστασης του ’21 στην Πελοπόννησο. Οι κάτοικοί του ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία. Από πολιτικής άποψης, την προπολεμική περίοδο στο Βαλτέτσι υπήρχαν και βασιλόφρονες και βενιζελικοί. Ο κομμουνισμός δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής ούτε στο Βαλτέτσι, ούτε στην Πελοπόννησο.

 Η περίοδος της Κατοχής ήταν δύσκολη για το Βαλτέτσι, όπως και για όλη την Ελλάδα. Στο χωριό δεν υπήρχε βέβαια κατοχικός στρατός, αλλά κάποια  επεισόδια  με Ιταλούς  που έκλεβαν ζώα ή προσέβαλαν τους ντόπιους ήταν συνηθισμένο φαινόμενο.

Οκτώ Βαλτετσιώτες (τρεις εκ των οποίων ήταν επικηρυγμένοι απ΄τους Ιταλούς) είχαν ενταχθεί στην αντάρτικη ομάδα του Γρηγόρη Ματζουράνη που έδρασε στον Πάρνωνα προτού αυτοδιαλυθεί προσωρινά τον Ιούνιο του ’43 λόγω της κύκλωσής της από ισχυρότερες ιταλικές δυνάμεις. Από εκεί οι Βαλτετσιώτες πέρασαν στον Ταϋγετο όπου εντάχθηκαν στα ένοπλα τμήματα της αντιστασιακής οργάνωσης Ελληνικός Στρατός και ειδικότερα υπό την ηγεσία του ίλαρχου Τηλέμαχου Βρεττάκου.

  

 Οι κάτοικοι του Βαλτετσίου λόγω της κτηνοτροφικής τους ασχολίας μετακινούνταν αρκετά σε γειτονικά μέρη προκειμένου να βρουν κατάλληλα λιβάδια για τα ζώα τους. Πήγαιναν κυρίως στην Λακωνία και στην Αργολίδα. Αυτά που είδαν αλλά και άκουσαν απ΄τους ντόπιους για το καθεστώς που είχε επιβάλλει το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στις περιοχές που ήλεγχε τους έκαναν ακόμα πιο επιφυλακτικούς απέναντί του. Ούτε οι κομμουνιστές τους έβλεπαν με καλό μάτι επειδή τους θεωρούσαν αντιδραστικούς.

Παρ’ολ’αυτά οι κομμουνιστές προσπάθησαν να προσεταιριστούν το χωριό και να το οργανώσουν στο ΕΑΜ. Τελικώς κατόπιν ισχυρών πιέσεων στις 17/03/1944 σχηματίστηκε επιτροπή του ΕΑΜ στο Βαλτέτσι. Η επιτροπή δεν ήταν εκλεγμένη απ΄τους κατοίκους (η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων ήταν εκτός του χωριού λόγω εργασιών) αλλά αυθαίρετα διορισμένη από τον απεσταλμένο του ΕΑΜ, Γκανά, που πήγε να πείσει τους Βαλτετσιώτες να οργανωθούν. Επίσης, απ΄το χωριό δεν είχαν περάσει ποτέ Γερμανοί ούτε το είχαν ενοχλήσει ποτέ. Αναμενόμενα, η επιτροπή του ΕΑΜ έπεσε σε αδράνεια και υπολειτουργούσε.

 Συγχρόνως, στελέχη του ΕΑΜ στην ευρύτερη περιοχή ενημέρωναν τους Βαλτετσιώτες ότι απαγορεύεται η μετακίνηση προς την Τρίπολη, και ότι για να πάνε ακόμα και σε κοντινά χωριά θα έπρεπε να παίρνουν σχετική άδεια. Αυτοί όμως οι περιορισμοί ήταν δυσβάστακτοι για τους Βαλτετσιώτες που εν πολλοίς επιβίωναν χάρη στο αλισβερίσι που έκαναν στην Τρίπολη. Έδιναν τα κτηνοτροφικά προϊόντα που παρήγαγαν και έπαιρναν άλλα είδη πρώτης ανάγκης που δεν είχαν.

 Αρχές Μαϊου επισκέφτηκε το χωριό ο Γιάννης Ρούσσος, σημαντικό στέλεχος του ΕΑΜ στην περιοχή. Ήταν πιο φορτικός απ΄τον Γκανά. Όρισε και αυτός επιτροπή του ΕΑΜ στο Βαλτέτσι, η οποία όμως και πάλι ατόνησε και έπεσε σε αδράνεια. Τις ίδιες περίπου μέρες ήρθε και εγκαταστάθηκε στο Βαλτέτσι ο Γατσόπουλος, σκληροπυρηνικός κομμουνιστής με σκοπό να παρακολουθεί την λειτουργία της εαμικής επιτροπής.

Τις μέρες εκείνες οι Γερμανοί συνέλαβαν 3 Βαλτετσιώτες που επέστρεφαν στο χωριό απ’τον Ερμιονίδα, κοντά στον Αχλαδόκαμπο. Είχε προηγηθεί το χτύπημα μιας γερμανικής περιπόλου απ΄τον ΕΛΑΣ και οι Γερμανοί ήταν εξοργισμένοι. Οι 3 συλληφθέντες ήταν έγκλειστοι στην Τρίπολη και όλοι φοβόντουσαν ότι οι Γερμανοί θα τους εκτελούσαν για αντίποινα. Οι γυναίκες των συλληφθέντων πηγαινοέρχονταν στην Τρίπολη και παρακαλούσαν τον νομάρχη και άλλους υπευθύνους να μεσολαβήσουν στους Γερμανούς για να τους αφήσουν ελεύθερους.

Ο Γατσόπουλος, που ουσιαστικά ήταν ο εκπρόσωπος του ΕΑΜ στο χωριό, όχι μόνο δεν φάνηκε να ανησυχεί για την τύχη των συλληφθέντων αλλά επέμεινε στην αυστηρή τήρηση της απαγόρευσης –επί ποινή θανάτου- της μετακίνησης στην Τρίπολη, και γενικώς της απαγόρευσης των μετακινήσεων εκτός χωριού χωρίς την έγκριση του τοπικού υπευθύνου (δηλαδή του ίδιου), και στην υποχρεωτική στρατολόγηση 100 αντρών του χωριού για τον ΕΛΑΣ. Όλα αυτά προκάλεσαν μεγάλη δυσαρέσκεια στο χωριό, οι καυγάδες με τον Γατσόπουλο ήταν συνεχείς και πολλοί άρχισαν να σκέφτονται την λύση της αυτοπροστασίας απέναντι στο ΕΑΜ με τον εξοπλισμό απ΄τα Τάγματα Ασφαλείας του Παπαδόγκωνα που είχαν έδρα την Τρίπολη. Υπέρ αυτής της επιλογής τάσσονταν και επιφανείς Βαλτετσιώτες που κατοικούσαν στην Τρίπολη.

 Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν η διαταγή του Γατσόπουλου να εκτελέσουν δύο γυναίκες που είχαν παραβιάσει την απαγόρευση μετακίνησης στην Τρίπολη και είχαν πάει εκεί. Η μία είχε πάει για να δει ο γιατρός το μικρό βρέφος της, αφού είχε ζητήσει άδεια και δεν της είχε δοθεί, και η άλλη για να πάρει τρόφιμα. Η διαταγή φυσικά δεν εκτελέστηκε, αφού η τοπική εαμική επιτροπή υπολειτουργούσε και η αντίδραση των κατοίκων ήταν έντονη. Το κλίμα έγινε πολύ βαρύ για τον Γατσόπουλο που αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να φύγει απ΄το χωριό. Η εκδίωξη ενός εκπροσώπου του ΕΑΜ απ΄το Βαλτέτσι ήταν βαρύ πλήγμα για το γόητρο του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και άκρως επικίνδυνο για την εξουσία του αν άλλα χωριά ακολουθούσαν την ίδια τακτική.

  

 Γνωρίζοντας για τις βιαιότητες των κομμουνιστών τόσο απέναντι στην οργάνωση Ε.Σ. όσο και απέναντι στους αντιφρονούντες στην Αργολίδα (κυρίως) και στην Λακωνία, οι κάτοικοι  κατάλαβαν πλέον ότι η βίαιη ρήξη με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ήταν αναπόφευκτη. Έτσι στις 26/05/1944 αποφάσισαν να στείλουν 7 εκπροσώπους του χωριού στην Τρίπολη στον Παπαδόγκωνα προκειμένου να τους εξοπλίσει. Η απόφαση δεν ήταν ομόφωνη καθώς πολλοί διαφωνούσαν, αλλά τελικά αποφασίστηκε το χωριό να παραμείνει ενωμένο και να εξοπλιστεί. Η λογική τους ήταν: "Ή όλο το χωριό με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ή όλο το χωριό με τα Τάγματα Ασφαλείας. Δεν θα διαιρεθούμε!" 

 Μία νοοτροπία αρκετά χαρακτηριστική για πολλά χωριά  της ελληνικής επαρχίας στο πρώτο μισό του 20^ου αιώνα.

  Στην Τρίπολη ο Παπαδόγκωνας δέχτηκε τους 7 απεσταλμένους, αλλά αρχικά αρνήθηκε να τους εξοπλίσει με το αιτιολογικό ότι το Βαλτέτσι είναι απομονωμένο και δεν θα μπορέσει να τους ενισχύσει εγκαίρως σε περίπτωση ελασίτικης επίθεσης. Τελικά όμως κατόπιν πιέσεων απ’τους Βαλτετσιώτες της Τρίπολης ενέδωσε και αποφασίστηκε ο εξοπλισμός του χωριού. Την επόμενη μέρα, 27/05/1944, τα όπλα έφτασαν στο χωριό με φορτηγό. Ήταν περίπου 130 καραμπίνες, δύο οπλοπολυβόλα και πυρομαχικά.

 Μερικές μέρες μετά, γύρω στις αρχές Ιουνίου 1944 εμφανίστηκαν για πρώτη φορά Γερμανοί στο χωριό. Ήταν δύο Γερμανοί σε ένα τεθωρακισμένο όχημα που στάθμευσε για λίγο στην πλατεία του χωριού. Χωρίς να μιλήσουν σε κανέναν, απεχώρησαν γρήγορα. Αυτή ήταν όλη και όλη η επαφή των Γερμανών με το Βαλτέτσι.