Είχαμε αναδημοσιεύσει ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Γιάννη Αθανασόπουλου για τον συνταγματάρχη Γεώργιο Πούλο: http://www.istoriakatoxis.blogspot.gr/2014/01/blog-post_2.html
Από κάθε άποψη ο Πούλος ήταν μοναδική περίπτωση. Αρνητική όμως. Η αρνητική μοναδικότητά έγκειται στο ότι είχε καταφέρει να γίνει αντιπαθής στο σύνολο του βορειοελλαδίτικου πληθυσμού ανεξαρτήτως πολιτικών προτιμήσεων. Οι διάφοροι αντικομμουνιστές και γενικότερα οι εκπρόσωποι του μη-εαμικού στρατοπέδου δεν αποτελούσαν εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα.
Στην παρούσα ανάρτηση θα δούμε τι στάση κρατούσαν οι τελευταίοι απέναντί του.
Ο Γενικός Επιθεωρητής Νομαρχιών Μακεδονίας συνταγματάρχης Αθανάσιος Χρυσοχόου που ήταν απ΄τους πλέον ένθερμους αντικομμουνιστές της εποχής έγραφε περιληπτικά ότι:
Αυτοί που κατατάσσονταν στο ένοπλο σώμα του Πούλου ήταν αλήτες, τυχοδιώκτες και κοινωνικά αποβράσματα που με το πρόσχημα της διώξεως του ανταρτοκομμουνισμού εφάρμοζαν ανθελληνικά και τρομοκρατικά μέτρα σε βάρος του πληθυσμού. Προέβαιναν σε βαρβαρότητες κατά του πληθυσμού αδιακρίτως φρονημάτων και γι'αυτό ο κόσμος τους απεχθανόταν. Όταν αντιλαμβάνονταν ότι κάποιος δεν τους συμπαθεί τον κατήγγειλαν στους Γερμανούς ως κομμουνιστή και αν αυτό δεν μπορούσε να αποδειχτεί, τότε τον χαρακτήριζαν αγγλόφιλο. Είχαν αποβάλλει κάθε ελληνικό αίσθημα. Οι λεηλασίες ήταν ο αντικειμενικός σκοπός των επιχειρήσεών τους που συνοδεύονταν από πυρπολήσεις των λεηλατούμενων οικιών. Οι πουλικοί ήταν απαράμιλλοι σε αναλγησία, κακουργία και βαρβαρότητα. [1]
Για τις καθαρά μαχητικές ικανότητες του σώματος Πούλου έγραφε σε αναφορά του της 22/07/1944 προς το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και την κυβέρνηση του Καϊρου:
"Δεν μνημονεύω το σώμα του συνταγματάρχη Πούλου, ασήμαντο εις δύναμιν, ανεπιθύμητον για συνεργασία, ανυπολόγιστον εις χρησιμοποίησιν' [2]
Εκτός απ΄τον Χρυσοχόου, Ο Πούλος δεν είχε καθόλου καλές σχέσεις ούτε με τον Μαντούβαλο που ήταν ο διοικητής της Αστυνομίας στην Θεσσαλονίκη, και γενικώς οι πουλικοί βρίσκονταν σε μόνιμη αντιπαράθεση με τις ελληνικές κατοχικές αρχές ασφαλείας. [3]
Ο συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαγεωργίου είχε διοριστεί αρχικά απ΄την κυβέρνηση του Καϊρου στρατιωτικός διοικητής Θεσσαλονίκης. Πρωτύτερα, ο Παπαγεωργίου είχε διατελέσει πρόεδρος της Διοικούσης Επιτροπής της ΠΑΟ. Επέστρεψε στην Θεσσαλονίκη στα τέλη Αυγούστου 1944 και σε έκθεσή του προς το Γενικό Επιτελείο Στρατού διαχώριζε σαφώς τον Πούλο, τον Βήχο και τον Δάγκουλα απ΄τους άλλους αντικομμουνιστές οπλαρχηγούς. Τα τμήματα των τριών πρώτων τα χαρακτήριζε ως "όργανα των Γερμανών δέον να θεωρούνται ως εχθροί του λαού", εν αντιθέσει με τους υπολοίπους. [4]
Ο Παρμενίων Παπαθανασίου, γιος ενός εκ των ιδρυτών και ανώτατων στελεχών της ΠΑΟ Ιωάννη Παπαθανασίου και βασικός ιστοριογράφος της οργάνωσης, γράφει για τον Πούλο:
"Ο αντισυνταγματάρχης ε.α Γ.Πούλος είχε οργανώσει ειδικό σώμα Ελλήνων με γερμανικές στολές και διέπραξε κάθε είδος εγκλήματος εναντίον του ελληνικού λαού" [5]
Ο Αθανάσιος Φροντιστής, μέλος της Διοικούσης Επιτροπής της ΠΑΟ, χαρακτηρίζει όλους τους πουλικούς ως "προϊόντα του υποκόσμου", και υποστηρίζει ότι ο Πούλος ήθελε να εκμεταλλευτεί την τραγική θέση των αξιωματικών της ΠΑΟ, κυρίως μετά την διάλυση των ενόπλων τμημάτων της, προκειμένου προφανώς να τους προσεταιριστεί.
Αναφέρεται επίσης σε μία καταγγελτική σε βάρος του Πούλου ανακοίνωση της ΠΑΟ που μεταξύ άλλων έλεγε: "Οι Έλληνες αξιωματικοί δεν ξεχνούν ότι υπαίτιοι των δεινών της Πατρίδος των είναι οι Γερμανοί. Εφ'όσον ο ήλιος ανατέλλει εξ'ανατολών θα εξακολουθούν αγωνιζόμενοι εναντίον των βάρβαρων κατακτητών. Θεωρούν προσβολή ότι εξωμόται όργανα του κατακτητού ετόλμησαν να αποταθούν προς αυτούς" [6]
Σε άλλο σημείο ο Φροντιστής χαρακτήριζε τον Πούλο ως "γνωστό προδότη" και το τμήμα του "ένοπλες ομάδες κακών Ελλήνων" [7]
Μία ακόμη ένδειξη της εχθρικής στάσης της ΠΑΟ απέναντι στον Πούλο είναι και ο ισχυρισμός του Καραμπέρη. Ο Στέφανος Καραμπέρης την περίοδο της Κατοχής έφερε το βαθμό του ανθυπολοχαγού και εντάχτηκε στην ΠΑΟ. Μετά την διάλυσή της πέρασε στην Μέση Ανατολή όπου εντάχτηκε στον Ιερό Λόχο. Κατά την θητεία του στο αντάρτικο της ΠΑΟ αναφέρει ότι στο όρος Πάικο ο ίδιος μαζί με άλλους παοτζήδες συνέλλαβαν δύο άντρες του Πούλου που ήταν ντυμένοι με γερμανικές στολές και πλιατσικολογούσαν, και τους εκτέλεσαν. [8]
Παρόμοια στάση κράτησαν και στην κοντική Κοζάνη οι αξιωματικοί της ΕΚΑ (κάτι σαν ανεπίσημο τοπικό παράρτημα της ΠΑΟ στην Κοζάνη) που ήταν ιδιαιτέρως αρνητικοί απέναντι στον Πούλο. [9]
Ο αντισυνταγματάρχης Αρχιμήδης Αργυρόπουλος που διετέλεσε επιτελάρχης της ΠΑΟ σε υπόμνημά του προς το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής με ημερομηνία 22/10/1944 έγραφε για τον Πούλο:
"Εντονότατη και λίαν ενδεικτική ήταν η απέχθεια και η περιφρόνηση του λαού της Θεσσαλονίκης προς τον Πούλο και τα τμήματά του. Όλοι τον απέφευγαν και θεωρούσαν αυτόν και τα τμήματά του ως πραγματικούς προδότες της Πατρίδας τους.
Οι Γερμανοί έλαβαν ειδικά μέτρα φρουρήσεως αυτού και της κατοικίας του. Τα τμήματά του συγκροτήθηκαν κατά το πλείστον από τυχοδιωκτικά στοιχεία και από ανθρώπους κατώτατης κοινωνικής υποστάθμης.
Ουδείς οίκτος επιτρέπεται για τον Πούλο και τα τμήματά του. Πρέπει να τους γίνει μεταχείριση προδοτών. Ο λαός της βορείου Ελλάδας με ικανοποίηση θα τους έβλεπε όλους κρεμασμένους"
και παρακάτω στο ίδιο υπομνημα συμπληρώνει, διαχωρίζοντας και αυτός τον Πούλο απ΄τους εξοπλισμένους χωρικούς του Εθνικού Ελληνικού Στρατού:
"Οι οπλισμένοι εθνικόφρονες χωρικοί δεν έχουν σχέση με τον Πούλο, πολύ δε ολιγότερον δεν κινούνται από αισθήματα αντιβρετανικά ή αντεθνικά όπως ο Πούλος, αλλά αμύνονται των χωρίων των". [10]
Ακόμα και μετά την διάλυση της ΠΑΟ απ΄τον ΕΛΑΣ και την συγκρότηση του Εθνικού Ελληνικού Στρατού (ΕΕΣ), η στάση του συνόλου των εξοπλισμένων αντικομμουνιστών χωρικών συνέχισε να είναι από ψυχρή εώς φανερά αρνητική απέναντι στον Πούλο. Όπως αναφέρει ο ιστορικός Αθανάσιος Καλλιανιώτης:
"Στα προσφυγικά χωριά της δυτικής Μακεδονίας ο Πούλος φαινόταν ξένο σώμα". [11]
Παρακάτω, ο ίδιος ιστορικός υπερτονίζει τις κακές σχέσεις των οπλαρχηγών του ΕΕΣ με τον Πούλο:
"Ο ΕΛΑΣ είχε επιτεθεί σε ορισμένα χωριά, τα οποία έπειτα οπλίστηκαν ενεργώς με ελάχιστη συμβολή της οργάνωσης του ΕΕΣ, κυρίως σε πυρομαχικά, και υπό την ηγεσία τοπικών καπεταναίων, που ανέχονταν με δυσαρέσκεια τον Πούλο, όχι τόσο επειδή οι εθελοντές του ήταν γερμανοντυμένοι και πληρώνονταν, αλλά διότι αμφισβητούνταν η εξουσία τους. Έπειτα δεν είχαν φανερώσει τα όπλα τους για να ενισχύσουν την γερμανική υπόθεση, αλλά τον εαυτό τους, άμεσα απ΄τους αντάρτες και έμμεσα απ΄τα γερμανικά αντίποινα. Ο Κολλάρας εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Εορδαία μόνο αφού έφυγε ο Πούλος από εκεί και εξάλλου οι δύο άνδρες δεν είχαν ποτέ καλές σχέσεις. Η ένταση είχε τόσο αυξηθεί ώστε σύμφωνα με μία πηγή ο Τσερκέζος απ΄την Άρδασα συνάντησε τον καπετάνιο του Κλείτου Ευστάθιο Κωνσταντινίδη με θέμα συνομιλίας την εκτέλεση του Πούλου απ'τον ίδιο, πράξη που τελικά δεν ευοδώθηκε διότι προοιώνιζε γερμανικά αντίποινα." [12]
Ο ίδιος ο Φραγκίσκος Κολλάρας, στον οποίο γίνεται αναφορά παραπάνω, έλεγε ότι αρνήθηκε να συνεργαστεί με τον Πούλο όπως του πρότειναν αρχικά οι Γερμανοί. Η απάντησή του ήταν:
"Εγώ με τον Πούλο δεν ταιριάζουμε γιατί εσείς του δώσατε χρήμα και οπλισμό άφθονα και δεν έκανε τίποτα, γιατί ρίχνει στην φωτιά βενζίνη ενώ εμείς έχουμε άλλες αρχές, ρίχνουμε νερό και σβήνει". [13]
Η μοναδική περίπτωση έμμεσης συνεργασίας του Πούλου με τους εξοπλισμένους χωρικούς του ΕΕΣ ήταν στις επιθέσεις κατά του σλαβόφωνου χωριού Ερμακιά τον Μάρτιο του 1944. Και αυτή η συνεργασία έγινε με την μεσολάβηση των Γερμανών που είχαν την πρωτοβουλία για τις επιθέσεις κατά της Ερμακιάς επειδή αυτή είχε καταστεί απροκάλυπτα ορμητήριο των ελασιτών. Το τμήμα του Πούλου που τότε δρούσε στην ευρύτερη περιοχή συνέδραμε, όπως ήταν φυσικό, τους Γερμανούς. Επικουρική ήταν η συμμετοχή αντρών του ΕΕΣ από κοντινά προσφυγικά χωριά κάποια εκ των οποίων είχαν ήδη υποστεί επιθέσεις απ΄τον ΕΛΑΣ. [14]
Ο Πούλος πέραν των Γερμανών συνεργαζόταν σε μόνιμη βάση μόνο με το εξαιρετικά κακόφημο ένοπλο τμήμα του Σούμπερτ, και για ένα μικρό χρονικό διάστημα με το τμήμα του οπλαρχηγού Στέργιου Σκαπέρδα.
Ο Σκαπέρδας αρχικά ήταν στέλεχος του ΕΑΜ μέχρι που απεχώρησε όταν αντιλήφθηκε ότι αυτό ελέγχεται απ΄το ΚΚΕ. Αντιμετώπισε την μήνι των ελασιτών και αναγκάστηκε να διαφύγει στην Θεσσαλονίκη. Κατόπιν, οι ελασίτες λεηλάτησαν την περιουσία του. Στην Θεσσαλονίκη ήρθε σε επαφή με τους Γερμανούς και ζήτησε την προστασία τους. Οργάνωσε ένα ένοπλο σώμα με έδρα την Κρύα Βρύση και όταν το τμήμα του Πούλου μετακινήθηκε εκεί τον Μάιο του 1944, ο Σκαπέρδας συνεργάστηκε στενά μαζί του ως τις αρχές του φθινοπώρου. Λίγο πριν την γερμανική αποχώρηση, σταμάτησε η συνεργασία τους διότι ο Σκαπέρδας δεν ήθελε να φύγει μαζί με τους Γερμανούς όπως έκανε ο Πούλος. Αναπόφευκτα εντάχτηκε στον ΕΕΣ. [15]
Πηγές:
[1] "Η Κατοχή εν Μακεδονία", βιβλίο πέμπτο, του Αθανάσιου Χρυσοχόου, σελ.402-4
[2] στο ίδιο, σελ.355
[3] "Έλληνες εναντίον Ελλήνων" του Στράτου Δορδανά, σελ.192-8
[4] στο ίδιο, σελ.46
[5] "Για τον ελληνικό βορρά" του Παρμενίωνος Παπαθανασίου, σελ.877
[6] "ΠΑΟ. Ιστορία και προσφορά της εις την Εθνικήν Αντίστασην 1941-1945" του Αθανάσιου Φροντιστή, σελ.88
[7] στο ίδιο, σελ. 367
[8]"Οι αναμνήσεις μου από την δράσιν μου εις τα τμήματα της ΠΑΟ" του Στέφανου Καραμπέρη, σελ.43
[9] "Οι πρόσφυγες στην δυτική Μακεδονία 1941-1946" του Αθανάσιου Καλλιανιώτη σελ.298
[10] "ΠΑΟ. Ιστορία και προσφορά της εις την Εθνικήν Αντίστασην 1941-1945" του Αθανάσιου Φροντιστή, σελ.410
[11] "Οι πρόσφυγες στην δυτική Μακεδονία 1941-1946" του Αθανάσιου Καλλιανιώτη σελ.312
[12] στο ίδιο, σελ.390
[13] "Λεηλασία φρονημάτων", τόμος α', του Ιωάννη Κολλιόπουλου, σελ.321
[14] "Οι πρόσφυγες στην δυτική Μακεδονία 1941-1946" του Αθανάσιου Καλλιανιώτη σελ.387-9
[15] "Οι άλλοι καπετάνιοι", συλλογικό έργο, σελ.96-97
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου