Στάθης Καλύβας
Γιατί ο Εμφύλιος διχάζει τους ιστορικούς; Μήπως οι πολιτικές και συναισθηματικές φορτίσεις της δεκαετίας του ’40 είναι τελικά ανυπέρβλητες; Δεν πιστεύω πως συμβαίνει κάτι τέτοιο. Εχουν περάσει 60 χρόνια και η κοινωνία έχει πάψει πλέον να παθιάζεται για έναν πόλεμο, τα πολιτικά διακυβεύματα του οποίου παρήλθαν οριστικά με τη Μεταπολίτευση και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Πώς έγινε λοιπόν και τα πάθη της κοινωνίας αντικαταστάθηκαν από τα πάθη των ιστορικών;
Οπως είναι φυσικό, η διάνοιξη νέων ερμηνευτικών δρόμων και η εισαγωγή νέων ερωτημάτων και θεματολογιών, τάσεις σύμφυτες με την ίδια την ουσία της επιστημονικής έρευνας, προκαλούν εντάσεις στον βαθμό μάλιστα που η κυρίαρχη ώς τώρα οπτική ταυτίζεται με μια μερίδα της Αριστεράς που επιλέγει, δυστυχώς, να περιχαρακωθεί στο παρελθόν για να βρει λόγο ύπαρξης στο παρόν.
Ενας δεύτερος παράγοντας είναι μεθοδολογικός. Οι πρόσφατες ερευνητικές συμβολές βασίζονται συχνά σε μεθόδους πολιτικής επιστήμης, πράγμα που ξενίζει ορισμένους ιστορικούς όπως, άλλωστε, ενοχλεί και η είσοδος πολιτικών επιστημόνων σε ένα ερευνητικό πεδίο που ώς τώρα θεωρούνταν αποκλειστικό αντικείμενο των ιστορικών.
Ενας τρίτος παράγοντας, τέλος, είναι ανθρώπινος. Κάποιες αντιδράσεις έχουν προφανώς τις ρίζες τους στην ανασφάλεια ορισμένων ιστορικών. Η εμφάνιση μιας νέας γενιάς ερευνητών κάπου ενοχλεί τους παλαιότερους ιστορικούς ενώ, πάνω στον ενθουσιασμό τους, οι νεότεροι ίσως να μην αναγνώρισαν όσο θα έπρεπε τη σημαντική συμβολή των παλαιότερων.
Ετσι εξηγούνται οι αντιδράσεις που προκάλεσαν οι πρόσφατες έρευνες. Με κανένα, όμως, τρόπο δεν δικαιολογούνται οι χυδαίες ύβρεις, οι δίκες προθέσεων και οι πρακτικές δημόσιας διαπόμπευσης που μεταφέρουν τη λογική των «τηλεπαραθύρων» στον χώρο της επιστήμης. Το ζητούμενο είναι ένα: να ερευνάται η δεκαετία του ’40 ελεύθερα και σοβαρά, χωρίς φανατισμούς και ταμπού.
Οι επιθέσεις πέτυχαν το αντίθετο αποτελέσμα από αυτό που επεδίωκαν: δυνάμωσαν τις νέες ερευνητικές τάσεις, με αποτέλεσμα η μελέτη του Εμφυλίου να αναδειχθεί στο πιο γόνιμο και δυναμικό, ίσως, πεδίο της ελληνικής ιστορικής έρευνας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου