Η δράση του οπλαρχηγού Mαντζουράνη στην Πελοπόννησο

 Ο Γρηγόρης Μαντζουράνης γεννήθηκε στον Άγιο Ανδρέα Κυνουρίας το 1917. Πολέμησε στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, όπου έγινε δόκιμος ανθυπολοχαγός πεζικού. Μετά την λήξη του πολέμου επέστρεψε στο χωριό του αλλά δεν έμεινε άπραγος. Συνελήφθη, για άγνωστους λόγους, απ΄τους Ιταλούς και τον Νοέμβριο του 1941 καταδικάστηκε σε 21 χρόνια φυλάκιση. Κλείστηκε στις φυλακές Τριπόλεως απ’όπου δραπέτευσε.

 Ανέβηκε στον Πάρνωνα όπου απ’τις αρχές του 1943 άρχισε να οργανώνει αντάρτικη ομάδα 10 αντρών με ελάχιστα όπλα και πυρομαχικά. Στον Πάρνωνα υπήρχε και μία ομάδα του ΕΛΑΣ 15 αντρών με επικεφαλείς τον ανθυπολοχαγό Κονταλώνη και τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Λεβεντάκη.

 Τον Μάιο έρχεται σε επαφή με την συμμαχική αποστολή στον Πάρνωνα της οποίας ηγούνταν ο ταγματάρχης Χάρρινγκτον και ο υπολοχαγός Ταβερναράκης. Η συμμαχική αποστολή ήδη συνεργαζόταν με τον ΕΛΑΣ του Πάρνωνα και τον είχε ενισχύσει με ρίψεις από αέρος. Ο Μαντζουράνης επεδίωξε και κατάφερε να ενισχυθεί και η δική του ομάδα με 24 όπλα. 
 Ζήτησε βέβαια περισσότερα, αλλά το αίτημα του δεν έγινε δεκτό απ΄τον Χάρρινγκτον διότι η ομάδα του Μαντζουράνη δεν διέθετε το κατάλληλο δίκτυο πληροφοριών και τροφοδοσίας, στοιχεία απαραίτητα για ένα αντάρτικο τμήμα.
 Ενδεικτικό είναι ότι οι Μαντζουράνης και Κονταλώνης δεν είχαν καθόλου κακές σχέσεις μεταξύ τους, αλλά η εξάρτηση του δεύτερου απ΄τους κομμουνιστές που ήλεγχαν τον ΕΛΑΣ καθιστούσε αδύνατη οποιαδήποτε στενότερη συνεργασία.

 
 Λίγες μέρες μετά, στις 25 Μαϊου 1943 γίνεται η πρώτη σύγκρουση με Ιταλούς στον Πάρνωνα. Είναι η μάχη της Καστανίτσας όπου το ελασίτικο τμήμα του Κονταλώνη και αυτό του Μαντζουράνη χτύπησαν ένα μικρό ιταλικό τμήμα που είχε πάει στο ομώνυμο χωριό. Οι Ιταλοί είχαν μάθει για την άφιξη βρετανών αλεξιπτωτιστών και κινούνταν για τον εντοπισμό τους. Η επίθεση των ανταρτών δεν αιφνιδίασε τους Ιταλούς που ήταν προετοιμασμένοι. Τελικώς οι Ιταλοί απεχώρησαν χωρίς να υπάρχει καμμία απώλεια εκατέρωθεν.

 Την συμπλοκή αυτή ακολούθησε η  εκτέλεση δύο μεμονωμένων Ιταλών στρατιωτών από ελασίτες. Έτσι οι Ιταλοί κινήθηκαν με ισχυρές δυνάμεις για να εκκαθαρίσουν τον Πάρνωνα. Κάψανε και λεηλατήσανε πολλά χωριά. Η συμμαχική αποστολή εγκατέλειψε το βουνό και κινήθηκε προς τον Ταϋγετο, και οι ελασίτες πήγαν προς τον νότιο Πάρνωνα αποφεύγοντας να συγκρουστούν με τα ιταλικά στρατεύματα. Το τμήμα του Μαντζουράνη βρέθηκε πολύ δύσκολη θέση και αυτοδιαλύθηκε. Στο μεταξύ οι κομμουνιστές κατάφεραν και έκρυψαν πάνω από 300 όπλα που είχαν ριφθεί με συμμαχικό αεροπλάνο. Αυτά τους χρησίμεψαν για τον περαιτέρω εξοπλισμό του ΕΛΑΣ στην περιοχή.

 Ο Μαντζουράνης συνελήφθη μερικές μέρες μετά απ΄τους Ιταλούς. Παρά το ότι έφερε πλαστή ταυτότητα με το όνομα Δήμος Αθανασιάδης, ξυλοκοπήθηκε και φυλακίστηκε στην Σπάρτη. Κατάφερε και δραπέτευσε, και ξαναγύρισε στην γενέτειρά του, τον Άγιο Ανδρέα Κυνουρίας. Συμμετείχε σε συνάντηση αξιωματικών της περιοχής στο Καστρί Κυνουρίας όπου αποφασίστηκε η μετάβαση στονΤαύγετο και η εκεί ανασυγκρότηση της ομάδας Μαντζουράνη καθώς και η οργάνωση και άλλων μονάδων με επικεφαλείς άλλους αξιωματικούς. Απώτερος στόχος ήταν η επιστροφή στον Πάρνωνα, όπου όμως πλέον ο ΕΛΑΣ θα ήταν αρκετά ισχυρός με τα όπλα που είχε πλέον στην κατοχή του.

 Έτσι ο Μαντζουράνης πήγε στο Δύρραχι του Ταϋγέτου όπου υπήρχαν άγγλοι αξιωματικοί και αντάρτικες δυνάμεις της οργάνωσης Ελληνικός Στρατός, στην οποία και εντάχτηκε. Εκεί στις 28 Αύγουστου του 1943 υπογράφτηκε, μετά από συγκρούσεις μεταξύ των δύο οργανώσεων σε διάφορες περιοχές της Πελοποννήσου, σύμφωνο συνεργασίας μεταξύ ΕΛΑΣ-Ε.Σ., το οποίο όμως πρακτικά σήμαινε την υποταγή του δεύτερου στον πρώτο, και δυσαρέστησε μεγάλο μέρος του Ε.Σ

 Ακόμα και μετά την υπογραφή του συμφώνου η κατάσταση δεν βελτιώθηκε ουσιαστικά. Μεταξύ άλλων γεγονότων, οι κομμουνιστές ζητούσαν να επιστρέψει ο Μαντζουράνης στον Πάρνωνα, με το πρόσχημα ότι καταγόταν από εκεί και γνώριζε την περιοχή. Αυτός αρνήθηκε φυσικά επειδή στον Πάρνωνα θα κινδύνευε σοβαρά αφού θα ήταν μόνος με τους ελασίτες. Μετά ζητούσαν να τον περάσουν από λαϊκό δικαστήριο επειδή ήταν συνεργάτης του ταγματάρχη Πέτρου Μαρινάκου τον οποίο οι ίδιοι είχαν εκτελέσει ως προδότη, χωρίς αποδείξεις βέβαια.. Με παρέμβαση του Ταβερναράκη και του Χάρρινγκτον οι κομμουνιστές υποχώρησαν και το θέμα έκλεισε.

 Η κατάσταση στο Δυρράχι παρέμενε ηλεκτρισμένη. Πολλοί αξιωματικοί του Ε.Σ απεχώρησαν απ΄το Δυρράχι, καθώς διαφωνούσαν με το σύμφωνο που υπεγράφη με τον ΕΛΑΣ. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο  ανθυπολοχαγός Ιωάννης Κοσιώρης στου οποίου το τμήμα εντάχθηκε ο Μαντζουράνης. Στις 29/09/1943 το τμήμα Ε.Σ του Κοσιώρη απεχώρησε απ΄το Δυρράχι και κινήθηκε προς την Γορτυνία.

 Εντωμεταξύ οι ελασίτες αντιλήφθηκαν ότι υπήρχαν τμήματα του Ε.Σ που δεν ήταν διατεθειμένοι να υποταχθούν στον ΕΛΑΣ. Έτσι κινήθηκαν εναντίον τους. Στα πλαίσια αυτών των κινήσεων έστησαν ενέδρα στο τμήμα του Κοσιώρη στις 17/10/1943 στο χωριό Μεθύδριο, όπου τραυματίστηκε ο Μαντζουράνης και ο ανθυπολοχαγός Μουτζούρης. Ο δεύτερος συνελήφθη απ΄την ΟΠΛΑ μερικές μέρες αργότερα και εκτελέστηκε στις 21 Οκτωβρίου.
 Ο Μαντζουράνης συνελήφθη επίσης, αλλά χάρη στην πλαστή ταυτότητα που διέθετε γλίτωσε τα χειρότερα. Οι ελασίτες τον είχαν υπό κράτηση αλλά κατάφερε να δραπετεύσει και διέφυγε στην Αθήνα. Από εκεί πήγε στην Μέση Ανατολή και εντάχτηκε στον Ιερό Λόχο με τον οποίο έλαβε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις, κυρίως στα νησιά του Αιγαίου το 1944-5.
Μεταπολεμικά ανέλαβε την προεδρία του συλλόγου Ριμινιτών-Ιερολοχιτών


 Πηγές:
 "Το χρονικό της εθνικής αντιστάσεως Πελοποννήσου 1941-1945" του Ιωάννη Κοσιώρη
 "Εθνική Αντίστασις 1941-1945" του Κοσμά Αντωνόπουλου