Μετά την επιστροφή των Γιαννακόπουλου-Βρεττάκου στο Δυρράχι με την συνοδεία του τμήματος Κοσιώρη, στις 28/09/1943 έγινε σύσκεψη κάποιων αξιωματικών του Ε.Σ και των εκπροσώπων της αγγλικής αποστολής ταγματάρχη Χάρρινγκτον και υπολοχαγού Ταβερναράκη. Εκεί ο Χάρρινγκτον ανακοίνωσε ότι υπάρχει απόφαση να ενισχυθεί σημαντικά μέσω αεροπορικών ρίψεων το τμήμα Ε.Σ του ταγματάρχη Καραχάλιου που βρίσκεται στην Ηλεία και του οποίου εκπρόσωπος στην σύσκεψη ήταν ο ανθυπολοχαγός Κοσιώρης. Οι ρίψεις θα γίνονταν στην Γορτυνία στις 12-13 Οκτωβρίου 1943
Στον Κοσιώρη ανατέθηκε να κινηθεί προς τον Καραχάλιο ώστε να τον ενημερώσει σχετικά.
Ο ρόλος του Βρεττάκου στο σχέδιο ήταν να παραμείνει στο Δυρράχι και στις 12/10, οπότε και υπολογιζόταν να γίνουν οι ρίψεις στον Καραχάλιο, θα κατήγγειλε το σύμφωνο Ε.Σ-ΕΛΑΣ και θα στρεφόταν αιφνιδιαστικά κατά των τμημάτων του ΕΛΑΣ στο Δυρράχι και τα αφοπλίσει. Με τα όπλα που θα έπαιρνε θα επανεξόπλιζε άντρες του Ε.Σ που είχαν αφοπλιστεί νωρίτερα απ΄τον ΕΛΑΣ, και θα ανακαλούσε αυτούς που είχαν αποχωρήσει οικειοθελώς λόγω διαφωνίας με το σύμφωνο.
Με τον τρόπο αυτό θα οργανωνόταν μία ισχυρή δύναμη του Ε.Σ στον Ταϋγετο και σε συνεργασία με το ενισχυθέν τμήμα του Καραχάλιου θα υπήρχε μία πολύ υπολογίσιμη εθνική αντιστασιακή δύναμη στην Πελοπόννησο.
Ο Βρεττάκος όμως αποφάσισε να δράσει διαφορετικά. Έφυγε απ΄το Δυρράχι στις 29/09 μαζί με περίπου 150-200 άντρες και κινήθηκε και αυτός προς την Γορτυνία για να είναι παρών στις ρίψεις. Ενδεικτικό είναι ότι αρκετοί αξιωματικοί και αντάρτες του Ε.Σ δεν τον ακολούθησαν και είτε γύρισαν στα σπίτια τους είτε εντάχτηκαν στον ΕΛΑΣ. Η κίνησή του προς την Γορτυνία έγινε με την σύμφωνη γνώμη του υπολοχαγού Ταβερναράκη της συμμαχικής αποστολής ο οποίος τον εφοδίασε και με σχετικούς χάρτες. Αυτή η ξαφνική αλλαγή πλάνων δείχνει ότι η συνεννόηση μεταξύ των αξιωματικών του Ε.Σ για τον συντονισμό της δράσης τους ήταν μάλλον προβληματική.
Ο Βρεττάκος κατήγγειλε και το σύμφωνο του Δυρραχίου και κυκλοφόρησε προκήρυξη που έλεγε ότι σκοπός του Ε.Σ ήταν πρώτα η εξόντωση των κομμουνιστών και μετά των Γερμανών.
Στην διαδρομή, και συγκεκριμένα στο χωριό Βάγκου οι κομμουνιστές επιχείρησαν ανεπιτυχώς να τον σκοτώσουν. Οι υπεύθυνοι συνελλήφθησαν και πέρασαν από ανταρτοδικείο που έγινε στο χωριό Λυκόχια. Δύο εξ'αυτών καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν.
Ο Βρεττάκος προέβαινε επίσης σε επιτάξεις ζώων απ΄τους ντόπιους για την εξυπηρέτηση του τμήματός του. Αυτό, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε δυσαρέσκεια σε πολύ κόσμο.
Γενικότερα η συμπεριφορά του απέναντι στους οπαδούς του ΕΑΜ ήταν πολύ σκληρή και αυτό σε συνδυασμό με την καταγγελία του συμφώνου εκ μέρους του και την κίνησή του προς την Γορτυνία έδωσε την καλύτερη αφορμή στον ΕΛΑΣ για να κινηθεί εναντίον του.
Στις 04/10 έφτασε στην Βυτίνα όπου και συναντήθηκε με τον Κοσιώρη με τον οποίο είχε έντονη λεκτική αντιπαράθεση για όλα τα παραπάνω. Δύο μέρες μετά εμφανίστηκε στην Βυτίνα ένα αυτοκίνητο με 5 Γερμανούς. Ο Βρεττάκος μίλησε με τον επικεφαλή αξιωματικό και δεν χτύπησε τους Γερμανούς φοβούμενος αντίποινα σε βάρος της Βυτίνας. Αυτό το εκμεταλλεύτηκε η εαμική προπαγάνδα και τον παρουσίαζε ως συνεργάτη των Γερμανών.
Την επομένη οι Βρεττάκος και Κοσιώρης με τους αντάρτες τους έφυγαν απ΄την Βυτίνα και κινήθηκαν προς συνάντηση με το τμήμα Καραχάλιου όπως είχε αρχικά οριστεί. Πραγματικά στις 10/10 στην Κάπελη συναντήθηκαν και ενώθηκαν τα τμήματα Καραχάλιου-Βρεττάκου όπου και αναδιοργανώθηκαν. Αρχηγός ορίστηκε ο πρώτος, υπαρχηγός ο δεύτερος. Μαζί τους ήταν και Άγγλοι αξιωματικοί που είχαν έρθει μαζί με τον Καραχάλιο για να οργανώσουν τις ρίψεις όπλων.
Τελικώς οι πολυαναμενόμενες ρίψεις οπλισμού που θα ενίσχυαν σημαντικά τον Ε.Σ δεν έγιναν. Ο λόγος ήταν ότι το τμήμα Καραχάλιου-Βρεττάκου βρισκόταν υπό την συνεχή πίεση ισχυρών τμήματων του ΕΛΑΣ που είχαν κινηθεί προς την περιοχή με σκοπό να το διαλύσουν. Με παρόμοιες διαθέσεις κινούνταν και οι Γερμανοί, αφού πρώτα ο Καραχάλιος και ο Βρεττάκος απέρριψαν τις προτάσεις συνεργασίας που τους έκαναν. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την συνεχή μετακίνηση του τμήματος προς διάφορα σημεία προκειμένου να βρεθεί ασφαλές πεδίο ρίψεων.
Αυτό απεδείχθη αδύνατον στην πράξη και φυσιολογικά το τμήμα του Ε.Σ ενεπλάκη σε έναν ανηλέη διμέτωπο πόλεμο φθοράς στον οποίο ήταν καταδικασμένο να μην αντέξει.
Χαρακτηριστική είναι η μάχη στο Πυργάκι στις 16/10/1943, όπου είχε οριστεί σαν πεδίο ρίψεων. Το πρωί της μέρας εκείνη ο Ε.Σ δέχτηκε επίθεση από Γερμανούς και το απόγευμα της ίδιας μέρας δέχτηκε επίθεση από ελασίτες οι οποίοι με την αιφνιδιαστική τους επίθεση κατέλαβαν το πεδίο ρίψεων.
Η σφοδρότερη μάχη έγινε στις 21/10/1943 στην Πετρίνα, όπου ισχυρές δυνάμεις του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν στον Ε.Σ. Η επίθεση αποκρούστηκε με σημαντικές απώλειες για τους ελασίτες, αλλά το πλήγμα για τον Ε.Σ ήταν ο σοβαρός τραυματισμός του Καραχάλιου ο οποίος μάλιστα και συνελλήφθη απ΄τους κομμουνιστές.
Τελικά το τμήμα του Ε.Σ με επικεφαλή τον Βρεττάκο πλέον επέστρεψε στο Δυρράχι όπου σε σύσκεψη με τους Χάρριγκτον και Ταβερναράκη του ανακοινώθηκε ότι τελικά λόγω των συνεχιζόμενων εμφύλιων συρράξεων σε όλη την Ελλάδα (την ίδια περίοδο ηταν σε εξέλιξη η επίθεση του ΕΛΑΣ κατά του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο και κατά της ΠΑΟ στην Μακεδονία) το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής αποφάσισε την ματαίωση των ρίψεων μέχρι νεωτέρας.
Αυτό ουσιαστικά σήμαινε και την διάλυση του Ε.Σ, όπως και έγινε. Το τμήμα Ε.Σ Ηλείας κινήθηκε προς βορρά με σκοπό να ελευθερώσει τον αιχμάλωτο Καραχάλιο και στην συνέχεια να αυτοδιαλυθεί, και ο Βρεττάκος με το τμήμα του κινήθηκε προς την ακτή με σκοπό να βρουν πλωτό μέσο που θα τους μετέφερε στην Μέση Ανατολή. Το τμήμα του Βρεττάκου ήταν πλέον καταπονημένο και εξαιρετικά ευάλωτο. Πολλοί το εγκατέλειψαν και γύρισαν στα χωριά τους. Η δύναμη του ήταν γύρω στους 60-70 άντρες με λίγα πυρομαχικά.
Ο Βρεττάκος έστειλε αξιωματικούς του στην Καλαμάτα για να βρουν βενζινόπλοιο με το οποίο θα διέφευγαν στην Μέση Ανατολή. Η αποστολή τους δεν ήταν επιτυχής. Εκεί ήρθαν σε επαφή με τον συνταγματάρχη Παπαδόγκωνα ο οποίος τους πρότεινε να μην φύγουν για Μέση Ανατολή αλλά να έρθει το τμήμα του Βρεττάκου στην Καλαμάτα και να τεθεί υπό την γερμανική προστασία. Παρόμοιες προτάσεις επανέλαβαν και οι Γερμανοί μόλις έμαθαν για την παρουσία εκπροσώπου του Βρεττάκου στην πόλη. Οι προτάσεις τους απορρίφθηκαν. Ο Βρεττάκος και οι άντρες του δεν επιθυμούσαν κανενός είδους προστασία ή συνεργασία με τους Γερμανούς, παρά το ότι ήταν σε πολύ δύσκολη θέση.
Το τμήμα του Βρεττάκου τελικά βρέθηκε στην Παληοχώρα στις 23/10/1943 όπου υπήρχε η πληροφορία ότι θα κατέφτανε βρετανικό υποβρύχιο για να τους μεταφέρει στην Μέση Ανατολή. Στην διαδρομή προς την Παλιοχώρα συγκρούστηκε στην Μονή Βελανιδιάς με ένα μκρό τμήμα του ΕΛΑΣ το οποίο και διέλυσε. Στην Παλιοχώρα έφτασε ο κατοχικός νομάρχης Μεσσηνίας Περρωτής και ξαναπρότεινε στον Βρεττάκο να έρθει στην Καλαμάτα υπό γερμανική προστασία. Η απάντηση του Βρεττάκου ήταν και πάλι αρνητική.
Τελικά υποβρύχιο δεν εμφανίστηκε. Στις 28/10/1943 το τμήμα του Βρεττάκου δέχτηκε επίθεση πολύ ισχυρότερων ελασίτικων δυνάμεων που είχαν κινητοποιηθεί με σκοπό να τον διαλύσουν. Όταν πλέον η δυσμενής εξέλιξη της μάχης ήταν μη-αναστρέψιμη, ο Βρεττάκος έστειλε απεσταλμένο στον Περρωτή για να μεσολαβήσει στους Γερμανούς ώστε αυτοί να ρίξουν μερικές βολές πυροβολικού για να απομακρυνθούν οι ελασίτες. Οι Γερμανοί φυσικά δεν έκαναν τίποτα. Αφού ο Βρεττάκος είχε απορρίψει κατ'επανάληψη τις προτάσεις τους, αυτοί δεν είχαν κανέναν λόγο να τον βοηθήσουν.
Τελικά, το τμήμα του Βρεττάκου ηττήθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, και εκείνος τραυματίστηκε και συνελλήφθη, όπως και πολλοί αντάρτες του. Μετά από δύο εβδομάδες βασανιστηρίων εκτελέστηκε.
Αυτό ήταν το τέλος του ίλαρχου Τηλέμαχου Βρεττάκου.
Οι κομμουνιστές δεν αρκέστηκαν μόνο στην φυσική εξόντωσή του, αλλά συνέχιζαν και στην ηθική εξόντωσή του ακόμα και μετά την εκτέλεσή του. Τον αποκαλούσαν συνεργάτη των Γερμανών παρά το ότι ο ίδιος συγκρούστηκε με Γερμανούς και απέκρουε τις προτάσεις τους ακόμα και όταν η μοίρα του ήταν προδιαγεγραμμένη.
Αναμφίβολα ο Τηλέμαχος Βρεττάκος ήταν ένας άξιος πατριώτης αξιωματικός με έντονη διάθεση για αντιστασιακό αγώνα. Σίγουρα δεν ήταν αλάνθαστος και πολλές επιλογές του ελέγχονται για την ορθότητά τους. Ειδικά η κίνησή του προς Γορτυνία και η πρόωρη καταγγελία του συμφώνου του Δυρραχίου απεδείχθησαν τελείως λανθασμένες επιλογές.
Ο Βρεττάκος ήταν μία ακόμη περίπτωση που αποδεικνύει ότι τότε ο πατριωτισμός, η ανδρεία και η μαχητική ικανότητα δεν αρκούσαν για να επιβιώσει κάποιος στο αντάρτικο. Σημαντικός παράγοντας ήταν και η κατάλληλη προσαρμογή στις διαμορφωθείσες συνθήκες και η επιλογή του "μη-χείρον βέλτιστον", ειδικά όταν κάποιος έχει εμπλακεί σε διμέτωπο αγώνα...
Τελικώς, λόγω του αδιάλλακτου χαρακτήρα του δεν κατάφερε να επιβιώσει.
Μπόρεσε όμως να μείνει στην Ιστορία σαν εθνομάρτυρας.
Αιωνία του η μνήμη.
Οι τρεις αναρτήσεις για τον Βρεττάκο βασίστηκαν στις παρακάτω πηγές:
"Εθνική Αντίστασις 1941-1945" του Κοσμά Αντωνόπουλου
"Το χρονικό της εθνικής αντιστάσεως Πελοποννήσου 1941-1945" του Ιωάννη Κοσσιώρη
"Ματωμένες μνήμες 1940-1945" του Ιωάννη Μπουγά
Έκθεση Ταβερναράκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου