Όπως στις περισσότερες περιοχές της Πελοποννήσου, έτσι και στην Αχαϊα το ξεκίνημα του αντάρτικου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς η τάση του ΕΛΑΣ να μονοπωλήσει την αντίσταση είναι εξόφθαλμη.
Ο πρώτος αντιστασιακός στην Αχαϊα ήταν ο αγρότης Δημήτρης Γιαννόπουλος απ'το χωριό Μποτιά, γνωστός και ως καπετάν-Γιάννος. Βγήκε στο βουνό τέλη του '42 και ως τον Μάιο του 1943 είχε οργανώσει μία ομάδα 30 ανδρών στην περιοχή των Καλαβρύτων. Ήρθε σε επαφή με τον Άγγλο αξιωματικό Άντονι που είχε πέσει με αλεξίπτωτο στην περιοχή.
Αρχές Ιουνίου του '43, με την μεσολάβηση του Άντονι, έρχεται σε επαφή με τον νεοσύστατο ΕΛΑΣ Αχαϊας του οποίου τότε αρχηγός ήταν ο σμήναρχος Μίχος. Ο Μίχος του ζητάει να εντάξει την ομάδα του στον ΕΛΑΣ, και μετά από συζητήσεις ο Γιαννόπουλος συμφωνεί υπό τον όρο ότι αυτός και οι άντρες του θα φοράνε στα πηλίκιά τους το στέμμα. Ο Μίχος, μετριοπαθής και φυσικά μη-κομμουνιστής, το δέχτηκε. Έτσι ο Γιαννόπουλος και οι άντρες του εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ.
Στα μέσα του Ιουνίου καταφθάνει στην περιοχή οργανωμένη δύναμη του ΕΛΑΣ απ'την Στερεά Ελλάδα με κομμουνιστές επικεφαλείς (Ωρίων, Πελοπίδας κτλ) με σκοπό να αναδιοργανώσουν τον ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Δεν είναι πρόθυμοι να αποδεχτούν την ύπαρξη βασιλικών συμβόλων στις μονάδες του ΕΛΑΣ, επικρίνουν τον Μίχο για την μετριοπάθειά του και αφοπλίζουν βίαια τους άντρες του καπετάν-Γιάννου. Τους περνάνε ανταρτοδικείο, τους καταδικάζουν σε θάνατο με αναστολή, και τους αφήνουν ελεύθερους.
Ο καπετάν-Γιάννος γυρνάει στο χωριό του και επιχειρεί να επανασυστήσει την αντάρτικη ομάδα του χωρίς επιτυχία. Ο ΕΛΑΣ επιχειρεί να τον συλλάβει, αλλά αυτός διαφεύγει στην Πάτρα και από κει στην Αθήνα, όπου συλλαμβάνεται απ'τους Γερμανούς και εκτελείται στο Χαϊδάρι τον Φεβρουάριο το 1944.
Την ίδια περίοδο, ο ΕΛΑΣ είχε διαλύσει βίαια την αντάρτικη ομάδα (25 ανδρών) του ανθυπασπιστή Νηγιάννη που έφερε την επωνυμία "Μωριάς" στην τοποθεσία Πιπίτσα, κοντά στο Αίγιο. Πολλοί άντρες του "Μωρια" εντάσσονται στην αντάρτικη ομάδα του λοχαγού Σεβαστάκη. Ο ΕΛΑΣ απειλεί και τον Σεβαστάκη ο οποίος βλέποντας ότι δεν έχει την στρατιωτική δυνατότητα να ανταπεξέλθει σε πιθανή σύρραξη, αποφασίζει την αυτοδιάλυση του τμήματός του τον Ιούλιο του '43. Οι ομάδες των Νηγιάννη και Σεβαστάκη εκτός από ολιγομελείς ήταν κα πλημμελώς εξοπλισμένες, άρα αποτέλεσαν εύκολο στόχο για τον ΕΛΑΣ.
Παράλληλα με τα γεγονότα αυτά, στην Πάτρα είχε συγκροτηθεί επιτροπή του ΕΔΕΣ με σκοπό την ανάπτυξη της οργάνωσης στην Αχαϊα. Αποφασίστηκε η ανάθεση της ηγεσίας του ενόπλου τμήματος στον υπολοχαγό Χρήστο Δροσόπουλο και είχε βρεθεί ικανοποιητική ποσότητα οπλισμού και υλικού.
Γνωρίζοντας όμως για την διάλυση των τμημάτων Νηγιάννη και Σεβαστάκη απ'τον ΕΛΑΣ, οι εδεσίτες ήρθαν σε επαφή με τους κομμουνιστές και υπέγραψαν από κοινού σύμφωνο συνεργασίας στις 16/08/1943. Για λογαριασμό του ΕΔΕΣ υπέγραψαν οι Ανδ.Μουτούσης και Βασιλάκης και για τον ΕΑΜ/ΕΛΑΣ οι Πισκοτάκης και Αγγελάτος.
Με την υπογραφή του συμφώνου ξεκινάει και η δράση του τμήματος ΕΔΕΣ του Δροσόπουλου με έδρα το Καστρίτσι. Σε μικρό χρονικό διάστημα, ως τις 20/08/1943, το τμήμα του Δροσόπουλου φτάνει τους 80 άνδρες. Εκτός απ'τον Δροσόπουλο, επικεφαλείς ήταν οι αξιωματικοί Μουτούσης, Νηγιάννης, Καρπόζηλος, Γεωργούλης και Σκαρτσίλας.
Στις 12/09/1943 σημειώνει την πρώτη αντιστασιακή επιτυχία της καθώς με την καθοδήγηση του Μουτούση αφοπλίζει ιταλικό φυλάκιο στον Ψαθόπυργο και παίρνει όπλα και εφόδια. Έτσι οι προοπτικές ανάπτυξης του ΕΔΕΣ στην Αχαϊα υπό τον Δροσόπουλο φαίνονται ευνοϊκές.
Το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου γίνεται η πρώτη αψιμαχία μεταξύ ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ στην Αχαία. Ο κομμουνιστής Σκαλτσάς σε ομιλία του στο Καστρίτσι στρέφεται εναντίον όλων όσων δεν είναι στο ΕΑΜ. Ο ανθυπασπιστής Νηγιάννης, που έχει προηγούμενα με τον ΕΛΑΣ λόγω της διάλυσης της ομάδας "Μωριάς" της οποίας ηγείτο, εξανίσταται, τον συλλαμβάνει και τον παρουσιάζει στον Δροσόπουλο, ο οποίος όμως τον αφήνει ελεύθερο. Αργότερα ο Νηγιάννης τον ξανασυλλαμβάνει, αλλά ο Δροσόπουλος τον ξαναφήνει ελεύθερο.
Στις 14 Σεπτεμβρίου φτάνουν πληροφορίες στον Δροσόπουλο ότι μαζεύονται δυνάμεις του ΕΛΑΣ στην περιοχή με σκοπό να τους χτυπήσουν, αλλά αυτός δεν δίνει την πρέπουσα σημασία. Αντ'αυτού δίνει εντολή στον Μουτούση να χτυπήσει το γερμανικό φυλάκιο στο κοντινό χωριό Λαμπίρη, και στον Σκαρτσίλα να μεταβεί στην Πάτρα για παραλαβή οπλισμού.
Η επίθεση του ΕΛΑΣ έγινε το πρωί της 16ης Σεπτεμβρίου. Το στρατηγείο του Δροσόπουλου είχε κυκλωθεί, όπως και οι ομάδες του Μουτούση και του Σκαρτσίλα που είχαν σταλεί στις αποστολές τους. Στην επίθεση πρωτοστάτησαν το τάγμα Αιγιαλείας και το τάγμα Καλαβρύτων του 12ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που είχαν μεταβεί για το σκοπό αυτό στην περιοχή. Στην μάχη σκοτώνονται δύο ελασίτες.
Η δύναμη του ΕΔΕΣ όμως, αριθμητικά μικρότερη και κυκλωμένη, δεν μπορεί να αντέξει και παραδίδεται. Οι κομμουνιστές τους συλλαμβάνουν, αφήνουν τους οπλίτες ελεύθερους και κρατάνε τους αξιωματικούς, πλην του Καρπόζηλου που προφανώς διέφυγε, που τους περνάνε από λαϊκό δικαστήριο με την κατηγορία -φυσικά- της προδοσίας..
Στις 12/09/1943 σημειώνει την πρώτη αντιστασιακή επιτυχία της καθώς με την καθοδήγηση του Μουτούση αφοπλίζει ιταλικό φυλάκιο στον Ψαθόπυργο και παίρνει όπλα και εφόδια. Έτσι οι προοπτικές ανάπτυξης του ΕΔΕΣ στην Αχαϊα υπό τον Δροσόπουλο φαίνονται ευνοϊκές.
Το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου γίνεται η πρώτη αψιμαχία μεταξύ ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ στην Αχαία. Ο κομμουνιστής Σκαλτσάς σε ομιλία του στο Καστρίτσι στρέφεται εναντίον όλων όσων δεν είναι στο ΕΑΜ. Ο ανθυπασπιστής Νηγιάννης, που έχει προηγούμενα με τον ΕΛΑΣ λόγω της διάλυσης της ομάδας "Μωριάς" της οποίας ηγείτο, εξανίσταται, τον συλλαμβάνει και τον παρουσιάζει στον Δροσόπουλο, ο οποίος όμως τον αφήνει ελεύθερο. Αργότερα ο Νηγιάννης τον ξανασυλλαμβάνει, αλλά ο Δροσόπουλος τον ξαναφήνει ελεύθερο.
Στις 14 Σεπτεμβρίου φτάνουν πληροφορίες στον Δροσόπουλο ότι μαζεύονται δυνάμεις του ΕΛΑΣ στην περιοχή με σκοπό να τους χτυπήσουν, αλλά αυτός δεν δίνει την πρέπουσα σημασία. Αντ'αυτού δίνει εντολή στον Μουτούση να χτυπήσει το γερμανικό φυλάκιο στο κοντινό χωριό Λαμπίρη, και στον Σκαρτσίλα να μεταβεί στην Πάτρα για παραλαβή οπλισμού.
Η επίθεση του ΕΛΑΣ έγινε το πρωί της 16ης Σεπτεμβρίου. Το στρατηγείο του Δροσόπουλου είχε κυκλωθεί, όπως και οι ομάδες του Μουτούση και του Σκαρτσίλα που είχαν σταλεί στις αποστολές τους. Στην επίθεση πρωτοστάτησαν το τάγμα Αιγιαλείας και το τάγμα Καλαβρύτων του 12ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που είχαν μεταβεί για το σκοπό αυτό στην περιοχή. Στην μάχη σκοτώνονται δύο ελασίτες.
Η δύναμη του ΕΔΕΣ όμως, αριθμητικά μικρότερη και κυκλωμένη, δεν μπορεί να αντέξει και παραδίδεται. Οι κομμουνιστές τους συλλαμβάνουν, αφήνουν τους οπλίτες ελεύθερους και κρατάνε τους αξιωματικούς, πλην του Καρπόζηλου που προφανώς διέφυγε, που τους περνάνε από λαϊκό δικαστήριο με την κατηγορία -φυσικά- της προδοσίας..
Στις 22/09/1943 εκτελούνται οι Δροσόπουλος-Νηγιάννης-Σκαρτσίλας, ενώ ο Μουτούσης και ο Γεωργούλης παραμένουν σαν αιχμάλωτοι του ΕΛΑΣ...
Αυτό ήταν το τέλος της ομάδας ΕΔΕΣ του Δροσόπουλου που ήταν η πιο σοβαρή προσπάθεια εθνικής αντίστασης στην Αχαία. Από τότε ο ΕΛΑΣ κυριάρχησε στην περιοχή με τον ίδιο τρόπο που είχε κυριαρχήσει στην Αργολιδοκορινθία όπως είδαμε εδώ. Η προφανής δικαιολογία των κομμουνιστών ήταν ότι διέλυσαν την ομάδα Δροσόπουλου λόγω του επεισοδίου με τον Σκαλτσά, και λόγω του αφοπλισμού ενός ελασίτη αντάρτη που συνέβη εκείνες τις μέρες.
Η προηγούμενη όμως διάλυση των ομάδων Νηγιάννη και Σεβαστάκη στην περιοχή, η άμεση μετακίνηση των ταγμάτων του ΕΛΑΣ απ΄την Αιγιαλεία και τα Καλάβρυτα και φυσικά η παράλληλη επιθετικότητα που έδειξε ο ΕΛΑΣ απέναντι σε όλες τις άλλες αντάρτικες ομάδες σε όλη την Ελλάδα απ'τα μέσα του 1943 και μετά, δείχνουν ότι περιστατικά όπως αυτό του Σκαλτσά ήταν απλά αφορμές και τίποτα περισσότερο. Ο πραγματικός λόγος ήταν η πρόθεση μονοπώλησης της αντίστασης εκ μέρους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με απώτερο σκοπό την κατάληψη της εξουσίας.
Επίσης, πέραν της διάλυσης του τμήματος, με κανέναν τρόπο δεν δικαιολογείται η εκτέλεση των τριών αιχμαλώτων αξιωματικών Δροσόπουλου, Νηγιάννη, Σκαρτσίλα. Πόσο μάλλον από την στιγμή που μόλις έναν μήνα πριν είχε υπογραφεί σύμφωνο συνεργασίας και ο Δροσόπουλος γενικότερα είχε επιδείξει μία ιδιαίτερα μετριοπαθή στάση.
Βιβλιογραφία:
- Ιστορία των δραματικών γεγονότων Πελοποννήσου 1943-49 Α' τόμος, του Κώστα Καραλή
- Εθνική Αντίστασις 1941-45 Β' τόμος, του Κοσμά Αντωνόπουλου
Αυτό ήταν το τέλος της ομάδας ΕΔΕΣ του Δροσόπουλου που ήταν η πιο σοβαρή προσπάθεια εθνικής αντίστασης στην Αχαία. Από τότε ο ΕΛΑΣ κυριάρχησε στην περιοχή με τον ίδιο τρόπο που είχε κυριαρχήσει στην Αργολιδοκορινθία όπως είδαμε εδώ. Η προφανής δικαιολογία των κομμουνιστών ήταν ότι διέλυσαν την ομάδα Δροσόπουλου λόγω του επεισοδίου με τον Σκαλτσά, και λόγω του αφοπλισμού ενός ελασίτη αντάρτη που συνέβη εκείνες τις μέρες.
Η προηγούμενη όμως διάλυση των ομάδων Νηγιάννη και Σεβαστάκη στην περιοχή, η άμεση μετακίνηση των ταγμάτων του ΕΛΑΣ απ΄την Αιγιαλεία και τα Καλάβρυτα και φυσικά η παράλληλη επιθετικότητα που έδειξε ο ΕΛΑΣ απέναντι σε όλες τις άλλες αντάρτικες ομάδες σε όλη την Ελλάδα απ'τα μέσα του 1943 και μετά, δείχνουν ότι περιστατικά όπως αυτό του Σκαλτσά ήταν απλά αφορμές και τίποτα περισσότερο. Ο πραγματικός λόγος ήταν η πρόθεση μονοπώλησης της αντίστασης εκ μέρους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με απώτερο σκοπό την κατάληψη της εξουσίας.
Επίσης, πέραν της διάλυσης του τμήματος, με κανέναν τρόπο δεν δικαιολογείται η εκτέλεση των τριών αιχμαλώτων αξιωματικών Δροσόπουλου, Νηγιάννη, Σκαρτσίλα. Πόσο μάλλον από την στιγμή που μόλις έναν μήνα πριν είχε υπογραφεί σύμφωνο συνεργασίας και ο Δροσόπουλος γενικότερα είχε επιδείξει μία ιδιαίτερα μετριοπαθή στάση.
Βιβλιογραφία:
- Ιστορία των δραματικών γεγονότων Πελοποννήσου 1943-49 Α' τόμος, του Κώστα Καραλή
- Εθνική Αντίστασις 1941-45 Β' τόμος, του Κοσμά Αντωνόπουλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου