Ο Παντελής Κυριακόπουλος ήταν αρμενόφωνος Μικρασιάτης απ΄την Βιθυνία. Είχε συμμετάσχει ενεργά στο αντάρτικο του Πόντου όπου λόγω της δράσης του έλαβε το προσωνύμιο καπετάν-Παντελής. Όταν ήλθε στην κυρίως Ελλάδα με την γνωστή ανταλλαγή πληθυσμών έμεινε στον οικισμό Μελίσσια στα πεδινά της Κοζάνης.
Κατά την θητεία του στον στρατό πήρε τον βαθμό του λοχαγού εξ.απονομής. Όταν το 1934 έγιναν γνωστές οι διώξεις των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου απ΄το αλβανικό καθεστώς, ο καπετάν-Παντελής ήταν ανάμεσα σε αυτούς που δήλωσαν πρόθυμοι να εκστρατεύσουν με τα δικά τους ένοπλα σώματα (αρκετοί τότε απ΄τους πρόσφυγες στην επαρχία είχαν όπλα, φυσικό επακόλουθο της αντάρτικης παράδοσης απ΄τον Πόντο) κατά της γειτονικής χώρας.
Από κοινωνικής και επαγγελματικής άποψης ήταν ιδιαίτερα δραστήριος. Ήταν επικεφαλής του γεωργικού συνεταιρισμού του χωριού του και συμμετείχε στο διοικητικό συμβούλιο της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Κοζάνης. Για ένα διάστημα είχε διατελέσει και πρόεδρος αυτής της Ένωσης.
Πολιτικά δεν ξέφευγε απ΄τον κανόνα της συντριπτικής πλειοψηφίας των προσφύγων. Άνηκε στον βενιζελικό φιλελεύθερο χώρο και αντιμετώπισε με σκεπτικισμό το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά.
Σε πρώτη φάση στην Κατοχή παρέμεινε αμέτοχος, παρά το ότι ήταν εμπειροπόλεμος. Δεν εντάχθηκε στην τοπική οργάνωση ΕΚΑ όπως θα ήταν ίσως αναμενόμενο λόγω της ιδιότητάς του ως έφεδρος αξιωματικός. Απεναντίας, η πρώτη του επαφή με το αντιστασιακό κίνημα ήταν με το ΕΑΜ. Ανταποκρινόμενος σε πρόσκληση του εαμικού μητροπολίτη Κοζάνης Ιωακείμ με τον οποίον είχε σχέσεις από παλαιότερα συμμετείχε ως ακροατής στην συνδιάσκεψη του ΕΑΜ Μακεδονίας στα Πιέρια τον Οκτώβριο του 1943.
Παρ'ολ'αυτά δεν εντάχτηκε στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Κάθε άλλο. Δεν άργησε να έρθει σε ρήξη με τους κομμουνιστές, πιθανότατα λόγω των βεβιασμένων κινήσεων των ελασιτών να τον εντάξουν στις γραμμές τους. Έχει αναφερθεί ότι οι ελασίτες επιχείρησαν και να τον δολοφονήσουν, προφανώς μετά την τελεσίδικη άρνησή του να συνεργαστεί μαζί τους.
Τα πραγματικά αίτια της ρήξης του καπετάν-Παντελή με τους ελασίτες αν και δεν έχουν διευκρινιστεί απολύτως, προφανώς είχαν να κάνουν με την απώλεια της στρατιωτικής αυτονομίας του και της τοπικής εξουσίας του που θα έπρεπε να υποστεί αν εντασσόταν στον ΕΛΑΣ. Και ο καπετάν-Παντελής ως σκληροτράχηλος παραδοσιακός οπλαρχηγός -όπως και πολλοί άλλοι πρόσφυγες- δεν ήταν διατεθειμένος να απωλέσει αυτά τα προνόμια που είχε αποκτήσει, για χάρη του ΕΛΑΣ.
Απ΄την άλλη πλευρά, οι κομμουνιστές δεν ήταν διατεθειμένοι να ανεχτούν οποιοδήποτε αυτόνομο καπετανιλίκι στις τάξεις τους. Η διάφορα αντιλήψεων ήταν δεδομένη και η ρήξη αναπόφευκτη.
Φυσική συνέπεια των παραπάνω ήταν η ένταξη του καπεταν-Παντελή στον ΕΕΣ, αφού τότε (τέλος '43 αρχές '44) δεν υπήρχε άλλη αντιεαμική οργάνωση στην δυτική Μακεδονία. Τα τοπικά αντάρτικα τμήματα της ΠΑΟ είχαν ήδη εκδιωχθεί απ΄τον ΕΛΑΣ.
Στον ΕΕΣ ανεδείχθη τετράρχης, δηλαδή επικεφαλής των φρουρών τεσσάρων χωριών (Μελίσσια, Κοίλα, Μαυροδένδρι, Δρέπανο) και είχε υπό τις διαταγές του 200 οπλίτες.
Το ένοπλο τμήμα του διακρίθηκε ιδιαίτερα στην παντελώς αποτυχημένη επίθεση του ΕΛΑΣ κατά του χωριού Κλείτος τον Αύγουστο του 1944, όπου έσπευσαν ενισχύσεις του ΕΕΣ από γειτονικά χωριά προς ενίσχυση των αμυνομένων. Ο καπετάν-Παντελής συμμετείχε επίσης στις επιθέσεις κατά του σλαβόφωνου εαμικού χωριού Ερμακιά τον Μάρτιο του '44 (άνηκε στα τμήματα του ΕΕΣ που συμμετείχαν επικουρικά στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις όπως είχαμε δει εδώ) και σε βοηθητικό ρόλο των Γερμανών κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που έκαναν οι τελευταίοι στο Βέρμιο τον Απρίλιο-Μάιο του 1944.
Τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους χτυπήθηκε κατά λάθος από άντρες του καπετάν-Παντελή ένα τμήμα Άγγλων έξω απ΄το Μαυροδένδρι. Τους είχαν περάσει για ελασίτες. Σκοτώθηκε ένας Άγγλος και ο Έλληνας οδηγός του και οι υπόλοιποι συνελλήφθησαν. Με παρέμβαση του καπετάν-Παντελή οι συλλήφθέντες αφέθηκαν ελεύθεροι, και τους επεστράφη ο οπλισμός, διαβεβαιώνοντάς τους ταυτόχρονα ότι μοναδικός εχθρός των αντρών του ΕΕΣ ήταν οι κομμουνιστές και όχι οι Άγγλοι.
Λίγες μέρες μετά, συνοδεύοντας τον Μιχάλαγα συμμετείχε στην συνάντηση μεταξύ εκπροσώπων ΕΛΑΣ-ΕΕΣ με την μεσολάβηση των Άγγλων. Σχετικά είχαμε δει εδώ: http://istoriakatoxis.blogspot.gr/2012/01/blog-post_18.html
Μετά την επικράτηση του ΕΛΑΣ σε βάρος του ΕΕΣ στα πεδινά της Κοζάνης τέλος Νοεμβρίου '44 ο καπετάν-Παντελής συνελλήφθη και κρατήθηκε, όπως και πολλοί άλλοι, στο στρατόπεδο της Κοζάνης. Αργότερα απελευθερώθηκε. Επί συμμοριτοπολέμου διακρίθηκε σε επιχειρήσεις κατά των κομμουνιστών, όντας επικεφαλής μεταβατικού αποσπάσματος χωροφυλακής.
Ο Παντελής Κυριακόπουλος ήταν απ'τις κυριότερες φυσιογνωμίες του ΕΕΣ στην δυτική Μακεδονία. Σκληρός πολεμιστής, πρακτικός άνθρωπος, με έρεισμα στην τοπική κοινωνία όπως οι περισσότεροι οπλαρχηγοί του ΕΕΣ. Η διάθεσή του για στρατιωτική αυτονομία ήταν απαγορευτικό στοιχείο για την ένταξή του στον ΕΛΑΣ, και αυτό είχε σαν φυσική συνέπεια την ένταξή του στο αντίπαλο στρατόπεδο. "Μέση οδός" δεν υπήρχε τότε...
Πηγή: "Οι άλλοι καπετάνιοι", συλλογικό έργο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου