Συνέχεια από εδώ
Παρακάτω ο κ.Κουσαρίδης αναφέρει τις κατηγορίες του ΕΛΑΣ κατά της ΠΑΟ για ένα περιστατικό στην γέφυρα του Αλιάκμονα, αποφεύγοντας όμως ο ίδιος να πάρει σαφή θέση επί του θέματος:
"Ο ΕΛΑΣ κατηγορεί την ΠΑΟ ότι εσκεμμένα επιτέθηκε και ακύρωσε με αυτό τον τρόπο τα σχεδιαζόμενα από τους Βρετανούς σαμποτάζ (γέφυρα Αλιάκμονα περιοχή Μυλωβού – σήμερα Μεγάλη Γέφυρα), ενώ η δεύτερη απολογείται με το επιχείρημα ότι οι άνδρες της δεν αναγνώρισαν τους ένοπλους που βρέθηκαν στην «περιοχή τους» και γι’ αυτό άνοιξαν πυρ εναντίον τους."
Επειδή ο ίδιος το αγνοεί, θα υπενθυμίσουμε ότι για τα γεγονότα του Αλιάκμονα γράφει αναλυτικά ο Χάμμοντ στο βιβλίο του "Με τους αντάρτες 1943-44". Ο Χάμμοντ, του οποίου το ψευδώνυμο ήταν αντισυνταγματάρχης Έγκς, ήταν παρών στο περιστατικό της γέφυρας στον Αλιάκμονα το οποίο και περιγράφει λεπτομερώς [10] και με επίσημη αναφορά του χρέωνε στον ΕΛΑΣ την ευθύνη της αποτυχίας της επιχείρησης [11]:
Παρακάτω ο κ.Κουσαρίδης λέει ότι:
"Η «ερήμωση» της Θεσσαλονίκης είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της αμφιλεγόμενης δράσης της ΠΑΟ. Η οργάνωση έκανε έκκληση να κλείσουν όλα τα καταστήματα και οι υπηρεσίες και να παραμείνουν οι κάτοικοι στα σπίτια τους, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την επέκταση της βουλγαρικής κυριαρχίας στη Μακεδονία. Η «διαμαρτυρία» είχε όντως επιτυχία, αφού όμως πρώτα εξασφαλίστηκε η σιωπηρή έγκρισή της από τον επικεφαλής της γερμανικής στρατιωτικής διοίκησης."
Αυθαίρετο συμπέρασμα. Σε ποια πηγή αναφέρεται ότι υπήρχε σιωπηρή έγκριση απ'τον γερμανό επικεφαλή;
Κατόπιν αναφέρεται σε έγγραφα που υποτίθεται ότι αποδεικνύουν την συνεργασία στελεχών της ΠΑΟ με τους Γερμανούς:
Αυθαίρετο συμπέρασμα. Σε ποια πηγή αναφέρεται ότι υπήρχε σιωπηρή έγκριση απ'τον γερμανό επικεφαλή;
Κατόπιν αναφέρεται σε έγγραφα που υποτίθεται ότι αποδεικνύουν την συνεργασία στελεχών της ΠΑΟ με τους Γερμανούς:
"Μετά από ένα περίπου μήνα συζητήσεων και αναμονής έρχονται στο φως έγγραφα που αποδεικνύουν τη συνεργασία στελεχών της ΠΑΟ με τους Γερμανούς."
Τα συγκεκριμένα έγγραφα τα παρουσίασαν οι υψηλόβαθμοι ελασίτες Κικίτσας και Βαφειάδης στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο των Ανταρτών και σύμφωνα με τους ίδιους αφορούσαν κυρίως αλληλογραφία του λοχαγού Σαρρή, επικεφαλή της ΠΑΟ στα Πιέρια [12]. Δεν έχουν δημοσιευτεί πουθενά όμως ώστε να ελεγχθεί η αυθεντικότητά τους. Ούτε ο Βαφειάδης στα "Απομνημονεύματά" του, ούτε ο Κικίτσας στο βιβλίο του "Η Χη Μεραρχία του ΕΛΑΣ" έκαναν τον κόπο να τα παρουσιάσουν ώστε να ξέρουμε για τι μιλάμε.
Ένα ακόμα κραυγαλέο ψέμα του κ.Κουσαρίδη είναι:
Ένα ακόμα κραυγαλέο ψέμα του κ.Κουσαρίδη είναι:
"Το Συμμαχικό Στρατηγείο που δίσταζε, αρνείται τώρα να αναγνωρίσει την ΠΑΟ ως αντιστασιακή οργάνωση και λίγο αργότερα διατάζει τη διάλυσή της. Το έργο αναλαμβάνουν οι μονάδες του ΕΛΑΣ που επιτίθενται ανοιχτά και ανελέητα εναντίον των τμημάτων της ΠΑΟ."
Ο κ.Κουσαρίδης προσπαθεί να παρουσιάσει την επίθεση του ΕΛΑΣ κατά της ΠΑΟ σαν εκτέλεση διαταγής των Συμμάχων.
Αυτό είναι πέρα για πέρα ψευδές. Ουδέποτε το Συμμαχικό Στρατηγείο διέταξε την διάλυση της ΠΑΟ. Δεν υπάρχει πουθενά τέτοια διαταγή. Αντιθέτως ο επικεφαλής της ΣΣΑ στην Μακεδονία, ο Νίκολας Χάμμοντ, είχε πάρει θέση σαφώς υπέρ της ΠΑΟ [13]. Τόσο ο Βαφειάδης, όσο και ο Κικίτσας τον κατηγορούσαν γι'αυτήν του την θέση [14].
Ο κ.Κουσαρίδης προσπαθεί να παρουσιάσει την επίθεση του ΕΛΑΣ κατά της ΠΑΟ σαν εκτέλεση διαταγής των Συμμάχων.
Αυτό είναι πέρα για πέρα ψευδές. Ουδέποτε το Συμμαχικό Στρατηγείο διέταξε την διάλυση της ΠΑΟ. Δεν υπάρχει πουθενά τέτοια διαταγή. Αντιθέτως ο επικεφαλής της ΣΣΑ στην Μακεδονία, ο Νίκολας Χάμμοντ, είχε πάρει θέση σαφώς υπέρ της ΠΑΟ [13]. Τόσο ο Βαφειάδης, όσο και ο Κικίτσας τον κατηγορούσαν γι'αυτήν του την θέση [14].
Φυσικά ο ΕΛΑΣ τόσο πριν όσο και μετά τις διαπραγματεύσεις του Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 1943 στόχευε στην διάλυση της ΠΑΟ, καθώς την είχε ήδη χτυπήσει σε πολλές περιοχές (διάλυση της ομάδας Τσακάρα-Γουλγουντζή στα Πιέρια τον Απρίλιο του '43, εκτέλεση των αξιωματικών στο Βόιο και στο Μελάνθιο τις ίδιες μέρες, διάλυση της ΠΑΟ στο Πάικο κτλ)
Επίσης έχουμε κάποιες επιμέρους αστοχίες του κ.Κουσαρίδη:
- Λέει ότι διαλύθηκε απ'τον ΕΛΑΣ η ΠΑΟ μεταξύ άλλων σε Νιγρίτα, Κρούσια και Μπέλες.
Στην Νιγρίτα υπήρχε το 19ο σύνταγμα της ΠΑΟ των Σπυρίδη-Ζαπρούδη (ο δεύτερος ήταν γνωστός και με το ψευδώνυμο Παπούλιας). Ποτέ δεν το διέλυσε ο ΕΛΑΣ ενόσω η ΠΑΟ διατηρούσε τα ένοπλα τμήματά της. Το συγκεκριμένο τμήμα συνέχισε να μάχεται και μετά την αποκήρυξη του Σπυρίδη απ’την ηγεσία της ΠΑΟ όταν εκείνος ενισχύθηκε σε όπλα και πυρομαχικά απ΄τους Γερμανούς τον Ιανουάριο του 1944. Απ'τον Απρίλιο του 1944 ξεκίνησε να συνεργάζεται με τους Άγγλους, και το μισό τμήμα πέρασε ανατολικώς του Στρυμόνα στην βουλγαροκρατούμενη Ελλάδα εντασσόμενο στις αντιστασιακές δυνάμεις του Τσαούς Αντών. Το υπόλοιπο διαλύθηκε απ'τον ΕΛΑΣ μόλις τον Νοέμβριο του 1944 μετά την μάχη της Τριάδας. [15]
Στα Κρούσια και στο Μπέλες δρούσε το 13ο Συνταγμα της ΠΑΟ των Μήτσου-Τζαμαλούκα. Αυτό το τμήμα ήταν το πλέον αξιόμαχο της ΠΑΟ και αυτοδιαλύθηκε λόγω έλλειψης πυρομαχικών τον Ιανουάριο του 1944 [16]. Ο ελασίτης Κωνσταντάρας (μετέπειτα επιτελάρχης της 6ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ) πλέκει το εγκώμιο του Μήτσου και ομολογεί ότι ακόμα και μεγαλύτερα τμήματα του ΕΛΑΣδεν μπόρεσαν να διαλύσουν το τμήμα των Μήτσου-Τζαμαλούκα [17]
- Αναφέρει τον αξιωματικό της Χωροφυλακής και στέλεχος της ΠΑΟ, Κώστα Μήτσου σαν υπενωμοτάρχη, ενώ την περίοδο της Κατοχής ήταν υπομοίραρχος [18].
Λεπτομέρεια μεν, αλλά ενδεικτική της προχειρότητας με την οποία αντιμετωπίζεται το θέμα.
- Αναφέρεται στην προσχώρηση Μουστεράκη στον ΕΛΑΣ, χωρίς όμως να πει το ιστορικό της προσχώρησης. Ο συνταγματάρχης Μουστεράκης ήταν ηγετικό στέλεχος της ΠΑΟ. Συνελλήφθη απ’τον ΕΛΑΣ με πρωτοβουλία των Κικίτσα-Βαφειάδη όταν ήταν καθ’οδόν προς την Θεσσαλονίκη και κρατήθηκε στην Δεσκάτη. Εκεί "ανένηψε" και εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ [19]. Σύμφωνα με τον Φροντιστή αυτός που τον έπεισε να ενταχθεί στον ΕΛΑΣ ήταν ο στρατηγός Μάντακας που ήταν επίσης Κρητικός όπως ο Μουστεράκης [20]. Η περίπτωσή του θυμίζει κάπως τον Σαράφη.
Αναφέρει τέλος ο κ.Κουσαρίδης ότι η ΠΑΟ "όταν τελικά βγήκε στο βουνό, φάνηκε σαν να το έκανε εναντίον του ΕΛΑΣ".
Μα, η ΠΑΟ δεν είχε κανένα πρόβλημα να συνεργαστεί με τον ΕΛΑΣ στην μάχη του Φαρδύκαμπου, ούτε στράφηκε εξαρχής εναντίον του. Κάτι τέτοιο άλλωστε θα ήταν αδύνατο δεδομένων των συσχετισμών δυνάμεων.
Π.χ. στην περιοχή του Κιλκίς η ΠΑΟ ανέπτυξε αντιστασιακή δράση απ΄το καλοκαίρι του 1943 [21], ενώ στην συγκεκριμένη περιοχή ο ΕΛΑΣ το μόνο που έκανε ήταν να της επιτίθεται, δίχως ίχνος αντίστασης κατά του κατακτητή ως το καλοκαίρι του 1944. Η αντιστασιακή δράση του ΕΛΑΣ στο Κιλκίς απ’το τοπικό 13ο Σύνταγμά του ήταν μηδενική ως τον Ιούνιο του 1944, και επιεικώς υποτονική από κει και έπειτα.
- Αναφέρεται στην προσχώρηση Μουστεράκη στον ΕΛΑΣ, χωρίς όμως να πει το ιστορικό της προσχώρησης. Ο συνταγματάρχης Μουστεράκης ήταν ηγετικό στέλεχος της ΠΑΟ. Συνελλήφθη απ’τον ΕΛΑΣ με πρωτοβουλία των Κικίτσα-Βαφειάδη όταν ήταν καθ’οδόν προς την Θεσσαλονίκη και κρατήθηκε στην Δεσκάτη. Εκεί "ανένηψε" και εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ [19]. Σύμφωνα με τον Φροντιστή αυτός που τον έπεισε να ενταχθεί στον ΕΛΑΣ ήταν ο στρατηγός Μάντακας που ήταν επίσης Κρητικός όπως ο Μουστεράκης [20]. Η περίπτωσή του θυμίζει κάπως τον Σαράφη.
Αναφέρει τέλος ο κ.Κουσαρίδης ότι η ΠΑΟ "όταν τελικά βγήκε στο βουνό, φάνηκε σαν να το έκανε εναντίον του ΕΛΑΣ".
Μα, η ΠΑΟ δεν είχε κανένα πρόβλημα να συνεργαστεί με τον ΕΛΑΣ στην μάχη του Φαρδύκαμπου, ούτε στράφηκε εξαρχής εναντίον του. Κάτι τέτοιο άλλωστε θα ήταν αδύνατο δεδομένων των συσχετισμών δυνάμεων.
Π.χ. στην περιοχή του Κιλκίς η ΠΑΟ ανέπτυξε αντιστασιακή δράση απ΄το καλοκαίρι του 1943 [21], ενώ στην συγκεκριμένη περιοχή ο ΕΛΑΣ το μόνο που έκανε ήταν να της επιτίθεται, δίχως ίχνος αντίστασης κατά του κατακτητή ως το καλοκαίρι του 1944. Η αντιστασιακή δράση του ΕΛΑΣ στο Κιλκίς απ’το τοπικό 13ο Σύνταγμά του ήταν μηδενική ως τον Ιούνιο του 1944, και επιεικώς υποτονική από κει και έπειτα.
Ο ΕΛΑΣ ήταν αυτός που χτύπησε την ΠΑΟ, ο ΕΛΑΣ ήταν αυτός που επιθυμούσε να μονοπωλήσει την αντίσταση για καθαρά πολιτικούς λόγους. Οι επιθέσεις κατά της ΠΑΟ στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο του κατοχικού εμφυλίου που εξαπέλυσε τότε το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ εναντίον όλων των άλλων αντάρτικων οργανώσεων.
Η ΠΑΟ αντέδρασε. Αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο αποφασιστικά. Τελικώς δεν άντεξε και διαλύθηκε απ'τα χτυπήματα του ΕΛΑΣ. Τα αίτια της αποτυχίας της μπορούν να αναλυθούν σε άλλη ανάρτηση.
Η ΠΑΟ αντέδρασε. Αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο αποφασιστικά. Τελικώς δεν άντεξε και διαλύθηκε απ'τα χτυπήματα του ΕΛΑΣ. Τα αίτια της αποτυχίας της μπορούν να αναλυθούν σε άλλη ανάρτηση.
[10] "Με τους αντάρτες 1943-44", του Νικ. Χάμμοντ, σελ.93-98
[11] "ΠΑΟ – Ιστορία και προσφορά της εις την εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθ.Φροντιστή, σελ.411
[12] "Απομνημονεύματα" Β’ τόμος του Μαρ.Βαφειάδη, σελ.108
"Η Χη Μεραρχία του ΕΛΑΣ", του Σαρ.Πρωτόπαππα-Κικίτσα, σελ.205-6
[13] "Με τους αντάρτες 1943-44", του Νικ. Χάμμοντ, σελ.100
[14] "Απομνημονεύματα" Β’ τόμος του Μαρ.Βαφειάδη, σελ.109-110
"Η Χη Μεραρχία του ΕΛΑΣ", του Σαρ.Πρωτόπαππα-Κικίτσα, σελ.213
[15] "Απομνημονεύματα Ζαπρούδη" του Απόστολου Ζαπρούδη
"ΠΑΟ – Ιστορία και προσφορά της εις την εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθ.Φροντιστή, σελ.335-7
[16] Έκθεση Μήτσου στην "Ιστορία της Ελληνικής Χωροφυλακής" του Απ.Δασκαλάκη, σελ. 307-8
[17] "Αγώνες και διωγμοί" του Κ.Κωνσταντάρα, σελ.83
[18] "Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμ.Παπαθανασίου, σελ.816
[19] "Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμ.Παπαθανασίου, σελ.814
"Η Χη Μεραρχία του ΕΛΑΣ", του Σαρ.Πρωτόπαππα-Κικίτσα, σελ.212
[20] "ΠΑΟ – Ιστορία και προσφορά της εις την εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθ.Φροντιστή, σελ.68
[21] Έκθεση Μήτσου στην "Ιστορία της Ελληνικής Χωροφυλακής" του Απ.Δασκαλάκη, σελ.300
"Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμ.Παπαθανασίου, σελ.922
"ΠΑΟ – Ιστορία και προσφορά της εις την εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθ.Φροντιστή, σελ.298-303
Μήπως γνωρίζετε κάτι παραπάνω γιά τόν Σπυρίδη;
ΑπάντησηΔιαγραφήΝαι. Η δράση του Σπυρίδη μπορεί να αποτελέσει θέμα ξεχωριστής ανάρτησης (όπως το ίδιο ισχύει και για τον Μήτσου π.χ.) Ήταν απ΄τις πλέον ενδιαφέρουσες μορφές της κατοχικής περιόδου στην Κεντρική Μακεδονία.
ΔιαγραφήΈχεις κάποια συγκεκριμένη ερώτηση επ'αυτού;