Θύμιος Δεδούσης - ο σταυραετός της Ρούμελης μέρος α΄

Ο Θύμιος Δεδούσης (φώτο) γεννήθηκε στην Τριταία στις 13/03/1911. Η πολεμική του δράση ξεκίνησε κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41 οπότε και υπηρέτησε την Πατρίδα ως λοχαγός πυροβολικού. Μετά την κατάρρευση του μετώπου το 1941 επέστρεψε στον τόπο καταγωγής του, την Τριταία της ορεινής Παρνασσίδας. 

 

 Ο πατριωτισμός του όμως δεν του επέτρεπε να παραμένει ανενεργός. Μόλις έμαθε από έναν ντόπιο γέρο βοσκό ότι σε μία κοντινή σπηλιά υπήρχαν περίπου 50 ντουφέκια εγκαταλελειμμένα από υποχωρούντες Έλληνες στρατιώτες, έσπευσε και τα  πήρε. Τα μετέφερε σε ασφαλές μέρος ώστε να χρησιμοποιηθούν την κατάλληλη ώρα. Παράλληλα άρχισε να εμψυχώνει τους συντοπίτες του και να μιλάει σε άτομα εμπιστοσύνης για ξεκίνημα ένοπλου αγώνα κατά των κατακτητών.  Μες στο φθινόπωρο του 1941 στην Παρνασσίδα ακουγόταν το όνομά του και πολλοί ήταν πρόθυμοι να τον ακολουθήσουν. Όπως όμως πάντα συμβαίνει στις περιπτώσεις αυτές, η κίνηση του Δεδούση δεν άργησε να γίνει γνωστή και στους Ιταλούς κατακτητές οι οποίοι πλέον τον αναζητούσαν. Όντας καταζητούμενος βγαίνει στο βουνό, και αρχές του 1942 αποφασίζει να μεταβεί στην Αθήνα για επαφές με άλλους πρόθυμους να αναλάβουν δράση.

 Όμως τον Ιανουάριο του 1942 συλλαμβάνεται μετά από προδοσία στην οδό Αθηνάς από Ιταλούς καραμπινιέρους και κλείνεται στις φυλακές Αβέρωφ όπου παραμένει για 10 μέρες. Μεταφέρεται στις φυλακές της Άμφισσας όπου παραμένει για 3 μήνες ως τον Μάιο του 1942 και υπομένει τρομερά βασανιστήρια απ’τους Ιταλούς. Ο τρίμηνος εγκλεισμός του στις φυλακές της Άμφισσας ήταν εφιαλτικός και είχε μεταβληθεί σε ένα σωματικό ράκος.

 Τον Μάιο του 1942 γίνεται η δίκη του σε ιταλικό στρατοδικείο στην Αθήνα. Τελικώς τιμωρείται με τριετή φυλάκιση, καθώς συγγενείς και συνάδελφοί του μάζεψαν χρήματα και δωροδόκησαν τους ιταλούς στρατοδίκες. Μεταφέρεται στις φυλακές Λαρίσης, απ’όπου καταφέρνει και αποδρά τον Μάιο του 1943. [1]

 Πηγαίνει στην Αθήνα όπου έρχεται σε επαφή με την οργάνωση Στρατιωτική Ιεραρχία του Αλέξανδρου Παπάγου. Κατατοπίζεται σχετικά με το αντάρτικο στα βουνά που είχε ήδη φουντώσει, και τον Ιούλιο του 1943 ξεκινάει επικεφαλής 20 αξιωματικών για να πάει στον τόπο καταγωγής του την Φωκίδα για να ενταχθεί στο Σύνταγμα 5/42 του Δημήτριου Ψαρρού[2]. Το 5/42 τότε είχε ανασυγκροτηθεί για τρίτη φορά μετά τις δύο προηγούμενες διαλύσεις του απ’τον ΕΛΑΣ.

  

 Στις 10/08/1943 ο Δεδούσης φτάνει στην Γαρδινίτσα όπου παρουσιάζεται στον υποδιοικητή του 5/42 αντισυνταγματάρχη Λαγγουράνη, και εκφράζει την πρόθεσή να υπηρετήσει στο σώμα. Γίνεται δεκτός, εξοπλίζεται και αναλαμβάνει την διοίκηση του 4^ου λόχου του τάγματος Παρνασσίδας του 5/42. [3]

Στις 30/08/1943 γίνεται στην Γαρδίνιτσα η ορκωμοσία του συντάγματος στην Γαρδίνιτσα, όπου συμβαίνει ένα έντονο επεισόδιο. Μετά την ορκωμοσία ο ταγματάρχης Φαρμάκης ξηλώνει το στέμμα απ’το πηλίκιο και το πετά στο έδαφος , παρουσία του Ψαρρού ο οποίος δεν αντέδρασε καθόλου. Ο Δεδούσης, ένθερμος βασιλόφρων, ρωτάει τον Ψαρρό αν οι αξιωματικοί που ανέβηκαν στο βουνό να πολεμήσουν τον κατακτητή αναλαμβάνουν και πολιτικές υποχρεώσεις απέναντι στο 5/42 και κυρίως απέναντι στην ΕΚΚΑ που ήταν η πολιτική οργάνωση που το κηδεμόνευε. Ο Ψαρρός απάντησε αρνητικά.  Ο Δεδούσης δεν έδωσε συνέχεια στο επεισόδιο, όμως η δυσαρέσκεια των βασιλικών του συντάγματος ήταν εμφανής. Κάποιοι αποχώρησαν. [4]

  

 Λίγες μέρες μετά την ιταλική συνθηκολόγηση, στις 11/09/1943 ο Δεδούσης μπαίνει μόνος του στην Ιτέα και ζητάει απ’τον ιταλό διοικητή να του παραδώσει χωρίς αντίσταση όλο τον οπλισμό της τοπικής φρουράς. Του λέει, ότι αν αρνηθεί θα του επιτεθεί και θα τον εξοντώσει. Φυσικά, ο Δεδούσης μπλόφαρε καθώς ο λόχος του (30 άνδρες τότε) δεν είχε την δύναμη να κάνει κάτι τέτοιο. Ο Ιταλός διοικητής όμως τον πίστεψε (ή τουλάχιστον δεν είχε καμμία διάθεση να πολεμήσει, ενδεικτικό του χαμηλού ηθικού των Ιταλών) και του παρέδωσε όλο τον οπλισμό της μονάδας του. [5]

  

Στις 17/09/1943 ο λόχος του Δεδούση συμμετείχε στην μάχη του Τσακορέματος. Σε αυτήν το 5/42 χτύπησε δια ενέδρας γερμανική φάλαγγα που πήγαινε απ’την Άμφισσα προς το Λιδωρίκι με σκοπό να σπάσει τον κλοιό της γερμανικής φρουράς του Λιδωρικίου. Ο 4^ος λόχος του Δεδούση μαζί με τον 2^ο λόχο του Ντούρου και το τμήμα του Κρανιά ήταν υπό την διοίκηση του Λαγγουράνη και είχαν την αποστολή να χτυπήσουν την γερμανική οπισθοφυλακή στην  περιοχή της Αγίας Ευθυμίας [6]. 

Ο Λαγγουράνης όμως τους διέταξε να μην το κάνουν, με την δικαιολογία ότι η φάλαγγα ήταν μεγάλη. [7]

  

 Στις 26/10/1943 τμήμα του λόχου Δεδούση με επικεφαλής τον Κρίκο, χτύπησε γερμανικό αυτοκίνητο γεμάτο στρατιώτες στην Αργομοίρα, μία τοποθεσία μεταξύ Άμφισσας και Λιδωρικίου. Όλοι οι γερμανοί σκοτώθηκαν εκτός από έναν. [8]

  Κατά το τέλος Νοεμβρίου 1943 το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής ανέθεσε στο 5/42  την αποστολή της απελευθέρωσης 2.500 Άγγλων αιχμαλώτων που θα μεταφέρονταν σιδηροδρομικώς απ’την Αθήνα στην Γερμανία. Αυτό θα γινόταν με αιφνιδιαστικό χτύπημα στο σιδηροδρομικό σταθμό της Τιθορέας. Το απόσπασμα που συγκροτήθηκε για την εκτέλεση της αποστολής αποτελείτο απ’τους λόχους Μήταλα και Δεδούση και είχε επικεφαλή τον Λαγγουράνη. Όταν όμως το απόσπασμα του 5/42 έφτασε στην Σουβάλα στις 01/12/1943, δέχτηκε τελεσίγραφο απ’το 36^ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ του Θύμιου Ζούλα που τους καλούσε να επιστρέψουν πίσω στις αρχικές του θέσεις απαγορεύοντάς τους έτσι να ενεργήσουν στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Βοιωτία παρά το ότι αυτή η επιχείρηση είχε διαταχτεί απ΄το Σ.Μ.Α. Οι Άγγλοι αξιωματικοί Τζον Κουκ και Τζεφ Γκόρντον που ήταν μαζί με το απόσπασμα του 5/42 μάθανε για το τελεσίγραφο και σε συμφωνία με τον Ψαρρό αποφάσισαν να γυρίσουν όλοι πίσω στην Παρνασσίδα για να μην προκληθεί και άλλη εμφύλια σύρραξη [9].

  Άλλωστε την ίδια περίοδο βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη ο εμφύλιος ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ στην Ήπειρο και  η κατάσταση ήταν ήδη τεταμένη. Έτσι η αποστολή της απελευθέρωσης των Άγγλων αιχμαλώτων ματαιώθηκε.

 συνεχίζεται…

 [1] "Θύμιος Δεδούσης ο εθνομάρτυς αγωνιστής" του Ιωάννη Δεδούση, σελ.13-21

 [2] στο ίδιο, σελ.29-30

 [3] "Η αντιστασιακή οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944" του Ιωάννη Παπαθανασίου, σελ.80-82

 [4] "Θύμιος Δεδούσης ο εθνομάρτυς αγωνιστής" του Ιωάννη Δεδούση, σελ.34

 [5] στο ίδιο, σελ.38

 [6] "Η αντιστασιακή οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944" του Ιωάννη Παπαθανασίου, σελ.96

       "Το χρονικό μιας θυσίας" του Γεωργίου Καϊμαρά, σελ. 111

 [7] "Το χρονικό μιας θυσίας" του Γεωργίου Καϊμαρά, σελ. 113

 [8] "Η αντιστασιακή οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944" του Ιωάννη Παπαθανασίου, σελ.106

       "Το χρονικό μιας θυσίας" του Γεωργίου Καϊμαρά, σελ. 119

       "Θύμιος Δεδούσης ο εθνομάρτυς αγωνιστής" του Ιωάννη Δεδούση, σελ.40-41

 [9]  "Η αντιστασιακή οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944" του Ιωάννη Παπαθανασίου, σελ.106

       "Το χρονικό μιας θυσίας" του Γεωργίου Καϊμαρά, σελ. 132-3

       "Θύμιος Δεδούσης ο εθνομάρτυς αγωνιστής" του Ιωάννη Δεδούση, σελ.41-42