Σχέσεις ΕΔΕΣ-ΕΛΑΣ, σύμφωνα με την έκθεση του Θέμη Μαρίνου προς την SOE

 Οι ιδιαιτερότητες μεταξύ των σχέσεων του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ είναι λίγο πολύ γνωστές σήμερα. Εκπληκτικής σημασίας ωστόσο είναι η χειρόγραφη έκθεση (Ιανουάριος 1944) του Θέμη Μαρίνου που μεταξύ άλλων περιγράφει την ιδιόρρυθμη αυτή σχέση των δύο κυριότερων αντιστασιακών οργανώσεων. Το απόσπασμα της έκθεσης αυτής παρατίθεται αυτούσιο από το βιβλίο του Θ. Μαρίνου, "Ο Εφιάλτης της Εθνικής Αντίστασης" : 

  (Σημείωση: Το ακρωνύμιο ΕΟΕ που χρησιμοποιεί ο Θέμης Μαρίνος σημαίνει Ελεύθερα Ορεινή Ελλάς. Έτσι ονομαζόταν το ελεύθερο τμήμα της Ηπείρου όπου κυριαρχούσε ο Ζέρβας.)

Ο Θέμης Μαρίνος.

" Επειδή έζησα αρκετό διάστημα μετά των ανταρτών της ΕΟΕ, καθώς και μετά των ανταρτών του ΕΛΑΣ, ηδυνήθην να συγκρίνω τας δύο αυτάς οργανώσεις και να μελετήσω τας διαφοράς της μιάς από την άλλην. Αι κυριώτεραι τούτων είναι αι εξής:

1) Ο αντάρτης του ΕΛΑΣ ορκίζεται ότι δεν θα καταθέση το όπλον του μετά την απελευθέρωσιν της Ελλάδας προτού λάβουν χώραν αι εκλογαί. Ο όρκος του αντάρτου του ΕΟΕ δεν αναφέρει τοιούτον πράγμα, αντιθέτως ο Αρχηγός των, εις επισήμους δηλώσεις του, ετόνισεν ότι, άμα τη απελευθερώσει της Ελλάδος, θα καταθέση τα όπλα εις το Ελληνικόν Μουσείον αμέσως.

2) Ενώ εις τους αντάρτας του ΕΛΑΣ γίνονται συστηματικαί κομμουνιστικαί διδασκαλίαι και συζητήσεις καθημερινώς, κατά τρόπον φανατίζοντα τους αντάρτας και κάμνοντα αυτούς να πιστεύουν ότι ο σκοπός της υπάρξεώς των είναι διά μετά την απελευθέρωσιν της Ελλάδος, εις τους αντάρτας του ΕΟΕ μόνον πατριωτικαί κι' εθνικιστικαί τοιαύται λαμβάνουν χώραν, τους εξηγείται δέ ότι αντάρται θα ήναι μόνον μέχρι της ημέρας της απελευθερώσεως της πατρίδος των.

3) Οι αντάρται του ΕΛΑΣ ψάλλουν άσματα αριστερού πολιτικού περιεχομένου. Οι του ΕΟΕ μόνον πατριωτικά άσματα ψάλλουν.

4) Οι αντάρται του ΕΛΑΣ προβαίνουν εις βαρβαρότητας και σφαγάς διά μαχαίρας και άλλων μέσων διά των παραμικροτέρων αφορμών και διά λόγους ως επί το πλείστον σχέσιν έχοντας με την πολιτικήν της οργανώσεώς των. Οι του ΕΟΕ ουδέποτε προέβησαν εις τοιαύτας βαρβαρότητας και ουδέποτε εξετέλεσαν άνθρωπον εάν δεν είχε προβεί εις έγκλημα κατά της πατρίδος. Αλλά και εις την περίπτωσιν αυτήν η εκτέλεσις εγένετο διά τυφεκισμού επισήμως.

5) Οι Αξ/κοί του ΕΛΑΣ ουδένα σεβασμόν πρός την Συμμαχικήν Αποστολήν έχουν ή είχαν, αντιθέτως κάμναν αντισυμμαχικήν προπαγάνδαν της χειροτέρας μορφής, τόσον στους αντάρτας των όσον και εις τους πολίτας. Οι του ΕΟΕ τρέφουν μεγάλον σεβασμόν πρός την Συμμαχικήν Αποστολήν και δημοσία εκφράζουν την πλήρη εμπιστοσύνην των εις τους Συμμάχους.

6) Διά την εκτέλεσιν επιχειρήσεων διαταχθεισών εκ Μέσης Ανατολής, το μέν ΕΛΑΣ έφερε πάντοτε δυσκολίας ή εμπόδια, το δέ ΕΟΕ πρώτον εξετέλει αυτάς, ασχέτως εάν υπήρχε πιθανότης επιτυχίας ή όχι. Η διαφορά αύτη έγκειται εις το ότι τα πολεμοφόδια και τους άνδρας το ΕΛΑΣ τα χρειάζεται ουχί διά τον πόλεμον, ουχί διά τους Γερμανούς, αλλά διά τους Έλληνας και διά την επιτυχίαν των δικτατορικών του επιδιώξεων.

7) Τα χρήματα άτινα εν Ελλάδι διέθετεν η Συμμαχική Αποστολή, εκ μέρους μέν της ΕΔΕΣ εξοδεύοντο δι' αγοράν τροφίμων, ενδυμάτων και άλλων χρειωδών υλικών ελάχιστα δέ εις προπαγάνδαν, εκ μέρους όμως του ΕΛΑΣ τα τρόφιμα και τα είδη απεκτώντο διά κατασχέσεων κι' επιτάξεων ως επί το πλείστον τα δέ χρήματα μυστηριωδώς εξαφανίζοντο. Κατά την γνώμην μου το μεγαλύτερον μέρος αυτών καταναλώνετο εις προπαγανδιστικάς υπέρ της ΕΑΜ εφημερίδας. 

8) Εις το ΕΛΑΣ οι πραγματικοί ηγέται των ανταρτικών ομάδων είναι οι πολιτικοί Καθοδηγηταί. Εις το ΕΟΕ πολιτικοί Καθοδηγηταί δεν υπάρχουν, υπάρχουν μόνον Αξ/κοί του Ελληνικού Στρατού.

9) Εις τον ΕΛΑΣ ο αντάρτης είναι σκλάβος, εάν δεν είναι συνειδητόν μέλος της οργανώσεως, εις το ΕΟΕ ο αντάρτης είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος. 

   Διά να τελειώσω την έκθεσίν μου αυτήν με συνείδησιν ήσυχον ότι ανέφερα όσα έπρεπε ν' αναφέρω, νομίζω ότι πρέπει να προσθέσω και τας κατωτέρω αληθείας. 

Εις τας προστριβάς μετά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, πάντοτε έδιδεν την διαλλακτικωτέραν των λύσεων ο ΖΕΡΒΑΣ. 

Τα επεισόδια τα οποία το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ εσκηνοθέτει εις βάρος του, προσεπάθει αξιοπρεπώς ν' αποφεύγη.

Εις απροκλήτους επιθέσεις εκ μέρους του ΕΛΑΣ, πάντοτε ελάμβανεν ο ΖΕΡΒΑΣ αμυντικήν στάσιν, ποτέ δέ επιθετικήν.

Οποτεδήποτε εκλήθη εις βοήθειαν παρά του ΕΛΑΣ, έσπευσε να στείλη τας δυνάμεις του αμέσως, διότι επρόκειτο δι' αγώνα κατά των κατακτητών, αντιθέτως όμως ο ΕΛΑΣ ουδέποτε τον ενίσχυσεν, όσον δύσκολος και αν ήτο η θέσις του εις οιανδήποτε μάχην.

   Την πρώτην ημέραν της εκκρήξεως του εμφυλίου πολέμου ευρισκόμην εις το Αρχηγείον του ΖΕΡΒΑ. Ήμουν παρών εις την συγκέντρωσιν των Αξ/κών του. Ήτο εξαιρετικά θλιμένος σχεδόν έκλαιγεν όταν ανήγγειλεν εις τους Αξ/κούς του ότι ήτο αναγκασμένος ν' αμυνθή και να χύση αίμα ελληνικόν. Τους είπεν ότι δεν πρέπει αυτοί να ρίξουν τον πρώτον πυροβολισμόν. Επίσης εζήτησεν εξ αυτών όπως μεταχειρίζονται τους αιχμαλώτους των ως Έλληνας και ουχί ως εχθρούς. Ήμουν παρών όταν του έφεραν τους πρώτους αιχμαλώτους.

Μετά τον αφοπλισμόν των, μετέβη ο ίδιος και τους ωμίλησε με λόγους πραγματικώς πατριωτικούς και πατρικούς, τους άφησε δέ κατόπιν ελευθέρους να μεταβούν εις τας οικίας των, αφού προηγουμένως απέσπασεν τον λόγον της τιμής των, ότι δεν θα ελάμβανον πλέον μέρος εις τον εμφύλιον πόλεμον και δεν θ' απεμακρύνοντο των ορίων του χωρίου των. 

   Επίσης παρών ήμουν όταν επέπληττε αυστηρώς αντάρτην του, διότι ωμίλησε κατ' απρεπή τρόπον εις αιχμάλωτον του ΕΛΑΣ. Αλλά και παρών ήμουν όταν οι του ΕΛΑΣ εμαστίγωνον, εβασάνιζον κι' εφυλάκιζον τους ιδικούς των αιχμαλώτους, κατά πολύ χειρότερον τρόπον από τους Γερμανούς. 

    Σχόλια επί των ανωτέρω δεν θα κάμμω διά να μην επιρρεάσω, διά της ατομικής μου γνώμης, το πραγματικόν συμπέρασμα, το οποίον υμείς πρέπει να βγάλετε. Ελπίζω να έδωσα αρκετά καθαράν την σχετικήν με το ΕΔΕΣ εικόνα.

                                                                                                                                Θ. ΜΑΡΙΝΟΣ" 

Πηγή: http://ellhnikaxronika.blogspot.gr/2014/05/soe.html