Είχαμε δει εδώ το τι προηγήθηκε της μάχης του Πύργου της 8ης Σεπτέμβριου 1944.
Ο αριστερός συγγραφέας Γιάννης Πριόβολος στο έργο του "Μόνιμοι αξιωματικοί στον ΕΛΑΣ. Οικειοθελώς ή εξ'ανάγκης" έχει συγκεντρώσει πολλές μαρτυρίες ελασιτών, είτε των ιδίων είτε στενών συγγενών τους, σχετικά με την μάχη και τις σφαγές που ακολούθησαν.
Υψηλόβαθμο στέλεχος του ΕΛΑΣ με καταγωγή απ'την περιοχή και εμπλοκή στα γεγονότα του Πύργου ήταν ο επίλαρχος Ηλίας Κονδύλης που ήταν τότε επιτελάρχης της 3ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Σύμφωνα με τον γιο του Νίκο Κονδύλη, κατέβηκε με ενισχύσεις μία ομάδα μαυροσκούφηδες απ΄την Βυτίνα (έδρα της μεραρχίας) στον Πύργο για να συμμετάσχει στην μάχη.
Εκεί έφτασε μετά το τέλος της, και βρέθηκε "προ στρωμάτων νεκρών" ανταρτών του ΕΛΑΣ.
Οι ελασίτες του υπέδειξαν ότι υπεύθυνοι γι'αυτούς τους νεκρούς ήταν δύο γνωστοί του που είχαν συλληφθεί παλιότερα αλλά είχαν απελευθερωθεί κατόπιν παρέμβασής του.
Ο Κονδύλης διέταξε την εν ψυχρώ εκτέλεση των δύο αιχμαλώτων.
Για τις απώλειες που υπέστη ο ΕΛΑΣ κατά την μάχη μιλάει και ο Γιώργης Πετρόπουλος, καπετάνιος διμοιρίας του ΕΛΑΣ:
" ήρθαμε από πάνω απ΄τα βουνά για να πάρουμε και εμείς μέρος, γιατί γίνονταν μεγάλες μάχες. Σκοτώθηκαν πολλοί. Και αντάρτες σκοτώθηκαν πολλοί και από τα τάγματα ασφαλείας"
ενώ ο Παναγιώτης Κακόγιαννος (απλός αντάρτης) είπε χαρακτηριστικά:
"Εμείς στον Πύργο είχαμε πολλές απώλειες. Την πληρώσαμε άσχημα. Πολύ άσχημα."
Ο ίδιος λέει ότι οι μεγάλες απώλειες που είχε ο ΕΛΑΣ ήταν που ώθησαν τον Βελουχιώτη να στείλει τηλεφωνική διαταγή που έλεγε:
"Δεν θέλω να μου αναφέρετε την λέξη αιχμάλωτος".
Κάτι ανάλογο υποστηρίζει και ο γιος του ταγματάρχη Μαντούκου που τότε ήταν διοικητής του ανεξάρτητου τάγματος Ηλείας του ΕΛΑΣ. Ο γιος του Μαντούκου έλεγε:
"Γιατί όταν τελείωσε η μάχη και έδωσαν ραπόρτο στον Άρη: 'έγινε η μάχη, νικήσαμε, σκοτώσαμε τόσους, αιχμαλωτίσαμε τόσους, νεκροί δικοί μας τόσοι κτλ', τους στέλνει σημείωμα ο Άρης στο οποίο έλεγε: 'Μην μου μιλάτε για αιχμαλώτους την στιγμή που έχουμε νεκρούς'. Αυτό ήταν δηλαδή μία έμμεση προτροπή να γίνει εκκαθάριση"
Την ύπαρξη σχετικής εντολής του Βελουχιώτη, επιβεβαιώνει και η κόρη του Κονδύλη, Ανή Λιάπα: "Αυτούς και άλλους πολλούς, την άλλη μέρα από την μάχη του Πύργου, τους είχανε κρατούμενους στην Μπαρμπάσενα. Φτάνει εκεί ο πατέρας μου, κάπου απ΄την Τρίπολη ήρθε (σ.σ: για την ακρίβεια απ΄την Βυτίνα), με αντάρτες του Άρη (σ.σ: οι μαυροσκούφηδες) και με εντολή πάντως του Άρη, όπως το είχε πει πολλές φορές ο πατέρας μου: 'Μην μείνει κανείς απ΄τους κρατούμενους' όσοι ήταν αίτιοι και σκοτώθηκαν τόσοι αντάρτες. Γιατί δεν έπεφτε ο Πύργος, υπήρχαν εστίες γερές. Γι'αυτό και έστειλε ο Άρης, άμα το πληροφορήθηκε, τον πατέρα μου"
Ανεξάρτητα απ΄το αν η διαταγή ήταν προφορική, τηλεφωνική ή με σημείωμα, και ανεξάρτητα απ΄την ακριβή διατύπωση, οι παραπάνω καταγεγραμμένες μαρτυρίες συγκλίνουν στο ότι η (έστω και έμμεση) διαταγή σφαγής των αιχμαλώτων δόθηκε απ΄τον Βελουχιώτη.
Αυτό είχε σαν φυσική συνέπεια τις σφαγές αιχμαλώτων απ'τους ελασίτες.
Ο Γ.Πετρόπουλος λέει:
"Είχαν γίνει πολλοί σκοτωμοί, είχαν γίνει και κάποιες εκτελέσεις. Ήταν ένας πρώην χωροφύλακας, Μάλαμας λεγότανε, και ένας άλλος ο οποίος λεγότανε Ναύτης οι οποίοι πήραν τους αιχμαλώτους και τους εκτέλεσαν. Μάλιστα τους εκτέλεσαν όχι με πυροβολισμούς, αλλά με μαχαίρι"
Ο Π.Κακόγιαννος:
"Ο Γιάννης ο Ναύτης, ο οποίος κρατούσε τους αιχμαλώτους σε μια εκκλησία έξω απ΄τον Πύργο, τους κάλουσε έναν-έναν, και έλεγε: ΄Σήκω πάνω το χέρι σου', έβγαζε την χατζάρα, τους έριχνε στο στήθος, κάτω.."
Τα συμπεράσματα που βγαίνουν απ΄τις παραπάνω μαρτυρίες είναι ότι:
- Η επικράτηση του ΕΛΑΣ στον Πύργο δεν ήταν καθόλου εύκολη. Η αντίσταση του τοπικού Τάγματος Ασφαλείας ήταν πραγματικά σθεναρή. Ο γιος του Μαντούκου λέει ότι ο ΕΛΑΣ στάθηκε αρκετά τυχερός διότι απ΄το ξεκίνημα της μάχης σκοτώθηκε ο διοικητής του Τάγματος, ταγματάρχης Κοκκώνης ο οποίος ήταν φίλος και συμμαθητής του πατέρα του...
- Παρά την νίκη του, ο ΕΛΑΣ είχε μεγάλες απώλειες.
- Ο Βελουχιώτης, εξοργισμένος απ΄τις απώλειες (προφανώς είχει την απαίτηση οι αμυνόμενοι να παραδοθούν αμαχητί...) έδωσε διαταγή σφαγής των αιχμαλώτων. Άλλωστε, όπως είχαμε δει εδώ, δεν είχε κατέβει στην Πελοπόννησο και με τις καλύτερες προθέσεις απέναντι στους ντόπιους..
- Η διαταγή εφαρμόστηκε και πολύς κόσμος σφαγιάστηκε.
Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο κάποιοι μόνιμοι αξιωματικοί που υπηρετούσαν στον ΕΛΑΣ να δυσανασχέτησαν με αυτές τις μεθόδους και να μην τις ενέκριναν. Το κουμάντο όμως δεν το έκαναν αυτοί. Το έκαναν οι καπεταναίοι και οι πολιτικοί καθοδηγητές...
Ο αριστερός συγγραφέας Γιάννης Πριόβολος στο έργο του "Μόνιμοι αξιωματικοί στον ΕΛΑΣ. Οικειοθελώς ή εξ'ανάγκης" έχει συγκεντρώσει πολλές μαρτυρίες ελασιτών, είτε των ιδίων είτε στενών συγγενών τους, σχετικά με την μάχη και τις σφαγές που ακολούθησαν.
Υψηλόβαθμο στέλεχος του ΕΛΑΣ με καταγωγή απ'την περιοχή και εμπλοκή στα γεγονότα του Πύργου ήταν ο επίλαρχος Ηλίας Κονδύλης που ήταν τότε επιτελάρχης της 3ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Σύμφωνα με τον γιο του Νίκο Κονδύλη, κατέβηκε με ενισχύσεις μία ομάδα μαυροσκούφηδες απ΄την Βυτίνα (έδρα της μεραρχίας) στον Πύργο για να συμμετάσχει στην μάχη.
Εκεί έφτασε μετά το τέλος της, και βρέθηκε "προ στρωμάτων νεκρών" ανταρτών του ΕΛΑΣ.
Οι ελασίτες του υπέδειξαν ότι υπεύθυνοι γι'αυτούς τους νεκρούς ήταν δύο γνωστοί του που είχαν συλληφθεί παλιότερα αλλά είχαν απελευθερωθεί κατόπιν παρέμβασής του.
Ο Κονδύλης διέταξε την εν ψυχρώ εκτέλεση των δύο αιχμαλώτων.
Για τις απώλειες που υπέστη ο ΕΛΑΣ κατά την μάχη μιλάει και ο Γιώργης Πετρόπουλος, καπετάνιος διμοιρίας του ΕΛΑΣ:
" ήρθαμε από πάνω απ΄τα βουνά για να πάρουμε και εμείς μέρος, γιατί γίνονταν μεγάλες μάχες. Σκοτώθηκαν πολλοί. Και αντάρτες σκοτώθηκαν πολλοί και από τα τάγματα ασφαλείας"
ενώ ο Παναγιώτης Κακόγιαννος (απλός αντάρτης) είπε χαρακτηριστικά:
"Εμείς στον Πύργο είχαμε πολλές απώλειες. Την πληρώσαμε άσχημα. Πολύ άσχημα."
Ο ίδιος λέει ότι οι μεγάλες απώλειες που είχε ο ΕΛΑΣ ήταν που ώθησαν τον Βελουχιώτη να στείλει τηλεφωνική διαταγή που έλεγε:
"Δεν θέλω να μου αναφέρετε την λέξη αιχμάλωτος".
Κάτι ανάλογο υποστηρίζει και ο γιος του ταγματάρχη Μαντούκου που τότε ήταν διοικητής του ανεξάρτητου τάγματος Ηλείας του ΕΛΑΣ. Ο γιος του Μαντούκου έλεγε:
"Γιατί όταν τελείωσε η μάχη και έδωσαν ραπόρτο στον Άρη: 'έγινε η μάχη, νικήσαμε, σκοτώσαμε τόσους, αιχμαλωτίσαμε τόσους, νεκροί δικοί μας τόσοι κτλ', τους στέλνει σημείωμα ο Άρης στο οποίο έλεγε: 'Μην μου μιλάτε για αιχμαλώτους την στιγμή που έχουμε νεκρούς'. Αυτό ήταν δηλαδή μία έμμεση προτροπή να γίνει εκκαθάριση"
Την ύπαρξη σχετικής εντολής του Βελουχιώτη, επιβεβαιώνει και η κόρη του Κονδύλη, Ανή Λιάπα: "Αυτούς και άλλους πολλούς, την άλλη μέρα από την μάχη του Πύργου, τους είχανε κρατούμενους στην Μπαρμπάσενα. Φτάνει εκεί ο πατέρας μου, κάπου απ΄την Τρίπολη ήρθε (σ.σ: για την ακρίβεια απ΄την Βυτίνα), με αντάρτες του Άρη (σ.σ: οι μαυροσκούφηδες) και με εντολή πάντως του Άρη, όπως το είχε πει πολλές φορές ο πατέρας μου: 'Μην μείνει κανείς απ΄τους κρατούμενους' όσοι ήταν αίτιοι και σκοτώθηκαν τόσοι αντάρτες. Γιατί δεν έπεφτε ο Πύργος, υπήρχαν εστίες γερές. Γι'αυτό και έστειλε ο Άρης, άμα το πληροφορήθηκε, τον πατέρα μου"
Ανεξάρτητα απ΄το αν η διαταγή ήταν προφορική, τηλεφωνική ή με σημείωμα, και ανεξάρτητα απ΄την ακριβή διατύπωση, οι παραπάνω καταγεγραμμένες μαρτυρίες συγκλίνουν στο ότι η (έστω και έμμεση) διαταγή σφαγής των αιχμαλώτων δόθηκε απ΄τον Βελουχιώτη.
Αυτό είχε σαν φυσική συνέπεια τις σφαγές αιχμαλώτων απ'τους ελασίτες.
Ο Γ.Πετρόπουλος λέει:
"Είχαν γίνει πολλοί σκοτωμοί, είχαν γίνει και κάποιες εκτελέσεις. Ήταν ένας πρώην χωροφύλακας, Μάλαμας λεγότανε, και ένας άλλος ο οποίος λεγότανε Ναύτης οι οποίοι πήραν τους αιχμαλώτους και τους εκτέλεσαν. Μάλιστα τους εκτέλεσαν όχι με πυροβολισμούς, αλλά με μαχαίρι"
Ο Π.Κακόγιαννος:
"Ο Γιάννης ο Ναύτης, ο οποίος κρατούσε τους αιχμαλώτους σε μια εκκλησία έξω απ΄τον Πύργο, τους κάλουσε έναν-έναν, και έλεγε: ΄Σήκω πάνω το χέρι σου', έβγαζε την χατζάρα, τους έριχνε στο στήθος, κάτω.."
Τα συμπεράσματα που βγαίνουν απ΄τις παραπάνω μαρτυρίες είναι ότι:
- Η επικράτηση του ΕΛΑΣ στον Πύργο δεν ήταν καθόλου εύκολη. Η αντίσταση του τοπικού Τάγματος Ασφαλείας ήταν πραγματικά σθεναρή. Ο γιος του Μαντούκου λέει ότι ο ΕΛΑΣ στάθηκε αρκετά τυχερός διότι απ΄το ξεκίνημα της μάχης σκοτώθηκε ο διοικητής του Τάγματος, ταγματάρχης Κοκκώνης ο οποίος ήταν φίλος και συμμαθητής του πατέρα του...
- Παρά την νίκη του, ο ΕΛΑΣ είχε μεγάλες απώλειες.
- Ο Βελουχιώτης, εξοργισμένος απ΄τις απώλειες (προφανώς είχει την απαίτηση οι αμυνόμενοι να παραδοθούν αμαχητί...) έδωσε διαταγή σφαγής των αιχμαλώτων. Άλλωστε, όπως είχαμε δει εδώ, δεν είχε κατέβει στην Πελοπόννησο και με τις καλύτερες προθέσεις απέναντι στους ντόπιους..
- Η διαταγή εφαρμόστηκε και πολύς κόσμος σφαγιάστηκε.
Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο κάποιοι μόνιμοι αξιωματικοί που υπηρετούσαν στον ΕΛΑΣ να δυσανασχέτησαν με αυτές τις μεθόδους και να μην τις ενέκριναν. Το κουμάντο όμως δεν το έκαναν αυτοί. Το έκαναν οι καπεταναίοι και οι πολιτικοί καθοδηγητές...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου