Τάγμα Ασφαλείας Αγρινίου

 Παρακάτω είναι η έκθεση του διοικητή του Τάγματος Ασφαλείας Αγρινίου, συνταγματάρχη Γεώργιου Τολιόπουλου σχετικά με την δράση του συγκεκριμένου ένοπλου σώματος:

 

Ε Κ Θ Ε Σ Ι Σ

των ιστορικών γεγονότων τα οποία έλαβον χώραν κατά την περίοδον από Φεβ/ρίου μέχρι και Σεπτεμβρίου 1944 εις την περιοχήν Αγρινίου.

1.           Ονοματεπώνυμον συντάκτου: Τολιόπουλος Γεώργιος Συν/χης                                                                                  Πεζ. "Π.Δ.".

2.           Διεύθυνσις                "          :  Χριστιανικής Ενώσεως 23                                                            Περιστέρι Αθήναι.

3.           Ημερομηνία συντάξεως.         15 Νοεμβρίου 1955

4.           Θέμα:          
        "Περί της Ιστορίας του Τάγματος Ασφαλείας Αγρινίου από 21-2-44 ότε συνεκροτήθη μέχρι της 14ης      Σεπτεμβρίου 1944 ότε διελύθη".

  Κεφάλαιον Α:

Εισαγωγή: Τα προηγηθέντα της συγκροτήσεως του Τάγματος.

α)           Μετά την είσοδον των Η.Π.Α. εις τον Β΄ παγκόσμιον πόλεμον, το Κρεμλίνον βέβαιον πλέον διά την τελικήν Νίκην, έθεσε εις εφαρμογήν τα σατανικά του σχέδια περί υποδουλώσεως όλων των Λαών του Κόσμου. Προς τούτο έδωκεν εντολήν εις τα κομμουνιστικά κόμματα όλων των χωρών να δράσουν προς αυτήν την κατεύθυνσιν. Κατά την εποχήν εκείνην οι κομμουνισταί της Ελλάδος, ίδρυσαν εν Ελλάδι κομμουνιστικήν οργάνωσιν υπό το απατηλόν όνομα Ε.Α.Μ. το οποίον, ενώ κατ’ αρχήν προσεποιείτο ότι ηγωνίζετο διά την απελευθέρωσιν από τον κατακτητήν προσελκύσαν μεγάλον αριθμόν Ελλήνων, ήρχισεν σύν τω χρόνω και σύμφωνα με τα σχέδιά του να εξοντώνη την μίαν κατόπιν της άλλης όλας τας εθνικόφρονας ομάδας αι οποίαι δεν υπετάσσοντο υπ’ αυτό.

Ενεργούντες κατά τον τρόπον τούτον είχον επικρατήσει εις το πλείστον μέρος της υπαίθρου και συνεχίζοντες  το έργον των επεδίωκον να επικρατήσουν και εις τας πόλεις.

Πρό του κινδύνου τούτου, η Κυβέρνησις Ράλλη έλαβε την απόφασιν να συγκροτήση τα Τάγματα Ασφαλείας προς καταπολέμησιν και εξόντωσιν του Κομμουνισμού κατ’ αρχήν εις τας πόλεις και εν συνεχεία εις την ύπαιθρον.

β)           Υπό τοιαύτας συνθήκας και της συγκροτήσεως των Ταγμάτων Ασφαλείας Αθηνών, ενετάχθην εις το ΙΙ Τάγμα από του Σεπτεμβρίου 1943, αναλαβών την Διοίκησιν του 5ου λόχου.

Εν Αθήναις παρέμεινον μέχρι της 17ης  Ιανουαρίου 1944, ότε μετασταθμεύοντος του ΙΙ Τάγματος Ασφαλείας Αθηνών υπό τον αείμνηστον Αντ/χην Πεζικού Μωραίτην Γεώργιον την 18ην Ιανουαρίου 1944, ανεχωρήσαμεν διά Πάτρας, διά την συγκρότησιν και ανάπτυξιν Ταγμάτων Ασφαλείας και εν Πελοπόννησω. Άμα ως συνεκροτήθη το πρώτον Τάγμα εν Πάτραις, ο 5ος λόχος του ΙΙ Τάγματος Ασφαλείας Αθηνών, ενισχυμένος και υπό την Διοίκησίν μου, μετεστάθμευσεν εις Αγρίνιον την 18-2-44 χρησιμοποιηθείς ως πυρήν, διά την συγκρότησιν κ’ εκείσε Τάγματος Ασφαλείας.

Η συγκρότησις του εν Αγρινίω Τάγματος αρξαμένη από της 21 Φεβ/ρίου 1944 επερατώθη εντός του Μαρτίου του αυτού έτους.

Η συνέχεια εδώ
 

Τα "παλικάρια" του ΕΛΑΣ τα έκαναν -κυριολεκτικά- πάνω τους!

 Αφού μπαίνουμε στο τελευταίο σαββατοκύριακο της Αποκριάς, ευκαιρία είναι να το αντιμετωπίσουμε με πιο χαλαρή διάθεση... Άλλωστε τα γραπτά των αριστερών για την αντίσταση μας δίνουν αυτήν την δυνατότητα...

 Ας ξεκινήσουμε απ'τον Κώστα Τσανικλίδη, που διετέλεσε καπετάνιος λόχου στο 13ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που δρούσε στο Κιλκίς:

 






 "Το 13ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ" του Κώστα Τσανικλίδη, σελ.116


Χωρίς περαιτέρω σχόλια, ας δώσουμε τον λόγο στον Κώστα Κωνσταντάρα, στρατιωτικό διοικητή του 26ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και μετέπειτα επιτελάρχη της 6ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ:

  




"Αγώνες και διωγμοί" του Κώστα Κωνσταντάρα, σελ.135


 Όταν οι ίδιοι οι ελασίτες ομολογούν τέτοια περιστατικά σαν τα παραπάνω, τότε ο καθένας αντιλαμβάνεται το επίπεδο μαχητικότητας του ΕΛΑΣ... 
 Αντάρτες που κατουριόνταν πάνω τους με τους πρώτους πυροβολισμούς....
 Ψευτοπαλικαράδες που κάνανε  αντάρτικη "καριέρα" εκτελώντας αιχμαλώτους, και στην πρώτη δύσκολη στιγμή αφόδευαν τρέχοντας ή έτρεχαν αφοδεύοντας...
 Κωμικοτραγικές καταστάσεις που σίγουρα δεν δικαιολογούν την εικόνα των δήθεν "υπερ-μάχιμων" ανταρτών του ΕΛΑΣ...

 Μία ακόμη λεπτομέρεια που θα παρατήρησε ο προσεκτικός αναγνώστης είναι ότι τα παραπάνω κωμικοτραγικά περιστατικά δεν είχαν να κάνουν με συγκρούσεις με Γερμανούς.
 Στην πρώτη περίπτωση, πρόκειται για μία μάχη μεταξύ ΕΛΑΣ και ΠΑΟ στο Αναβρυτό τον Νοέμβριο του 1943 και στην δεύτερη περίπτωση πρόκειται για μία αντιαντάρτικη ενέδρα (και όχι οργανωμένη αντιστασιακή ενέργεια του ΕΛΑΣ κατά των Βουλγάρων...) που έστησαν οι Βούλγαροι στα κατεχόμενα απ'αυτούς ελληνικά εδάφη.

 Όταν λοιπόν κυριολεκτικά τα κάνουν πάνω τους συγκρουόμενοι με την ΠΑΟ (της οποίας τα προβλήματα εύρεσης οπλισμού και πυρομαχικών ήταν δεδομένα) και με τον βουλγαρικό κατοχικό στρατό (που ήταν τρίτης διαλογής), ο καθένας μπορεί να υποθέσει τι γινόταν όταν έβρισκαν απέναντι τους Γερμανούς....
 Μία σχετική ένδειξη ήταν η στάση τους κατά την γερμανική επιχείρηση "Πάνθηρας" όπως είδαμε εδώ

Το ΚΚΕ στόχευε εξ'αρχής στην μονοπώληση της αντίστασης.

 Η συνολική τακτική του ΚΚΕ και του πλήρως ελεγχόμενου απ'αυτό ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, δείχνει σαφώς ότι βραχυπρόθεσμος στόχος των κομμουνιστών ήταν η μονοπώληση της εθνικής αντίστασης. Οι κομμουνιστές φυσικά διαφωνούν με αυτήν την τοποθέτηση και προσπαθούν να χρεώσουν την ευθύνη των ενδοελληνικών συγκρούσεων του 1943-44 στους αντιπάλους τους.
 Δυστυχώς όμως για τους ίδιους, τα γραπτά μένουν και δεν είναι καθόλου κρυφά.

 Δεν θα σταθούμε μόνο στην φράση "πας τις αρνούμενος να συνεργασθεί με το ΚΚΕ θα θεωρηθεί γκεσταπίτης" ("Ο Γ.Καρτάλης και η εποχή του" Ά τόμος του Κομνηνού Πυρομάγλου, σελ.351) που φέρεται να είπε ο γ.γ. του ΚΚΕ Γ.Σιάντος στον πολιτικό αρχηγό της ΕΚΚΑ Γ.Καρτάλη τον Αύγουστο το 1943 πριν την αναχώρηση της αντιπροσωπείας των αντάρτικων οργανώσεων για το Κάιρο όπου θα συμμετείχαν σε συνομιλίες με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση και τους Άγγλους.
  Αν και δεν αμφισβητείται το ότι όντως ειπώθηκε η παραπάνω φράση απ'τον Σιάντο, εντούτοις θα στάθουμε στο τι έλεγαν επίσημα τότε οι κομμουνιστές.

 Τον Δεκέμβριο του 1942 συνέρχεται η πανελλαδική συνδιάσκεψη του ΚΚΕ σε μία χρονική περίοδο που η τροπή του Β' Παγκ.Πολέμου είχε ήδη αρχίσει να γέρνει σε βάρος του Άξονα.
 Σε αυτήν την συνδιάσκεψη μεταξύ άλλων καθορίστηκαν οι σκοποί και τα καθήκοντα του κόμματος.
  Σε αυτά συμπεριλαμβανόταν και το παρακάτω:

"Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας στον Πόλεμο και στην Αντίσταση 1940-1945", του Αλέκου Παπαπαναγιώτου, σελ. 40-41.


 Στις 20/04/1943 συνέρχεται το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ που βγάζει μία απόφαση, μέρος της οποίας είναι το παρακάτω:

 




    
"Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας στον Πόλεμο και στην Αντίσταση 1940-1945", του Αλέκου Παπαπαναγιώτου, σελ. 48. 


 Είναι προφανές λοιπόν ότι ήδη απ'το τέλος του 1942 όταν και διαφαινόταν η ήττα του Άξονα και η συνακόλουθη αποχώρηση των κατακτητών απ'την Ελλάδα, το ΚΚΕ έθετε σαν στόχο του την μονοπώληση της αντίστασης. Η φρασεολογία των παραπάνω αποφάσεων των οργάνων του ΚΚΕ δεν επιδέχονται παρερμηνειών. Είναι σαφείς και ξεκάθαρες. "Κανείς δεν μπορεί να στέκεται έξω απ΄τις γραμμές του ΕΑΜ", "κανείς έξω απ'το ηρωικό ΕΑΜ". Δεν άφηναν κανένα περιθώριο ύπαρξης σε άλλη πολιτικο-στρατιωτική αντιστασιακή οργάνωση, πέραν του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ που φυσικά ελεγχόταν πλήρως απ'τους ίδιους.


 Αυτή η πολιτική νοοτροπία "καπελώματος" επεξηγεί άριστα την εχθρική στάση του κομμουνιστοκίνητου ΕΑΜ/ΕΛΑΣ απέναντι στις εθνικές αντιστασιακές οργανώσεις σε όλη την επικράτεια. Απ΄την στιγμή που κάποιοι αγωνίζονταν κατά των κατακτητών χωρίς όμως παράλληλα να ταυτιστούν με τους κομμουνιστές, αυτομάτως θεωρούνταν εχθροί ή -όπως το είχε θέσει ο Σιάντος- γκεσταπίτες...
 

Απάντηση σε ανακριβές άρθρο για την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΟ - μέρος Β'

  Συνέχεια από εδώ
 

Παρακάτω ο κ.Κουσαρίδης αναφέρει τις κατηγορίες του ΕΛΑΣ κατά της ΠΑΟ για ένα περιστατικό στην γέφυρα του Αλιάκμονα, αποφεύγοντας όμως ο ίδιος να πάρει σαφή θέση επί του θέματος:

  "Ο ΕΛΑΣ κατηγορεί την ΠΑΟ ότι εσκεμμένα επιτέθηκε και ακύρωσε με αυτό τον τρόπο τα σχεδιαζόμενα από τους Βρετανούς σαμποτάζ (γέφυρα Αλιάκμονα περιοχή Μυλωβού – σήμερα Μεγάλη Γέφυρα), ενώ η δεύτερη απολογείται με το επιχείρημα ότι οι άνδρες της δεν αναγνώρισαν τους ένοπλους που βρέθηκαν στην «περιοχή τους» και γι’ αυτό άνοιξαν πυρ εναντίον τους."

 
 Επειδή ο ίδιος το αγνοεί, θα υπενθυμίσουμε ότι για τα γεγονότα του Αλιάκμονα γράφει αναλυτικά ο Χάμμοντ στο βιβλίο του "Με τους αντάρτες 1943-44". Ο Χάμμοντ, του οποίου το ψευδώνυμο ήταν αντισυνταγματάρχης Έγκς, ήταν παρών στο περιστατικό της γέφυρας στον Αλιάκμονα το οποίο και περιγράφει λεπτομερώς [10] και με επίσημη αναφορά του χρέωνε στον ΕΛΑΣ την ευθύνη της αποτυχίας της επιχείρησης [11]:

 

                
 

Παρακάτω ο κ.Κουσαρίδης λέει ότι:  

 "Η «ερήμωση» της Θεσσαλονίκης είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της αμφιλεγόμενης δράσης της ΠΑΟ. Η οργάνωση έκανε έκκληση να κλείσουν όλα τα καταστήματα και οι υπηρεσίες και να παραμείνουν οι κάτοικοι στα σπίτια τους, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την επέκταση της βουλγαρικής κυριαρχίας στη Μακεδονία. Η «διαμαρτυρία» είχε όντως επιτυχία, αφού όμως πρώτα εξασφαλίστηκε η σιωπηρή έγκρισή της από τον επικεφαλής της γερμανικής στρατιωτικής διοίκησης."

 Αυθαίρετο συμπέρασμα. Σε ποια πηγή αναφέρεται ότι υπήρχε σιωπηρή έγκριση απ'τον γερμανό επικεφαλή;

 Κατόπιν αναφέρεται σε έγγραφα που υποτίθεται ότι αποδεικνύουν την συνεργασία στελεχών της ΠΑΟ με τους Γερμανούς:

 "Μετά από ένα περίπου μήνα συζητήσεων και αναμονής έρχονται στο φως έγγραφα που αποδεικνύουν τη συνεργασία στελεχών της ΠΑΟ με τους Γερμανούς."

  Τα συγκεκριμένα έγγραφα τα παρουσίασαν οι υψηλόβαθμοι ελασίτες Κικίτσας και Βαφειάδης στο Κοινό Γενικό Στρατηγείο των Ανταρτών και σύμφωνα με τους ίδιους αφορούσαν κυρίως αλληλογραφία του λοχαγού Σαρρή, επικεφαλή της ΠΑΟ στα Πιέρια [12]. Δεν έχουν δημοσιευτεί πουθενά όμως ώστε να ελεγχθεί η αυθεντικότητά τους. Ούτε ο Βαφειάδης στα "Απομνημονεύματά" του, ούτε ο Κικίτσας στο βιβλίο του "Η Χη Μεραρχία του ΕΛΑΣ" έκαναν τον κόπο να τα παρουσιάσουν ώστε να ξέρουμε για τι μιλάμε.

 Ένα ακόμα κραυγαλέο ψέμα του κ.Κουσαρίδη είναι:

 "Το Συμμαχικό Στρατηγείο που δίσταζε, αρνείται τώρα να αναγνωρίσει την ΠΑΟ ως αντιστασιακή οργάνωση και λίγο αργότερα διατάζει τη διάλυσή της. Το έργο αναλαμβάνουν οι μονάδες του ΕΛΑΣ που επιτίθενται ανοιχτά και ανελέητα εναντίον των τμημάτων της ΠΑΟ."
 
Ο κ.Κουσαρίδης προσπαθεί να παρουσιάσει την επίθεση του ΕΛΑΣ κατά της ΠΑΟ σαν εκτέλεση διαταγής των Συμμάχων.
 Αυτό είναι πέρα για πέρα ψευδές. Ουδέποτε το Συμμαχικό Στρατηγείο διέταξε την διάλυση της ΠΑΟ. Δεν υπάρχει πουθενά τέτοια διαταγή. Αντιθέτως ο επικεφαλής της ΣΣΑ στην Μακεδονία, ο Νίκολας Χάμμοντ, είχε πάρει θέση σαφώς υπέρ της ΠΑΟ [13]. Τόσο ο Βαφειάδης, όσο και ο Κικίτσας τον κατηγορούσαν γι'αυτήν του την θέση [14].

 Φυσικά ο ΕΛΑΣ τόσο πριν όσο και μετά τις διαπραγματεύσεις του Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 1943 στόχευε στην διάλυση της ΠΑΟ, καθώς την είχε ήδη χτυπήσει σε πολλές περιοχές (διάλυση της ομάδας Τσακάρα-Γουλγουντζή στα Πιέρια τον Απρίλιο του '43, εκτέλεση των αξιωματικών στο Βόιο και στο Μελάνθιο τις ίδιες μέρες, διάλυση της ΠΑΟ στο Πάικο κτλ)

  Επίσης έχουμε κάποιες επιμέρους αστοχίες του κ.Κουσαρίδη:
  

- Λέει ότι διαλύθηκε απ'τον ΕΛΑΣ η ΠΑΟ μεταξύ άλλων σε Νιγρίτα, Κρούσια και Μπέλες.
 

Στην Νιγρίτα υπήρχε το 19^ο σύνταγμα της ΠΑΟ των Σπυρίδη-Ζαπρούδη (ο δεύτερος ήταν γνωστός και με το ψευδώνυμο Παπούλιας). Ποτέ δεν το διέλυσε ο ΕΛΑΣ ενόσω η ΠΑΟ διατηρούσε τα ένοπλα τμήματά της. Το συγκεκριμένο τμήμα συνέχισε να μάχεται και μετά την αποκήρυξη του Σπυρίδη απ’την ηγεσία της ΠΑΟ όταν εκείνος ενισχύθηκε σε όπλα και πυρομαχικά απ΄τους Γερμανούς τον Ιανουάριο του 1944. Απ'τον Απρίλιο του 1944 ξεκίνησε να συνεργάζεται με τους Άγγλους, και το μισό τμήμα πέρασε ανατολικώς του Στρυμόνα στην βουλγαροκρατούμενη Ελλάδα εντασσόμενο στις αντιστασιακές δυνάμεις του Τσαούς Αντών. Το υπόλοιπο διαλύθηκε απ'τον ΕΛΑΣ μόλις τον Νοέμβριο του 1944 μετά την μάχη της Τριάδας. [15]

 Στα Κρούσια και στο Μπέλες δρούσε το 13^ο Συνταγμα της ΠΑΟ των Μήτσου-Τζαμαλούκα. Αυτό το τμήμα ήταν το πλέον αξιόμαχο της ΠΑΟ και αυτοδιαλύθηκε λόγω έλλειψης πυρομαχικών τον Ιανουάριο του 1944 [16]. Ο ελασίτης Κωνσταντάρας (μετέπειτα επιτελάρχης της 6^ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ) πλέκει το εγκώμιο του Μήτσου και ομολογεί ότι ακόμα και μεγαλύτερα τμήματα του ΕΛΑΣδεν μπόρεσαν να διαλύσουν το τμήμα των Μήτσου-Τζαμαλούκα [17]

- Αναφέρει τον αξιωματικό της Χωροφυλακής και στέλεχος της ΠΑΟ, Κώστα Μήτσου σαν υπενωμοτάρχη, ενώ την περίοδο της Κατοχής ήταν υπομοίραρχος [18].

 Λεπτομέρεια μεν, αλλά ενδεικτική της προχειρότητας με την οποία αντιμετωπίζεται το θέμα.

- Αναφέρεται στην προσχώρηση Μουστεράκη στον ΕΛΑΣ, χωρίς όμως να πει το ιστορικό της προσχώρησης. Ο συνταγματάρχης Μουστεράκης ήταν ηγετικό στέλεχος της ΠΑΟ. Συνελλήφθη απ’τον ΕΛΑΣ με πρωτοβουλία των Κικίτσα-Βαφειάδη όταν ήταν καθ’οδόν προς την Θεσσαλονίκη και κρατήθηκε στην Δεσκάτη. Εκεί "ανένηψε" και εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ [19]. Σύμφωνα με τον Φροντιστή αυτός που τον έπεισε να ενταχθεί στον ΕΛΑΣ ήταν ο στρατηγός Μάντακας που ήταν επίσης Κρητικός όπως ο Μουστεράκης [20]. Η περίπτωσή του θυμίζει κάπως τον Σαράφη.

 Αναφέρει τέλος ο κ.Κουσαρίδης ότι η ΠΑΟ "όταν τελικά βγήκε στο βουνό, φάνηκε σαν να το έκανε εναντίον του ΕΛΑΣ".
  Μα, η ΠΑΟ δεν είχε κανένα πρόβλημα να συνεργαστεί με τον ΕΛΑΣ στην μάχη του Φαρδύκαμπου, ούτε στράφηκε εξαρχής εναντίον του. Κάτι τέτοιο άλλωστε θα ήταν αδύνατο δεδομένων των συσχετισμών δυνάμεων.
  Π.χ. στην περιοχή του Κιλκίς η ΠΑΟ ανέπτυξε αντιστασιακή δράση απ΄το καλοκαίρι του 1943 [21], ενώ στην συγκεκριμένη περιοχή ο ΕΛΑΣ το μόνο που έκανε ήταν να της επιτίθεται, δίχως ίχνος αντίστασης κατά του κατακτητή ως το καλοκαίρι του 1944. Η αντιστασιακή δράση του ΕΛΑΣ στο Κιλκίς απ’το τοπικό 13^ο Σύνταγμά του ήταν μηδενική ως τον Ιούνιο του 1944, και επιεικώς υποτονική από κει και έπειτα.
 

 Ο ΕΛΑΣ ήταν αυτός που χτύπησε την ΠΑΟ, ο ΕΛΑΣ ήταν αυτός που επιθυμούσε να μονοπωλήσει την αντίσταση για καθαρά πολιτικούς λόγους. Οι επιθέσεις κατά της ΠΑΟ στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο του κατοχικού εμφυλίου που εξαπέλυσε τότε το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ εναντίον όλων των άλλων αντάρτικων οργανώσεων.
 Η ΠΑΟ αντέδρασε. Αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο αποφασιστικά. Τελικώς δεν άντεξε και διαλύθηκε απ'τα χτυπήματα του ΕΛΑΣ. Τα αίτια της αποτυχίας της μπορούν να αναλυθούν σε άλλη ανάρτηση.
 

[10] "Με τους αντάρτες 1943-44", του Νικ. Χάμμοντ, σελ.93-98

[11] "ΠΑΟ – Ιστορία και προσφορά της εις την εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθ.Φροντιστή, σελ.411      

[12] "Απομνημονεύματα" Β’ τόμος του Μαρ.Βαφειάδη, σελ.108

        "Η Χη Μεραρχία του ΕΛΑΣ", του Σαρ.Πρωτόπαππα-Κικίτσα, σελ.205-6

[13] "Με τους αντάρτες 1943-44", του Νικ. Χάμμοντ, σελ.100

[14] "Απομνημονεύματα" Β’ τόμος του Μαρ.Βαφειάδη, σελ.109-110

        "Η Χη Μεραρχία του ΕΛΑΣ", του Σαρ.Πρωτόπαππα-Κικίτσα, σελ.213

[15] "Απομνημονεύματα Ζαπρούδη" του Απόστολου Ζαπρούδη

        "ΠΑΟ – Ιστορία και προσφορά της εις την εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθ.Φροντιστή, σελ.335-7   

[16] Έκθεση Μήτσου στην "Ιστορία της Ελληνικής Χωροφυλακής" του Απ.Δασκαλάκη, σελ. 307-8

[17] "Αγώνες και διωγμοί" του Κ.Κωνσταντάρα, σελ.83

[18] "Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμ.Παπαθανασίου, σελ.816

[19] "Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμ.Παπαθανασίου, σελ.814

        "Η Χη Μεραρχία του ΕΛΑΣ", του Σαρ.Πρωτόπαππα-Κικίτσα, σελ.212

[20] "ΠΑΟ – Ιστορία και προσφορά της εις την εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθ.Φροντιστή,  σελ.68

[21] Έκθεση Μήτσου στην "Ιστορία της Ελληνικής Χωροφυλακής" του Απ.Δασκαλάκη, σελ.300

     "Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμ.Παπαθανασίου, σελ.922

     "ΠΑΟ – Ιστορία και προσφορά της εις την εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθ.Φροντιστή, σελ.298-303

ΤΑΓΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΑΣΤΟΧΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ ΑΚΟΜΗ

Του Σταθη Ν. Καλυβα*

Ολοι ξέρουν τις Σπέτσες, το πανέμορφο αυτό νησί του Αργοσαρωνικού. Πόσοι όμως γνωρίζουν πως το περίφημο «Ποσειδώνιο» που θαυμάζουν οι επισκέπτες μόλις φθάσουν στο λιμάνι και η εξίσου γνωστή πλατεία της, η Ντάπια, υπήρξαν, μόλις εξήντα έξι χρόνια πριν, το τραγικό σκηνικό ενός απίστευτου δράματος με δημόσιους απαγχονισμούς, τουφεκισμούς και λιντσαρίσματα;

Ο Στέλιος Περράκης, στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε πρόσφατα («Φαντάσματα του Εμφυλίου»), ερεύνησε και περιγράφει λεπτομερώς τον απαγχονισμό από γερμανικό απόσπασμα επτά ανθρώπων την Παρασκευή 9 Ιουνίου 1944 στην Ντάπια και τον τουφεκισμό έξι άλλων μπροστά στο Ποσειδώνιο. Τα θύματα είχαν κατηγορηθεί για συμμετοχή στο ΕΑΜ. Αλλη μια βάρβαρη ενέργεια των κατακτητών, άλλη μια θυσία αντιστασιακών, σκέφτεται αυτόματα κανείς.

Η πραγματικότητα αποδεικνύεται πιο σύνθετη. Ο αναγνώστης του βιβλίου μένει έκπληκτος μπροστά στην ευρύτατη λαϊκή συμμετοχή: δεκάδες Σπετσιώτες βοήθησαν τους Γερμανούς στις συλλήψεις, ζητώντας επιτακτικά τη θανάτωση των θυμάτων και μετατρέποντας τις εκτελέσεις σε ένα αυθόρμητο όσο και αποκρουστικό λιντσάρισμα. Διαπιστώνει επίσης πως πολλά από τα θύματα προϋπήρξαν θύτες και πως ήταν υπεύθυνοι για εκτελέσεις και βασανισμούς αθώων πολιτών. Τα γεγονότα του Ιουνίου 1944 δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά αν δεν συνδεθούν με ένα γεγονός αντίστοιχης τραγικότητας που συνέβη ακριβώς τρεις μήνες πριν, στις 9 Μαρτίου 1944, όταν, σε συνεργασία με την τοπική επιτροπή του ΕΑΜ, η ΟΠΛΑ, η οργάνωση του ΚΚΕ που ειδικευόταν στις εκτελέσεις, απήγαγε μια ομάδα Σπετσιωτών τους οποίους και εκτέλεσε τον Μάιο του 1944. Τα θύματα είχαν κατηγορηθεί ως «αντιδραστικοί» γιατί είχαν διαφωνήσει με τις επιλογές του τοπικού ΕΑΜ.

 Η συνέχεια εδώ

Απάντηση σε ανακριβές άρθρο για την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΟ - μέρος Α'

 

Σε αυτήν την διεύθυνση δημοσιεύεται ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο κάποιου κ.Κουσαρίδη σχετικά με την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΟ.

 Πριν γίνει η σχετική κριτική σε αυτό, θα πρέπει να τονιστεί μία θεμελιώδης παράλειψή του. Στην βιβλιογραφία που παρατίθεται δεν συμπεριλαμβάνονται τα δύο βασικά βιβλία για την ΠΑΟ: "Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμενίωνος Παπαθανασίου, και το "ΠΑΟ ιστορία και προσφορά της στην εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθανάσιου Φροντιστή.

 Ούτε βέβαια το πολύτομο έργο του Αθανάσιου Χρυσοχόου "Η Κατοχή εν Μακεδονία", στον πέμπτο τόμο του οποίου γίνονται εκτενείς αναφορές για την ΠΑΟ, ούτε τα γραπτά Άγγλων που είχαν επαφή με την ΠΑΟ (όπως ο Νίκολας Χάμμοντ), ούτε τα γραπτά αξιωματικών που ήταν αρχικά στην ΠΑΟ και μετά πέρασαν οικειοθελώς στον ΕΛΑΣ (Κωνσταντάρας).

 Ένα άρθρο λοιπόν για την ΠΑΟ που δεν χρησιμοποιεί και τις συγκεκριμένες πρωτογενείς πηγές δεν μπορεί παρά να είναι ελλειπές και ελαφρώς μονόπλευρο.

Η κριτική στο άρθρο του κ.Κουσαρίδη θα γίνει σε δύο μέρη, για να αποφύγουμε τα κουραστικά "σεντόνια".

 Το πρώτο σοβαρό ολίσθημα του συντάκτη φαίνεται παρακάτω:
   "Σύντομα όμως οι Γερμανοί αντιλαμβάνονται την ύπαρξη και τις δραστηριότητες της οργάνωσης. Αντί να τη διαλύσουν με την βία, εκμεταλλεύονται μέσω της Γκεστάπο τα αντικομμουνιστικά αισθήματα των μελών της, με αποτέλεσμα να εκτρέψουν τον εθνικό τους αγώνα σε κομματικό."

Από που προκύπτει αυτό;;;;; 

Σύμφωνα με τον Χρυσοχόου, μόλις οι Γερμανοί υποπτεύθηκαν την ύπαρξη ανθρώπων της ΥΒΕ στην Γενική Επιθεώρηση Νομαρχιών, τον κάλεσαν να δώσει εξηγήσεις [1].
  Επίσης, οι Γερμανοί συνέλλαβαν και εκτέλεσαν ανθρώπους της ΠΑΟ. Στις 30/04/1942 συνελλήφθησαν τα μέλη της ΠΑΟ Παπαδήμας και Παπανικολάου επειδή είχαν ασύρματο και τον Οκτώβριο του 1942 εκτελέστηκαν[2], ενώ το ίδιο συνέβη με τον Σιάπκα που συνελλήφθη τον Αύγουστο του 1943 και εκτελέστηκε, μαζί με τον συνεργάτη του Μίχαλα τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους. Λίγες μέρες μετά την σύλληψη του Σιάπκα, οι Γερμανοί εντόπισαν τον ασύρματο της ΠΑΟ σε οίκημα στην Πυλαία. Στην συμπλοκή που έγινε εκεί  σκοτώθηκε ο Καπάτος, μέλος της ΠΑΟ [3].

 Ακολούθως έχουμε μία δεύτερη ανακρίβεια:
"Οι Βρετανοί με τη σειρά τους στέλνουν συνδέσμους για να αντιστρέψουν κατάσταση, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Τελικά η οργάνωση διασπάται και ορισμένα μέλη της εντάσσονται στον ΕΛΑΣ, άλλα διαφεύγουν στη Μέση Ανατολή και άλλα επιστρέφουν απογοητευμένα στα σπίτια τους."

  Ο βρετανός αξιωματικός που είχε επαφές με την ΠΑΟ ήταν ο Νίκολας Χάμμοντ. Στο βιβλίο του "Με τους αντάρτες 1943-44", πουθενά δεν γράφει αυτό που ισχυρίζεαι ο κ.Κουσαρίδης. Κάθε άλλο. Λέει ότι μετέβη στην Θεσσαλονίκη το 1943 ήρθε σε επαφή με 4 αξιωματικούς της ΥΒΕ/ΠΑΟ και κανόνισε συνάντηση μεταξύ αυτών και εκπροσώπων του ΕΑΜ και του ΕΔΕΣ. Εκεί υπεγράφη συμφωνία μεταξύ τους, με την επιφύλαξη των εκπροσώπων του ΕΑΜ. [4]
 Επίσης, πουθενά δεν αναφέρεται καμμία διάσπαση της οργάνωσης, όπως γράφει ο κ.Κουσαρίδης. Η διαφυγή αξιωματικών της ΠΑΟ στην Μ.Ανατολή για ποικίλους λόγους δεν συνιστά διάσπαση της οργάνωσης.
 
 Αμέσως παρακάτω συνεχίζει:
  "Η συντριπτική πλειοψηφία όμως αποφασίζει να συνεχίσει τη δράση της. Έτσι, σε μια προσπάθεια να γλυτώσουν από τον εναγκαλισμό της Γκεστάπο, να αποφύγουν τη δριμεία κριτική και τις επιθέσεις του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, αλλά και να ξεκόψουν από τους γερμανόφιλους που έχουν εισχωρήσει στην οργάνωση, μετονομάζουν την άνοιξη του 1943 την ΥΒΕ σε Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση."
  

 Για την μετονομασία της ΥΒΕ σε ΠΑΟ γράφει αναλυτικά ο Παπαθανασίου. Ισχυρίζεται ότι η μετονομασία σε ΠΑΟ έγινε το καλοκαίρι του 1942 επειδή οι κομμουνιστές συκοφαντούσαν την ΥΒΕ σαν οργάνωση αυτονομιστών. Η πρωτοβουλία της μετονομασίας ήταν του Μουστεράκη. [5]

    Ο Χρυσοχόου, που δεν ήταν βέβαια μέλος της ΠΑΟ, ισχυρίζεται ότι η μετονομασία έγινε την άνοιξη του ΄43, κατόπιν δικής του προτροπής επειδή οι Γερμανοί είχαν αντιληφθεί την ύπαρξη της ΥΒΕ.[6]
  
 Το ζήτημα της χρονικής στιγμής της μετονομασίας της ΠΑΟ είναι όντως περίπλοκο. Από πουθενά όμως δεν προκύπτει ότι η αιτία της μετονομασίας ήταν οι δήθεν γερμανόφιλοι που είχαν εισχωρήσει στην ΥΒΕ.

 Συνεχίζει, λέγοντας:

 "Το αρχικό ιδεολογικό της στίγμα είναι ξεκάθαρο: στρέφεται ενάντια στο ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και το ΚΚΕ, ενάντια στους αντικομμουνιστές που συνεργάζονται με τους Γερμανούς και παράλληλα εκφράζει το μίσος της ενάντια στους Βούλγαρους, τους οποίους και θέτει ως στόχους της ένοπλης δράσης της."
  

 Ιδού η πρώτη προκήρυξη της ΠΑΟ [7]:

Όπως μπορεί ο καθένας να διαβάσει, αυτά που "προσάπτει" στην ΠΑΟ ο κ.Κουσαρίδης δεν υπάρχουν πουθενά.

 Κατόπιν ο κ.Κουσαρίδης αναφέρεται στα γεγονότα του Βοϊου και της Κοζάνης την άνοιξη του 1943. Παρά το ότι αναφέρεται στην συνεισφορά αξιωματικών της ΠΑΟ στην μάχη του Φαρδύκαμπου, εντούτοις παραλείπει να πει ότι ο ΕΛΑΣ συνέλλαβε και εκτέλεσε πολλούς εξ΄αυτών. Συγκεκριμένα εκτελέστηκαν οι Πόρτης, Μπουλογιάννης, Μάντζιος, Αγγελόπουλος ενώ κατά την ελασίτικη επίθεση εναντίον της ΠΑΟ στον Αυγερινό σκοτώθηκε ο Σιδηρόπουλος. [8]

 Παραλείποντας λοιπόν τα παραπάνω αναφέρει:
     "Στελέχη της ΠΑΟ με επικεφαλής τον Μιχάλη Παπαδόπουλο (Μιχάλαγα) σφάζουν επτά στελέχη του ΕΑΜ στα Ίμερα της Κοζάνης. Ο Μιχάλαγας ήδη από αυτή την εποχή έχει ανοιχτή συνεργασία με τους Γερμανούς, οι οποίοι τον εφοδιάζουν με όπλα και πολεμοφόδια. Η επίσημη δικαιολογία για τη σφαγή είναι ότι τα στελέχη του ΕΑΜ ήταν φιλοβούλγαροι κομιτατζήδες. (Τερπόφσκι – Γ.Γ. ΣΝΟΦ)"

 Έτσι δίνεται η εντύπωση στον αναγνώστη ότι στα καλά καθούμενα οι "κακοί" παοτζήδες του Μιχάλαγα σκότωσαν τους 7 κομμουνιστές. Φυσικά αυτό είναι ψευδές. Οι κομμουνιστές συνελλήφθησαν απ΄το τμήμα ΠΑΟ των Παπαβασιλείου-Μιχάλαγα μετά από την επίθεση του ΕΛΑΣ στα Ίμερα. Λίγες μέρες μετά εκτελέστηκαν ως αντίποινα στην προαναφερθείσα εκτέλεση των αξιωματικών της ΠΑΟ. Τα ολοκληρωμένα γεγονότα τα χουμε ήδη αναφέρει εδώ.
 Το άλλο ψέμα είναι ότι ο Μιχάλαγας συνεργαζόταν από τότε (άνοιξη του 1943) με τους Γερμανούς. Η αλήθεια είναι ότι ο Μιχάλαγας πήγε στην Θεσσαλονίκη γύρω στο τέλος Νοεμβρίου του 1943 και εκεί προσέγγισε τους Γερμανούς. Σχετικό άρθρο εδώ.

 Άλλη μία κραυγαλέα ανακρίβεια του κ.Κουσαρίδη είναι ότι αναφέρει τον Τερπόφσκι σαν γ.γ του ΣΝΟΦ. Ο Τερπόφσκι ήταν ένας εκ των 7 εκτελεσθέντων κομμουνιστών στα Ίμερα τον Απρίλιο του '43. Το ΣΝΟΦ ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1943 [9].  

 Ουδεμία σχέση δεν είχε λοιπόν ο Τερπόφσκι με το ΣΝΟΦ. Σίγουρα οι βουλγαρίζοντες σλαβόφωνοι δεν ήταν διόλου αγαπητοί στην ΠΑΟ, σίγουρα ο Τερπόφσκι είχε αποφυλακιστεί απ’τους Γερμανούς κατόπιν βουλγαρικής παρέμβασης τέλος Ιουνίου του 1941, αλλά το να γράφεται ότι ο Τερπόφσκι ήταν γ.γ του ΣΝΟΦ είναι μέγιστη προχειρότητα.

 Η συνέχεια τις επόμενες μέρες.

 

[1] "Η Κατοχή εν Μακεδονία" Ε΄ τόμος του Αθ. Χρυσοχόου, σελ.239

[2] "Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμ.Παπαθανασίου, σελ. 769-772

[3] "Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμ.Παπαθανασίου, σελ.774-5

      "Η Κατοχή εν Μακεδονία" Ε΄ τόμος του Αθ. Χρυσοχόου, σελ.275-6

[4] "Με τους αντάρτες 1943-44", του Νικ. Χάμμοντ, σελ.73

[5] "Για τον Ελληνικό Βορρά" του Παρμ.Παπαθανασίου, σελ.41

[6] "Η Κατοχή εν Μακεδονία" Έ τόμος του Αθ. Χρυσοχόου, σελ.240-1

[7] "ΠΑΟ – Ιστορία και προσφορά της εις την εθνικήν αντίστασιν 1941-45" του Αθ. Φροντιστή, σελ.387

[8] Διδακτορικό Αθαν. Καλλιανιώτη "Οι πρόσφυγες στη Δυτική Μακεδονία 1941-46", σελ.278-9

[9] "Λεηλασία Φρονημάτων" Α΄ τόμος του Ιωάννη Κολλιόπουλου, σελ.114

Κάποια ακόμα πράγματα για τον δήθεν "ηρωισμό" του Γλέζου

Είχαμε αναδημοσιεύσει εδώ ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για τους Γλέζο-Σάντα που θέτει εν αμφιβόλω την υποτιθέμενη ηρωική τους πράξη. Λόγω των τελευταίων γεγονότων, λόγω της απεγνωσμένης ανάγκης του κόσμου να βρει κάποια είδωλα και λόγω της ιδεολογικο-ιστορικής και πνευματικής κυριαρχίας της αριστεράς απ'το 1974 και μετά, τα φώτα έπεσαν μεταξύ άλλων και στον υπέργηρο Μανώλη Γλέζο.

 Δεν θα γίνει κανένα σχόλιο επί της συνολικής πολιτικής πορείας του, παρά το ότι διαγράψει μεγάλη καριέρα (ΚΚΕ, ΕΔΑ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ, ΣΥΡΙΖΑ), αλλά θα μείνουμε στο ζήτημα "Γλέζος-Σάντας και γερμανική σημαία", με κάποια συμπληρωματικά στοιχεία.

 Όπως είδαμε εδώ, η απαρχή της ηρωοποίησης του Γλέζου ήταν η συνέντευξή του στον Ριζοσπάστη στις 25/03/1945. Η ημερομηνία φυσικά δεν ήταν τυχαία.

 Ανήμερα της εθνικής επετείου του '21 και μέσα σε ένα γενικότερο κλίμα εθνικής ανάτασης καθώς ήταν η πρώτη 25η Μαρτίου χωρίς κατακτητές μετά από 4 χρόνια, το ΚΚΕ επέλεξε να επιχειρήσει την ηρωοποίηση ενός συντάκτη της εφημερίδας του.
 Για όποιον δεν γνωρίζει να υπενθυμίσουμε ότι τότε ο Γλέζος ήταν συντάκτης του Ριζοσπάστη, και αργότερα ανέλαβε και αρχισυντάκτης.

http://www.nlg.gr/digitalnewspapers/ns/pdfwin.asp?c=65&dc=9&db=8&da=1947

 Από προπαγανδιστικής άποψης λοιπόν, ηταν πολύ έξυπνη η επιλογή της ημερομηνίας της συνέντευξης του Γλέζου. Ο προφανής στόχος ήταν η ενίσχυση του "πατριωτικού" προσωπείου του ΚΚΕ που είχε πληγεί λόγω των εγκλημάτων που είχε διαπράξει κατά τα δεκεμβριανά και όχι μόνο, αλλά και λόγω του έμπρακτου φιλοβουλγαρισμού του.

 Το ερώτημα όμως που προκύπτει είναι: Αν κάνουμε την υπόθεση εργασίας ότι οι Γλέζος-Σάντας κατέβασαν όντως την γερμανική σημαία απ'την Ακρόπολη τον Μάιο του '41, γιατί τόσο καιρό σιωπούσαν;
  Και εντάξει, όσο διαρκούσε η Κατοχή ο Γλέζος προφανώς δεν μπορούσε να διαφημίσει την πράξη τους, αφού ήταν στην Αθήνα και δούλευε σε κρατική υπηρεσία, άρα ήταν εκτεθειμένος απέναντι στους Γερμανούς. Αυτό όμως δεν ισχύει για τον Σάντα που ανέβηκε στο βουνό το 1943 και εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ, όπου δεν κινδύνευε άμεσα αν αναφερόταν στην πράξη του.

Όπως και να χει όμως οι Γερμανοί αποχώρησαν τον Οκτώβριο του 1944.
 Από τότε ως την 25/03/1945 οπότε και οι Γλέζος-Σάντας έδωσαν τις συνεντεύξεις τους σε Ριζοσπάστη και Ελευθερία δημοσιοποιώντας την υποτιθέμενη πράξη τους, μεσολάβησαν σχεδόν πεντέμιση μήνες. Ένα χρονικό διάστημα εξαιρετικά κρίσιμο, με ένοπλες συρράξεις, σφαγές επί σφαγών, οξυμμένα πολιτικά πνεύματα, μία περίοδο κατά την οποία το ΚΚΕ έπαιξε τα ρέστα του για την επίτευξη του αντικειμενικού του σκοπού. Θα είχε λοιπόν κάθε συμφέρον να δημοσιοποιούσε τον "ηρωισμό" τους αμέσως μετά την γερμανική αποχώρηση, προκειμένου να κέρδιζε πολιτικά. Ή θα είχε κάθε συμφέρον να το έκανε κατά την πολιτική κρίση του τέλος Νοεμβρίου του 1944 ή κατά τα δεκεμβριανά για λόγους προπαγανδιστικούς.
 Δεν το έκανε. Γιατί δεν αξιοποίησε σε μία τόσο κρίσιμη περίοδο αυτό το προπαγανδιστικό χαρτί του "ηρωισμού" δύο στελεχών του;
 Και μιλάμε για ένα κόμμα που ειδικά την περίοδο Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1944 ήλεγχε το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας, στην επαρχία είχε στα χέρια του σχεδόν το μονοπώλιο της ενημέρωσης, και φυσικά προέβαλλε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οτιδήποτε μπορούσε να ενισχύσει την "πατριωτική" του εικόνα.

Η μόνη λογική εξήγηση για τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τα στοιχεία που παρατέθηκαν εδώ, είναι ότι αυτή η ιστορία με πρωταγωνιστές τους Γλέζο-Σάντα επινοήθηκε απ'τους εγκεφάλους του ΚΚΕ εκ των υστέρων, και με αφορμή το αναπτερωμένο εθνικό φρόνημα λόγω 25ης Μαρτίου την παρουσίασαν ως δικό τους κατόρθωμα.
 Ναι, η γερμανική σημαία της Ακρόπολης χάθηκε, όπως έλεγε και η ανακοίνωση του γερμανικού φρουραρχείου. Αλλά αυτό δεν είχε απολύτως καμμία σχέση με το παραμυθάκι που μετά από 4 σχεδόν χρόνια σκαρφίστηκαν και ανακοίνωσαν οι κομμουνιστές για λόγους προπαγανδιστικούς.