Η κατα κράτος εκλογική ήττα του ΕΑΜ στις αυτοδιοικητικές εκλογές των ανταρτοκρατούμενων περιοχών το 1943

 Μία απ΄τις προτεραιότητες του Κοινού Γενικού Στρατηγείου των Ανταρτών που συγκροτήθηκε τον Ιούλιο του 1943 (συμμετείχαν το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, ο ΕΔΕΣ, η ΕΚΚΑ και η Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή) ήταν η διενέργεια εκλογών στις ελεγχόμενες απ΄τους αντάρτες περιοχές για την ανάδειξη οργάνων τοπικής αυτοδιοίκησης.
 Στις 10/08/1943 το Κοινό Γενικό Στρατηγείο των Ανταρτών εξέδωσε την παρακάτω απόφαση υπ'αριθμόν 6 που αναφέρεται στην διενέργεια των εκλογών που θα διεξάγονταν απ΄την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου του '43:

 

("Ελεύθερα Ορεινή Ελλάς" του Κώστα Ιωάννου, σελ.42)

 Ποια ήταν τα αποτελέσματα αυτών των εκλογών στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές;

 Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες μαρτυρίες στελεχών του ΕΔΕΣ και του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων:

 Ο εδεσίτης Κώστας Ιωάννου έγραφε: 

 "Στις εκλογές αυτές είχε συγκατατεθεί το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, διότι νόμιζε πως ο ελληνικός λαός είχε στραφεί και απέβλεπε σε αυτό. Πλην όμως είχε μία οδυνηρή έκπληξη. Τα αποτελέσματα απέβησαν αντίθετα προς τις προσδοκίες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, γιατί το 80%-90% και σε πολλές περιοχές του ΕΛΑΣ το 99% των κατοίκων, ψήφισε υπέρ του ΕΔΕΣ"

 ("Φενάκη και Σβάστικα" σελ.21)

  Ο υπασπιστής του Ζέρβα Μιχάλης Μυριδάκης έγραφε:

 "Ως ήτο επόμενον ο λαός της υπαίθρου είχε καλώς γνωρίσει το ΕΑΜ και τους σκοπούς του και ως εκ τούτου σε όσα χωριά της Ηπείρου, Θεσσαλίας και Αιτωλοακαρνανίας διενεργήθηκαν εκλογές και έλαβαν μέρος και αντιπρόσωποι του ΕΔΕΣ, πλην της Πόρτας Θεσσαλίας, σε όλα εξελέγησαν οι οπαδοί του ΕΔΕΣ με πλειοψηφία καταπληκτική η οποία υπερέβη μάλιστα σε πολλά μέρη, όπως στην Ήπειρο, Βάλτο, Μουζάκι και Μαυρομάτι Θεσσαλίας κ.α, το 96% των ψήφων."

 ("Αγώνες της φυλής", σελ.287)

 Ο λοχαγός Γεώργιος Καϊμαράς του 5/42 έγραφε:

 "Παρά την άγρια τρομοκρατία, τους εκβιασμούς, τις απειλές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ κατά την ημέρα των εκλογών, ολόκληρη σχεδόν η περιοχή τους καταδίκασε με την ψήφο της οριστικά και εξέλεξε σαν μέλη των Επιτροπών Αυτοδιοίκησης τους αντιπροσώπους του Ψαρρού"

 ("Το χρονικό μιας θυσίας", σελ.131)

Ο ταγματάρχης Ιωάννης Παπαθανασίου του 5/42 και στέλεχος της ΕΚΚΑ έγραφε:

 "Η κίνηση του Παπαθανασίου συνέπεσε με την εποχή των εκλογών για την ανάδειξη των οργάνων της τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Θεσσαλία. Διεπίστωσε πως, στα χωριά που υπήρχαν και δυνάμεις του ΕΔΕΣ και δυνάμεις του ΕΛΑΣ οι χωρικοί ψήφιζαν τους υποψήφιους του ΕΔΕΣ με ποσοστό 60-70% δείχνοντας έτσι την έντονη αντίθεσή τους στις αρχές και τις μεθόδους του ΕΛΑΣ"

 ("Αντιστασιακή οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944", σελ.102-3)

 Ο υπαρχηγός του Ζέρβα Κομνηνός Πυρομάγλου που μεταπολεμικά συνεργάστηκε με την αριστερή ΕΔΑ έγραφε:

 "Οι εκλογές προς ανάδειξη κοινοτικών επιτροπών άρχισαν απ΄το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου και έληξαν περί τα τέλη Σεπτεμβρίου 1943. Σε κάθε κοινότητα εξετίθεντο δύο και τρεις συνδυασμοί. Κατά το πλείστον όμως ήταν δύο, ένας του ΕΑΜ, ένας της ΕΚΚΑ, ή ένας του ΕΑΜ και ένας του ΕΔΕΣ ανάλογα με την περιοχή. Άνδρες και γυναίκες απ΄το 17ο έτος της ηλικίας τους, είχαν δικαίωμα ψήφου. Η ψηφοφορία διεξήγετο υπό πλήρη ελευθερία. Δεν θα σημειώσουμε παρά μόνο τα γενικά αποτελέσματα και αυτά με στρογγυλούς αριθμούς. Στην Θεσσαλία και την Ρούμελη υπό τον έλεγχο του ΕΛΑΣ, το ΕΑΜ έλαβε το 40% των ψήφων και ο ΕΔΕΣ το 60%. Στην Ήπειρο υπό τον έλεγχο του ΕΔΕΣ, το ΕΑΜ έλαβε 30% και ο ΕΔΕΣ 70%. Στην περιοχή της ΕΚΚΑ, η τελευταία έλαβε το 90% και το ΕΑΜ το 10%. Τις εκλογές επέβλεψαν επιτροπές εξ αμφοτέρων των οργανώσεων."

 ("Ο Δούρειος ίππος" σελ.92)

 Ο λοχαγός Βασίλειος Σταυρογιαννόπουλος του ΕΔΕΣ Ναυπάκτου έγραφε:

 "Βάσει της ως άνω αποφάσεως διεξήχθησαν εκλογές σε όλα τα χωριά που ελέγχονταν απ΄τις πολιτικοστρατιωτικές οργανώσεις ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ. Αυτό έγινε και στη Ναυπακτία την αυτοδιοίκηση της οποίας και πραγματευόμεθα.

 Τα αποτελέσματα των εκλογών υπήρξαν καταπληκτικά. Τα περισσότερα εκ των εκλεγέντων μελών των διάφορων λαϊκών επιτροπών (διοικητική, οικονομική, σχολικοεκκλησιαστική, δικαστική, αγροτικής ασφαλείας, ασφάλειας και τάξεως) ή δεν συμπαθούσαν το ΕΑΜ ή άνηκαν σε αντίθετη από αυτό οργάνωση"

 (Πικρές αναμνήσεις 1941-1944", σελ.146)

 Ο λοχαγός Ανδρέας Μήταλας του 5/42 έγραφε:

 "..κατά την διεξαγωγή εκλογών για την ανάδειξη οργάνων τοπικής αυτοδιοικήσεως επικράτησαν οι υποψήφιοι της ΕΚΚΑ καίτοι ασκήθηκε εκ μέρους του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ τρομοκρατία.."

 (επιστολή που δημοσιεύτηκε στο "Εθνική αντίσταση και κοινωνική επανάσταση" του Ηρακλή Πετιμεζά σελ.512)

Ο Διονύσης Μπενετάτος, αγροτικός σοσιαλιστής και ιδρυτικό μέλος του ΕΑΜ απ'όπου απεχώρησε το 1942 και αργότερα συνεργάστηκε με τον ΕΔΕΣ, έγραφε:

"Τον Αύγουστο όμως του 1943 γίνονται εκλογές αυτοδιοικήσεως σε πολλές ανταρτοκρατούμενες περιοχές και διαπιστώνεται πλέον ότι το ΕΑΜ δεν έχει την πλειοψηφία του λαού"

 ("Το χρονικό της Κατοχής", σελ.222)

 Βλέπουμε ότι ο κοινός τόπος των παραπάνω μαρτυριών είναι ότι οι υποψήφιοι που προέρχονταν απ΄τον ΕΔΕΣ και την ΕΚΚΑ επικρατούσαν εκλογικά των εαμικών υποψηφίων

 Μπορεί κάποιοι να αμφισβητήσουν τις παραπάνω μαρτυρίες επειδή προέρχονται κυρίως από στελέχη του ΕΔΕΣ και του 5/42 άρα είναι πιθανό να μεροληπτούν, παρά το ότι δύο εξ'αυτών (ο Πυρομάγλου και ο Μπενετάτος) δεν θα μπορούσαν με τίποτα να χαρακτηριστούν σαν εμπαθείς αντι-εαμίτες.

 Επίσης φαντάζει λίγο δύσκολο να έλεγαν όλοι αυτοί (και πολλοί άλλοι) τα ίδια ψέματα. Μία υπερβολή στα λόγια τους μπορεί να υπάρχει, οι διαφοροποιήσεις στις μεταξύ τους μαρτυρίες είναι λογικό να υπάρχουν καθώς ο καθένας μιλούσε κυρίως για την περιοχή του, αλλά το να ψεύδονται τελείως δείχνει μάλλον απίθανο. Όπως και να χει όμως, οι απόψεις τους για το αποτέλεσμα των εκλογών του 1943 είναι καταγεγραμμένες, και ο καθένας ας κρίνει.

 Το περίεργο είναι ότι απ' την άλλη πλευρά δεν υπάρχουν πολλές αναφορές σε αυτές τις εκλογές, που ήταν οι πρώτες στην λεγόμενη "ελεύθερη Ελλάδα". 

 Ο στρατιωτικός διοικητής του ΕΛΑΣ Στέφανος Σαράφης δεν κάνει καμμία μνεία στα εκλογικά αποτελέσματα, παρά μόνο περιορίστηκε στο να γράψει:

 "Στην Ήπειρο, στις εκλογές που έγιναν για εκλογή επιτροπών διοίκησης, δικαιοσύνης κλπ, οι εδεσίτες παρά την συμφωνία στο Βουλγαρέλι και άλλα χωριά πήγαν με πολυβόλα και με την βία και επέβαλλαν την εκλογή των προσώπων που ήθελαν"

 ("Ο ΕΛΑΣ" σελ.199)

 Καλό θα είναι να έχουμε υπόψη την έντονη φημολογία ότι το βιβλίο "Ο ΕΛΑΣ" δεν το έγραψε μόνος του ο Σαράφης αλλά με την υψηλή εποπτεία του γ.γ του ΚΚΕ, Γ.Σιάντου, τον οποίο άλλωστε υπάκουε πιστά. Συνεπώς εφόσον η μη-αναφορά στις εκλογές του 1943 έγινε με την έγκριση της ηγεσίας του ΚΚΕ, μπορεί εύκολα να υποθέσει κάποιος ότι όντως τα αποτελέσματα σίγουρα δεν ήταν θετικά για αυτούς. 

 Μία παρόμοια στάση κράτησε και ο γ.γ του ΕΑΜ απ΄τον Ιούλιο του 1944, Δημήτρης Παρτσαλίδης, που ένω παραθέτει μία περίληψη απ΄τα παραπάνω λεγόμενα του Κομνηνού Πυρομάγλου για τα συγκεκριμένα εκλογικά αποτελέσματα, αρκείται να πει ότι "τα παραπάνω στοιχεία δεν μπόρεσα να τα διασταυρώσω" ("Διπλή αποκατάσταση της Εθνικής αντίστασης", σελ.54), πετώντας ουσιαστικά την μπάλα στην εξέδρα.

 Αυτή η στάση των αριστερών ιστοριογράφων δείχνει ότι οι ισχυρισμοί των εκπροσώπων του Ζέρβα και του Ψαρρού περί επικράτησης των οργανώσεών τους στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 1943 πιθανότατα έχουν μεγάλη δόση αλήθειας.

 Και αυτό είναι ένα σημαντικό ιστορικό στοιχείο που καταρρίπτει τον μύθο περί της δήθεν "τεράστιας" αποδοχής του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ απ'τον ελληνικό λαό.

 Φυσικά, αυτή η πολιτική αποτυχία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ δεν μπορεί παρά να συσχετιστεί με την ολομέτωπη επίθεση που εξαπέλυσε κατά του ΕΔΕΣ τον Οκτώβριο του ΄43, δηλαδή λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση των εκλογών. Όταν διαπιστώθηκε ότι δεν μπόρεσε να επικρατήσει με πολιτικά μέσα, η σκυτάλη πέρασε στους Βελουχιώτηδες..