Οι Τσιγγάνοι επί Κατοχής

Μία απ΄τις γνωστές και μη-εξαιρετέες "ευπαθείς" ομάδες που κατοικοεδρεύουν στο σύγχρονο ελλαδιστάν είναι και οι Τσιγγάνοι. Ο απλός λαός τους αποκαλεί υποτιμητικά "γύφτους" (ίσως να ξέρει κάτι παραπάνω) ενώ οι καθεστωτικοί και πάσης φύσεως "πολιτικά ορθοί" τους λένε Ρομά.

Πριν μερικά χρόνια δημοσιεύτηκε μία ενδιαφέρουσα εργασία κάποιου Δημήτρη Τσακίρη σχετικά με την παρουσία των Τσιγγάνων στην Κατοχή. Στο διαδίκτυο υπάρχει εδώ

Σύμφωνα με τον συγγραφέα τα όποια στοιχεία μπόρεσε να συλλέξει προέρχονται μόνο από μαρτυρίες Τσιγγάνων, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία γι’αυτήν την "ευπαθή" ομάδα από καμμία άλλη πηγή. Ούτε από αρχεία κατακτητών, ούτε από ελληνικά κρατικά αρχεία της κατοχικής περίοδου, ούτε απ’τις αντιστασιακές οργανώσεις, ούτε από ιστορικούς που ασχολήθηκαν  ή ασχολούνται με την συγκεκριμένη εποχή.

 Αυτό που είναι 100% σίγουρο είναι ότι οι Τσιγγάνοι δεν υπέστησαν στην Ελλάδα απολύτως καμμία δίωξη απ΄τους Γερμανούς για λόγους φυλετικούς, παρά το ότι οι τελευταίοι προφανέστατα δεν τους θεωρούσαν ισότιμους των λευκών ευρωπαϊκών λαών. 

 Όπως γράφει ο Τσακίρης: "Έτσι χωρίς επιφύλαξη θα μπορούσαμε να παραδεχτούμε ότι στην Ελλάδα οι Τσιγγάνοι αντιμετωπίστηκαν από τις κατοχικές δυνάμεις όπως ο υπόλοιπος άμαχος πληθυσμός."

 

Αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο που θέτει σε αμφισβήτηση την υποτιθέμενη πολιτική εξόντωσης των αλλόφυλων που κατηγορείται ότι έκανε το Γ’ Ράιχ. Αν θέλανε π.χ. να εξοντώσουν τους Τσιγγάνους (οι οποίοι επίσης θεωρούνται ως θύματα των στρατοπέδων συγκέντρωσης), θα το έκαναν και με τους Τσιγγάνους που ζούσαν στην Ελλάδα. Δεν το έκαναν όμως.

 Και όχι μόνο αυτό, αλλά σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες που παρατίθενται στην εργασία του Τσακίρη, οι σχέσεις των Τσιγγάνων με τους κατακτητές δεν ήταν κατ’ανάγκην κακές. 
Ο συγγραφέας μάλιστα αφήνει ορθάνοιχτο και το ενδεχόμενο συνεργασίας μεταξύ τους:
 "Πολύ πιθανόν μερικοί από αυτούς να συνεργάστηκαν με τους κατακτητές" 
 και το βασίζει σε μαρτυρίες απ΄τις οποίες προκύπτει ότι:
  "Η δυνατότητα πρόσβασης του μικροπωλητή Τσιγγάνου στις δυνάμεις Κατοχής και η συνακόλουθη συναλλαγή μαζί τους συνέβαλλε στο να διάκεινται φιλικά απέναντί τους"
  
Παρακάτω παραθέτουμε κάποιες μαρτυρίες και αποσπάσματα μαρτυριών από Τσιγγάνους:

 " Οι Γερμανοί δεν πειράξανε τους Τσιγγάνους ούτε εμείς τους πειράξαμε. Δουλεύαμε. Τους πουλούσαμε ρούχα, δακτυλίδια, καδένες και έτσι βγάζαμε το ψωμάκι μας. Αγοράζαμε από τους Γερμανούς λίγη κουραμάνα, λίγο τυρί. Λεφτά είχαμε. Και οι Ιταλοί καλά μας φέρθηκαν. Θυμάμαι μια φορά ήρθαν στο καφενείο της γειτονιάς ήπιαν, κάναμε καλαμπούρια και φύγανε χωρίς να μας πειράξουν. Πάντως οι Γερμανοί δεν μας πειράξανε, δεν είχαμε παράπονο απ΄τους Γερμανούς. Δεν μας πειράξανε, γιατί δουλεύαμε μαζί τους."
 
 "Οι Ιταλοί μας ταϊσανε. Αντιθέτως οι Γερμανοί προτιμούσαν να τα πετάξουνε παρά να τα δώσουνε στον κόσμο. Εγώ πέρασα όμως καλά. τους έπλενα και τους σιδέρωνα τα ρούχα"

 "Οι Γερμανοί συλλάβανε Εβραίους απ΄την Παραμυθιά και μερικές οικογένειες απ΄τις Φιλιατές. Εμάς δεν μας πειράξανε. Μείναμε εδώ. Δεν φύγαμε."

 "Να σου πω, ο Γερμανός ήταν καλύτερος απ΄τους Ιταλούς και τους δικούς μας τους γερμανόφιλους"

 "Οι Ιταλοί απλώνανε πολύ χέρι στις γυναίκες, όπως και οι δικοί μας οι γερμανόφιλοι, ενώ οι Γερμανοί ήταν και λίγο τυπικοί. Για τους Γερμανούς ένα ήταν καλό. Δεν πειράζανε γυναίκα."


 Υπάρχουν βέβαια και αρνητικές αναφορές των Τσιγγάνων για τους Γερμανούς και αυτές κυρίως είχαν να κάνουν με το επισιτιστικό πρόβλημα που ταλαιπωρούσε τότε όλο τον πληθυσμό.
 Π.χ. κάποιοι Τσιγγάνοι τους κατηγορούσαν ότι πήγαιναν να τους ζητιανέψουν φαγητό και οι Γερμανοί τους έδερναν και τους έδιωχναν.

 Γενικότερα προκαλούν εντύπωση αυτές οι -όχι αρνητικές εώς διακριτικά θετικές- αναφορές των Τσιγγάνων για τα στρατεύματα του Γ' Ράιχ που υποτίθεται ότι ήθελε να τους εξοντώσει... 
 Σίγουρα υπήρχαν εκτελέσεις Τσιγγάνων απ΄τους Γερμανούς, αλλά αυτές έγιναν στα πλαίσια της εφαρμογής αντιποίνων αδιακρίτως σε βάρος του άμαχου πληθυσμού και όχι λόγω της καταγωγής τους. Με τόσες χιλιάδες εκτελεσθέντων αμάχων, ήταν και στατιστικά σίγουρο ότι θα υπήρχαν και Τσιγγάνοι ανάμεσά τους.

 
Όσον αφορά την εθνική αντίσταση, ο Τσακίρης συμπεραίνει ότι:
  "πολύ λίγοι Τσιγγάνοι συμμετείχαν ενεργά στην εθνική αντίσταση"
 και συμπληρώνει:
 "Οι υπεύθυνοι τόσο στο ιστορικό τμήμα του ΚΚΕ όσο και στα γραφεία της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ) που απευθυνθήκαμε δεν έχουν υπόψη τους συγκεκριμένα στοιχεία και τίποτα το καταγεγραμμένο δεν υπάρχει στα αρχεία τους."

 Αναφέρει κάποιους λόγους γι'αυτό το φαινόμενο.
 Ο κυριότερος κατά την γνώμη μας είναι ότι οι Τσιγγάνοι ήταν οικειοθελώς αποκομμένοι (όπως είναι και σήμερα άλλωστε) απ΄την ελληνική κοινωνία, με συνέπεια να μην έχουν αναπτυχθεί οι κατάλληλες σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ αυτών και των Ελλήνων, κάτι απαραίτητο για την διεξαγωγή αντιστασιακού αγώνα. Είναι πιθανότατο ότι οι οικονομικές δοσοληψίες τους με τους κατακτητές να επέδρασαν εξίσου αρνητικά.

 Με δύο λόγια, οι Τσιγγάνοι όντας τελείως ξένοι προς τον εθνοφυλετικό ελληνικό κορμό παρέμειναν στο περιθώριο των συνταρακτικών γεγονότων που λάμβαναν χώρα τότε. 
 Το αντίθετο ίσχυε με άλλες κοινότητες όπως π.χ. οι τουρκόφωνοι Πόντιοι οι οποίοι αν και αντιμετώπιζαν παρόμοια προβλήματα ένταξης, εντούτοις έκαναν ιδιαιτέρως αισθητή την αγωνιστική παρουσία τους. Προφανώς διότι στην περίπτωσή τους πληρούνταν οι όροι της καταγωγής και της εθνικής συνείδησης.