Η δράση του Δημήτριου Ψαρρού πριν την ίδρυση του συντάγματος 5/42 - μέρος β'

Μετά από τα γεγονότα που είδαμε εδώ, ο Ψαρρός γύρισε στην Αθήνα προφανώς διότι είχε ενημερωθεί για την άφιξη του ταγματάρχη Ιωάννη Τσιγάντε απ΄την Μέση Ανατολή. Ο Τσιγάντε ήταν επίσης απότακτος απ’τον στρατό λόγω της συμμετοχής στο κίνημα του ΄35, όπως ο Ψαρρός. Συνδεόταν με στενή φιλία με τον Ψαρρό, ενώ ήταν και σύγγαμβροι (οι γυναίκες τους ήταν αδελφές).

Αποστολή του Τσιγάντε ήταν η διενέργεια δολιοφθορών κατά του εχθρού (ανατινάξεις γεφυρών κ.α), η ίδρυση ναυτικών βάσεων για την προσέγγιση συμμαχικών υποβρυχίων, η δημιουργία δικτύου κατασκοπίας, η οργάνωση του αντάρτικου κτλ. Καθ’όλη την πεντάμηνη διαμονή του στην Αθήνα, ως τον Ιανουάριο του 1943 που σκοτώθηκε από Ιταλούς, εργαζόταν προς αυτήν την κατεύθυνση συνεργαζόμενος με τον Ψαρρό.

 Ο Ψαρρός είχε άμεση εμπλοκή και στην περίπτωση του Γοργοπόταμου. Έχοντας κάνει αναγνώριση στην σιδηροδρομική γραμμή, όταν ήταν στην Ρούμελη το καλοκαίρι του 1942, είχε ενημερώσει την βρετανική υπηρεσία SOE για τρεις πιθανούς στόχους δολιοφθοράς. Τις γέφυρες Ασωπού, Παπαδιάς και Γοργοπόταμο με προτίμηση στην τελευταία.

 Ο Τσιγάντε φτάνοντας στην Αθήνα έκρινε ότι τη γέφυρα των Καρυών κοντά στην Λαμία, ήταν ο καλύτερος στόχος για ανατίναξη. Το γεγονός ότι δεν ήταν ενήμερος για τους τρεις πιθανούς στόχους που είχε υποδείξει ο Ψαρρός, ίσως οφείλεται σε έλλειψη συντονισμού μεταξύ του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής και της βρετανικής υπηρεσίας SOE, κάτι διόλου απίθανο την εποχή εκείνη. 

 Τελικά όμως, η επιχείρηση για την γέφυρα των Καρυών ανεστάλη επειδή κρίθηκε ότι δεν ήταν εφικτή. 

 Ο Τσιγάντε κατόπιν συνεννόησης με συνεργάτες του και με την προτροπή του Ψαρρού επέλεξε σαν επόμενο στόχο την γέφυρα του Γοργοπόταμου και ενημέρωσε σχετικά το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής το οποίο ενέκρινε την επιχείρηση. Το αρχικό σχέδιο ήταν η επιχείρηση να αναληφθεί από δύο  άντρες της αποστολής Τσιγάντε (τους αξιωματικούς Ζακυνθινό και Γυφτόπουλο) που θα τοποθετούσαν τα εκρηκτικά, σε συνεργασία με τους άντρες του Ψαρρού αφού πρώτα αυτοί ενισχυθούν σε πολεμικό υλικό από αέρος απ΄τους Συμμάχους.

Έτσι, ο Ψαρρός έστειλε τον Μήταλα με 20 άντρες στην Γκιώνα για να περιμένουν την ρίψη. Ήταν εκεί απ’τις 15/09/1942 και περίμεναν μάταια κάποια ρίψη ως το τέλος του μηνός. 

 Τελικώς, την νύχτα της 30^ης Σεπτεμβρίου εμφανίστηκε ένα συμμαχικό αεροπλάνο που δεν τους έριξε όμως τα αναμενόμενα εφόδια αλλά τέσσερις Βρετανούς αλεξιπτωτιστές!

  Ήταν το ένα εκ των τριών αεροπλάνων που μετέφεραν στην ορεινή Ελλαδα βρετανούς αξιωματικούς επιφορτισμενούς με την ανατίναξη της μιας εκ των τριών γεφυρών (Ασωπός, Παπαδιά, Γοργοπόταμος) που λέγαμε πριν. Επικεφαλής των τεσσάρων βρετανών που ήρθαν σε επαφή με τον Μήταλα ήταν ο γνωστός Κρις Γουντχάουζ. Ο Γουντχάουζ ήταν γενικώς πολύ διστακτικός και επιφυλακτικός απέναντι στον Μήταλα και την ομάδα του, παρά το ότι εκείνοι τον βοήθησαν προσφέροντάς του στέγη και βοηθώντας τον ποικιλοτρόπως.   

 Λίγες μέρες μετά, ο Μήταλας έφερε την ομάδα του Γουντχάουζ σε επαφή με την άλλη ομάδα της οποίας ηγείτο ο αρχηγός της αποστολής Έντι Μάγερς και απεχώρησε με τους υπολοίπους. Αργότερα ο Μάγερς επέλεξε την γέφυρα του Γοργοπόταμου για την ανατίναξη, και η  συγκεκριμένη επιχείρηση πήρε τον δρόμο της με την εμπλοκή του Ζέρβα και του Βελουχιώτη.

Τα παραπάνω γεγονότα δείχνουν ότι η τακτική των Βρετανών ήταν κάπως περίεργη.  

 - Αρχικά ενέκριναν να ανατιναχτεί  η γέφυρα του Γοργοπόταμου από άντρες του Τσιγάντε και του Ψαρρού που ήταν στην περιοχή.

 - Πολύ γρήγορα άλλαξαν γνώμη, αποφασίζοντας να στείλουν δικούς τους άντρες να εκτελέσουν την αποστολή, οι οποίοι θα συνεργάζονταν με Έλληνες αντάρτες.

 - Δεν ενημέρωσαν σχετικά τον Τσιγάντε, για την αλλαγή των σχεδίων τους.

 - Όταν κατέφτασαν οι  Βρετανοί, δεν δέχτηκαν να συνεργαστούν με τους αντάρτες του Ψαρρού (η ομάδα του Μήταλα και άλλοι που θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν απ’τις γύρω περιοχές) με τους οποίους είχαν βρεθεί εξαρχής, αλλά επεδίωξαν επαφή με τον Ζέρβα και τον Βελουχιώτη. Όμως ο μεν Ζέρβας ήταν πολύ μακριά, στον βόρεια Αιτωλοακαρνανία (επαρχία Βάλτου, κάπου 100χλμ μακριά απ’την Γκιώνα όπου ήταν οι Βρετανοί), ο δε Βελουχιώτης καθυστερούσε χαρακτηριστικά να έρθει σε επαφή μαζί τους. 

 

Οπότε μοιραία προκύπτουν κάποια ερωτήματα: 

 Γιατί οι Βρετανοί προτιμούσαν να χάνουν χρόνο με τον απρόθυμο Βελουχιώτη και τον μακρινό Ζέρβα; 

 Για ποιον λόγο αγνόησαν τους άντρες του Ψαρρού που και στην περιοχή ήταν, και πρόθυμοι ήταν (αφού σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο αυτοί θα αναλάμβαναν την επιχείρηση) και είχαν στις τάξεις τους εκπαιδευμένους αξιωματικούς, και φυσικά είχαν την έγκριση απ΄το ΣΜΑ;

 Ερωτήματα χωρίς απάντηση. Πιθανώς να είχαν να κάνουν με μία αδικαιολόγητη έλλειψη συντονισμού μεταξύ ΣΜΑ και SOE, πιθανώς να είχαν να κάνουν με περίεργα παιχνίδια πρακτόρων.

  

 Όπως και να χει, όλα αυτά είχαν σαν άμεση συνέπεια η ανατίναξη της γέφυρας να καθυστερήσει χαρακτηριστικά. Η τελική διενέργειά της (στις 25/11/1942) δεν είχε απολύτως καμμία χρησιμότητα όσον αφορά την έκβαση του πολέμου στην βόρεια Αφρική. Η μακροπρόθεσμη συνέπεια αυτών των βρετανικών ανακολουθιών ήταν η περιθωριοποίηση των ομάδων του Ψαρρού προς όφελος των ελασιτών του Βελουχιώτη που δρούσε επίσης στην περιοχή και ενισχυόταν πλέον και επισήμως απ΄τους Άγγλους.

 Πηγές:

 "Αντιστασιακή οργάνωση ΕΚΚΑ 1941-1944" του Ιωάννη Παπαθανασίου

 "Μίδας 614" του Σπύρου Κώτση

"Η ελληνική περιπλοκή" του Έντ Μάγερς